Báo lãi quanh năm nhưng ITA không chia cổ tức, tiền đi đâu?

Cổ phiếu ITA liên tục giảm mạnh và nằm trong diện đình chỉ giao dịch. Cổ đông rơi vào thế khó do không thể bán vì đã lỗ đậm, cổ tức không được nhận dù doanh nghiệp liên tục báo lãi.

Còn nhớ tại ĐHĐCĐ thường niên 2024 của CTCP Đầu tư và Công nghiệp Tân Tạo (HoSE: ITA) diễn ra hồi cuối tháng 6, một cổ đông trải lòng: "Trước đây, tôi mua cổ phiếu ITA với giá khoảng 17.000 đồng/cp. Nhưng hơn 2 năm nay, giá cổ phiếu xuống quá nhanh, chỉ xoay quanh 5.000 - 6.000 đồng/cp. Nếu tôi bán trong thời điểm này thì bị lỗ rất nhiều, nên cũng mong chờ cổ phiếu ITA tăng giá để bán và chỉ cần hòa vốn, chứ không mong có lãi".

Thời điểm ấy, ITA đang giao dịch quanh mức 5.500 đồng/cp. Bà Đặng Thị Hoàng Yến - Chủ tịch HĐQT, cho biết doanh nghiệp bị nhiều thế lực xấu đứng sau phá hoại nhằm thâu tóm. Công ty đang nỗ lực đưa cổ phiếu tăng trần trở lại và mong các cổ đông đồng hành, góp phần tạo nên sức mạnh.

Chỉ gần 3 tháng sau sự kiện trên, thị giá ITA hiện đã giảm một nửa, còn 2.860 đồng (phiên 19/9), tương đương với vùng đáy trong giai đoạn Covid-19. Cổ đông nắm giữ cổ phiếu ở mức giá 17.000 đồng hiện đã mất tới 6 lần giá trị tài sản. Hiện tại, doanh nghiệp này vẫn chưa công bố báo cáo tài chính kiểm toán cho năm 2023 và 6 tháng đầu năm 2024, với lý do toàn bộ các công ty kiểm toán từ chối phục vụ. Cổ phiếu ITA dự kiến sẽ bị đình chỉ giao dịch trên HoSE trong thời gian tới.

Không thể bán cổ phiếu để thu hồi tài sản do giá đã giảm quá sâu, cổ đông chỉ còn đặt "ngôi sao hy vọng" vào yếu tố cơ bản rằng doanh nghiệp vẫn còn hoạt động, vẫn có khả năng sinh lời và được hưởng lợi từ cổ tức. Tuy nhiên, ITA đã không thực hiện chi trả cổ tức trong nhiều năm, dù liên tục báo lãi, bằng cả hình thức chia cổ phiếu hay trả cổ tức bằng tiền mặt.

Trong suốt giai đoạn 2009 - 2024, ITA chỉ thua lỗ duy nhất vào năm 2022 với khoản lỗ 258 tỷ đồng. Khoản lãi không được chia cho cổ đông và lượng tiền mặt của doanh nghiệp nắm giữ cũng không đáng kể.

Theo báo cáo kiểm toán năm 2022, tại thời điểm ngày 31/12/2022, công ty chỉ còn 17,6 tỷ đồng tiền mặt trên tổng tài sản ghi nhận là 12.221,4 tỷ đồng. Báo cáo tự lập gần nhất của ITA cho thấy, tính đến ngày 30/6/2024, lượng tiền mặt đạt 102,2 tỷ đồng, chiếm 0,8% tổng tài sản. Tài sản của ITA chủ yếu nằm trong các khoản phải thu, hàng tồn kho và tài sản cố định.

Đặc biệt, vào cuối năm 2022, công ty ghi nhận khoản tạm ứng 2.582,7 tỷ đồng cho bà Yến — người có quốc tịch Mỹ và đang sinh sống tại Mỹ (tương đương 21% tổng tài sản và bằng với khoản lợi nhuận tích lũy trong nhiều năm). Điều này làm dấy lên lo ngại tiền của ITA sẽ chảy ra nước ngoài.

Đây cũng là nguyên nhân khiến cổ phiếu doanh nghiệp giảm sâu trong cùng thời điểm và hàng chục nghìn kiến nghị từ cổ đông trong và ngoài nước yêu cầu ban lãnh đạo công ty có biện pháp khẩn cấp. Một số báo chí đã phản ánh việc Tổng cục Thuế yêu cầu Cục Thuế TP. HCM tập trung rà soát số liệu kê khai thuế của Tân Tạo, phối hợp với ngân hàng xác minh số tiền mà Tân Tạo đã tạm ứng cho bà Yến, đồng thời chuyển hồ sơ cho cơ quan công an nếu phát hiện dấu hiệu vi phạm. Khi ấy, doanh nghiệp cầu cứu khẩn cấp đến Thủ tướng, lãnh đạo Đảng, Nhà nước do nghi ngờ có âm mưu “bức tử, thâu tóm” và số tiền trên cũng đã được điều chỉnh sau đó.