Bộ Công Thương nói gì về quản lý thủy điện qua sự cố Rào Trăng 3 vừa qua?

Tại buổi họp báo thường kỳ của Bộ Công Thương diễn ra chiều 16/10, ông Đỗ Đức Quân, Phó Cục trưởng Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) đã chia sẻ về quy hoạch các thuỷ điện nhỏ tại Thừa Thiên - Huế, trong đó có thuỷ điện Rào Trăng 3.

Sự cố tại Thừa Thiên - Huế là sự cố lớn

Tại buổi họp báo, ông Đỗ Đức Quân cho biết: Sự cố tại thủy điện Rào Trăng 3 (Thừa Thiên - Huế) là tai nạn đáng tiếc và là sự cố lớn, gây thiệt hại về người và của.

Liên quan tới vấn đề quy hoạch các thuỷ điện ảnh hưởng diện tích rừng tự nhiên, gây ảnh tác động tiêu tực tới môi trường trong thời gian qua, đặc biệt là dự án thuỷ điện tại Thừa Thiên - Huế, ông Quân cho biết, từ năm 2016 đến nay tất cả những dự án thuỷ điện nhỏ liên quan đến rừng tự nhiên đã không còn dự án nào và những dự án đã được cấp giấy phép đầu tư trước 2016 thì đều bị kiểm soát chặt chẽ.

Theo giám sát của Bộ Công Thương, các tỉnh cũng thực hiện nghiêm túc không có dự án nào quy hoạch chiếm đất rừng tự nhiên. Từ năm 2017 đến nay lãnh đạo Bộ Công Thương cũng chỉ đạo các địa phương không cấp phép, đưa vào quy hoạch những dự án dưới 3 MW.

Riêng với các dự án thuỷ điện tại Thừa Thiên - Huế, liên quan tới rừng Phong Điền, theo ông Quân, trong quy hoạch ban đầu có một số dự án đất rừng vì phương án còn chưa hoàn chỉnh. Nhưng sau này nhà đầu tư đã chuyển tất cả các tuyến dẫn nước vào đường hầm nên không còn ảnh hưởng tới diện tích đất rừng tự nhiên nữa.

Về những cảnh báo ảnh hưởng của các thuỷ điện nhỏ từ phía Bộ Tài nguyên và Môi trường từ năm 2011, ông Quân cho biết, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có cảnh báo về tác động bồi lắng, ảnh hưởng rừng tự nhiên, dòng chảy và Bộ Công Thương đã có lưu ý khi xem xét quy hoạch.

“Tại Thừa Thiên - Huế có rủi ro về địa chất là lớn và có lượng mưa lớn trong thời gian qua nên gây tai nạn nghiêm trọng tại thủy điện Rào Trăng 3 vừa qua. Khi có xảy ra tai nạn, Bộ Công Thương đã cử đoàn cán bộ trực tiếp vào hiện trường làm công tác cứu hộ cứu nạn, tìm hiểu sự cố... sẽ có báo cáo lãnh đạo Bộ”, ông Quân nói.

Đảm bảo nguyên tắc vận hành các hồ thủy điện

Sự việc sạt lở dự án thuỷ điện Rào Trăng 3 đã gây ra những hậu quả nghiêm trọng về người và của. Trước sự việc này, dư luận đặt ra nhiều vấn đề xung quanh việc cấp phép, giám sát, kiểm soát và quản lý vận hành các dự án thuỷ điện nhỏ. Về nội dung này, ông Tô Xuân Bảo - Phó Cục trưởng Cục Kỹ thuật an toàn và môi trường Công nghiệp (Bộ Công Thương) cho biết, trong phạm vi quản lý của mình, Bộ Công Thương đã ban hành nhiều văn bản quản lý, rà soát, đánh giá an toàn của các hồ chứa và yêu cầu các chủ hồ chứa thực hiện yêu cầu cung cấp theo quy định.

Thời gian qua, Bộ Công Thương đã yêu cầu các địa phương, Sở Công Thương thực hiện kiểm tra liên ngành trong tỉnh, qua báo cáo thì các hồ thủy điện đang vận hành trên cả nước đều đảm bảo an toàn so với quy định.

Liên quan xả lũ các hồ thủy điện, Bộ Công Thương cũng chỉ đạo các chủ hồ, đặc biệt là các hồ có dung tích trữ lũ và các hồ nhỏ. Tại khu vực miền Trung tập trung nhiều thủy điện nhỏ, thường không có dung tích phòng lũ nên khi lũ ở thượng nguồn về thì nước sẽ tràn qua các đập tràn để về hạ du. Còn đối với hồ có dung tích phòng lũ liên quan đến điều hành chỉ đạo thì thực hiện theo quy trình liên hồ chứa, hiện có 11 liên hồ chứa theo quy định.

