Cách nào bình ổn thị trường phân bón?

Hiện nay, giá nhiều loại phân bón đang duy trì ở mức cao và có khả năng còn tiếp tục tăng do chi phí nguyên liệu đầu vào, cước vận chuyển chưa có dấu hiệu “hạ nhiệt”. Do đó, việc các DN tạm ngưng xuất khẩu phân bón Urea và DAP để tăng nguồn cung trong nước được coi là giải pháp cần thiết, góp phần sớm bình ổn thị trường phân bón Việt Nam.

Vì sao chưa tạm ngưng xuất khẩu phân bón?

Lý giải về thực trạng những tháng đầu năm 2021, khi giá phân bón trong nước tăng mà lượng phân bón xuất khẩu của các DN Việt Nam vẫn lên tới hàng trăm nghìn tấn, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam Phùng Hà cho hay: “Thực tế, trong quý 1/2021, giá bán các mặt hàng phân bón trong nước vẫn được duy trì ở mức thấp hơn so với giá thế giới, vì vậy, các DN đã có lượng Urea xuất khẩu khá lớn. Tuy nhiên, từ đầu tháng 4/2021 đến nay, do lượng hàng tồn kho giá thấp đã hết, nên mặt bằng giá phân bón tại Việt Nam cũng bị điều chỉnh tăng theo mức giá chung trên thị trường thế giới.

Theo Cục Hóa chất (Bộ Công Thương), hiện năng lực sản xuất của các nhà máy phân bón trong nước đạt trên 8 triệu tấn, nhập khẩu khoảng 4 triệu tấn. Đáp ứng đủ nhu cầu tiêu thụ 11 triệu tấn/năm. Việt Nam cũng tự chủ được mặt hàng phân bón với phân Urea, Lân và NPK, đáp ứng khoảng 86% nhu cầu DAP và MAP, chỉ nhập khẩu phân SA và Kali do trong nước không có nguồn nguyên liệu.

Phó Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công Thương) Lưu Hoàng Ngọc cho rằng: “Theo quy định của Luật Quản lý ngoại thương 2017, có thể áp dụng biện pháp tạm ngừng xuất khẩu đối với hàng hóa nhưng phải trong trường hợp mất cân đối nghiêm trọng của cán cân thanh toán, hoặc các trường hợp đặc biệt nghiêm trọng khác. Tuy nhiên, lượng phân bón sản xuất trong nước và nhập khẩu vẫn đáp ứng được nhu cầu nên chưa thể yêu cầu các DN tạm ngưng xuất khẩu phân bón tại thời điểm này”.

Nhằm từng bước bình ổn thị trường phân bón trong nước, Bộ Công Thương đã có Văn bản số 1321/BCT-HC đề nghị các tập đoàn, DN sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh phân bón lớn trên toàn quốc chủ động tìm nguồn nhập khẩu nguyên liệu đầu vào giá cả hợp lý. Bên cạnh đó, tăng cường sản xuất cung ứng sản phẩm ra thị trường; không thực hiện các hành vi đầu cơ để trục lợi; kiểm soát hoạt động xuất khẩu phù hợp với thực tế. Đối với DN sản xuất phân bón, trước mắt nên xem xét, ưu tiên tiêu thụ trong nước; bám sát diễn biến giá thị trường và tham gia bình ổn giá phân bón tại thị trường trong nước.

Thích ứng với mặt bằng giá theo quy luật thị trường

Nhiều chuyên gia nhận định, việc các DN tạm thời không xuất khẩu để ưu tiên tiêu thụ trong nước là một giải pháp hữu hiệu để vừa cân bằng giá phân bón trong nước, vừa đảm bảo được cả lợi ích của người nông dân khi những DN sản xuất phân bón đang được hưởng những ưu đãi từ Chính phủ (về chính sách, tín dụng, trợ cấp giá đầu vào trong những năm đầu tiên để đảm bảo nguồn cung phân bón và bình ổn thị trường).

Đưa ra quan điểm về vấn đề này, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) Hoàng Trung cho rằng, việc giá phân bón trong nước tăng hiện nay là khách quan theo đúng quy luật thị trường do giá thế giới tăng mạnh. Bên cạnh đó, giá các nguyên liệu đầu vào sản xuất phân bón là hóa chất, dầu khí, chi phí vận chuyển, container thời gian qua cũng tăng gấp nhiều lần đã tác động khiến giá phân bón tăng mạnh.

Để duy trì ổn định sản xuất trong nước, giảm bớt ảnh hưởng tiêu cực của việc tăng giá tới sản xuất nông nghiệp, Bộ NN&PTNT đã có buổi làm việc với các DN sản xuất phân bón lớn khuyến nghị hạn chế tối đa xuất khẩu, tăng tối đa công suất chạy máy, điều chỉnh kênh phân phối sản phẩm ưu tiên tới những vùng đang nóng trước. “Sau khuyến nghị của Bộ NN&PTNT, các DN cơ bản đã tạm dừng xuất khẩu để ưu tiên phục vụ thị trường trong nước. Bên cạnh đó, các DN vẫn duy trì giá Urea và DAP trong nước thấp hơn giá Urea và DAP nhập khẩu cho thấy sự chia sẻ của DN với nông dân” - ông Hoàng Trung nhận định.

Phó Tổng Giám đốc Công ty CP DAP Vinachem Nguyễn Ngọc Sơn cho biết, quý II/2021, DAP Vinachem đã đẩy mạnh sản xuất để đáp ứng đủ nhu cầu tiêu thụ trong nước; đồng thời, công ty cũng đã tạm dừng xuất khẩu tất cả các đơn hàng mới từ tháng 5/2021 để ưu tiên tối đa phục vụ thị trường trong nước. Mặt khác, công ty cũng duy trì mức giá bán DAP Đình Vũ luôn thấp hơn giá DAP nhập khẩu từ 2.000 - 4.000 đồng/kg, tùy từng loại.

Việt Nam đã tham gia nhiều các hiệp định thương mại tự do, do đó mọi biến động trên thị trường thế giới lập tức tác động trực tiếp đến thị trường hàng hóa của Việt Nam. Thậm chí, những hàng hóa trong nước tự đáp ứng 100% nhu cầu vẫn chịu ảnh hưởng. Ngược lại, nếu giá trên thị trường thế giới giảm trong nước cũng xuống theo như quy luật đã diễn ra trong mấy năm vừa qua đối với nhiều mặt hàng không chỉ riêng phân bón. Đây chính là sự vận động, điều tiết theo đúng quy luật thị trường.

Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam Phùng Hà

Trong bối cảnh giá phân bón tăng cao, các cơ quan chuyên môn cần hướng dẫn, khuyến khích nông dân tích cực sử dụng phân bón hữu cơ, bởi phân bón hữu cơ không chỉ cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng mà còn bảo vệ hệ sinh thái đất nông nghiệp. Đây cũng chính là giải pháp mà ngành nông nghiệp và các địa phương cần đẩy mạnh áp dụng trong tương lai vì nguồn phụ phẩm trong nước rất lớn và phong phú.

GS Nguyễn Lân Hùng - Tổng thư ký Hội các ngành sinh học Việt Nam