Với hồ chứa có dung tích phòng lũ thì trong mùa lũ, nguyên tắc các hồ phải đưa về mức duy trì nước đón lũ, qua thông số lưu lượng về hồ thì thủy điện thông báo Ban chỉ huy phòng chống thiên tai của tỉnh để báo cáo cấp trên, xin lệnh duy trì phòng lũ hay xả lũ, mục đích để làm giảm khả năng lũ về hạ du.

“Về nguyên tắc vận hành, với vai trò quản lý, Bộ trưởng Bộ Công Thương đều ban hành công điện chỉ các hồ chứa triển khai các biện pháp chỉ đạo ứng phó với mưa lũ và đảm bảo đúng quy trình phê duyệt. Còn một vấn đề hết sức quan trọng là đảm bảo an toàn hạ du khi tổ chức vận hành, khi được lệnh xả lũ tất các hồ thủy điện đều phải có thông báo, cảnh báo đến khu vực dân cư hạ du và phối hợp chính quyền địa phương thông báo đến người dân để hạn chế tác động của việc xả lũ đến người dân hạ du”, ông Bảo cho hay.

Cũng theo ông Bảo, Ban chỉ huy phòng chống thiên tai của Bộ Công Thương trong mùa lũ hàng ngày đều kết nối với các Ban quản lý hồ thủy điện để nhận cơ sở dữ liệu, theo dõi mực nước và lưu lượng nước về hồ để có điều hành cụ thể, báo cáo với Ban chỉ đạo phòng chống thiên tai quốc gia để kịp thời có phương án điều hành, đảm bảo an toàn cho công trình và khu vực hạ du.

Liên quan đến việc rà soát hồ chứa đã đầy nước ở khu vực miền Bắc cũng như miền Trung, ông Bảo cho biết: Trong 10 ngày qua, khu vực miền Trung bị ảnh hưởng 4 đợt mưa bão, qua thống kê, từ ngày 5 - 12/10, tổng lượng mưa ở Hà Tĩnh có nơi 500 mm, Quảng Bình có nơi 1.200mm, Quảng Trị có nơi lên tới 1.800 mm, đặc biệt Thừa Thiên - Huế có nơi 2.000 mm, trong khi đó theo thống kê cả mùa mưa ở Thừa Thiên - Huế là hơn 2.000 mm. Như vậy, lượng mưa trong 1 tuần đã gần bằng cả mùa mưa ở Thừa Thiên - Huế, gây ra ngập lụt nhiều nơi, ảnh hưởng đến cơ sở hạ tầng và thiệt hại về người là ngoài sự mong muốn.

Cùng với lượng mưa lớn, các hồ ở khu vực miền Trung thường có địa hình dốc và mỏng và không có hồ lớn, đa số hồ nhỏ không có dung tích phòng lũ, đập tràn tự nhiên nên khi nước về sẽ qua đập tràn về hạ du. Một số hồ lớn như hồ Sông Tranh, hồ Bình Điền, A Vương đều có dung tích phòng lũ. Các hồ này đều phải duy trì mức đón lũ để phòng khi lũ ở thượng nguồn đổ về, đảm bảo làm chậm lũ, giảm cho vùng hạ du.

“Tuy nhiên, đợt mưa vừa qua, dựa trên dự báo thời tiết và xác định mực nước thượng nguồn đổ về, mực nước hạ du và mực nước ở các hồ chứa, Ban chỉ huy phòng chống thiên tai các tỉnh đã chỉ đạo các hồ duy trì mực nước đón lũ”, ông Tô Xuân Bảo cho biết.

Theo đại diện Bộ Công Thương, qua sự việc vừa qua, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp các Bộ, ngành, địa phương tiếp tục chỉ đạo rà soát, đặc biệt là các phương án ứng phó thiên tai để đảm bảo chủ động lường trước tình huống xấu có thể xảy ra.

Hiện nay, các thủy điện thường ở vùng sâu, vùng xa, xa khu vực hành chính nên việc giám sát còn gặp nhiều khó khăn. Vì thế Bộ Công Thương quyết định xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về hồ chứa để giám sát việc vận hành các hồ, từ đó kiểm soát được việc vận hành. Thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục hoàn thiện cơ sở dữ liệu này.