Bảo hiểm nhân thọ không thể có mức lợi nhuận cao cho người mua

Năm 2001, khi Nobel kinh tế trao cho các chủ nhân của lý thuyết bất cân xứng thông tin mà chúng giải thích cơ chế hoạt động của bảo hiểm thì ở Việt Nam có chuyện liên quan đến hợp đồng bảo hiểm của nghệ sỹ Lê Dung.

Khi đó, truyền thông và số đông lên tiếng cũng đứng về phía người mua và cho rằng công ty bảo hiểm phải có nghĩa vụ bồi thường, đặc biệt đó là công ty quốc tế có uy tín. Công ty bảo hiểm đưa ra quan điểm (cách họ vẫn làm ở mọi nơi) làm dư luận giận dữ, có không ít ý kiến cho rằng bảo hiểm làm như thế sẽ ảnh hưởng đến uy tín, khách hàng sẽ tẩy chay ảnh hưởng đến cả ngành.

Tuy nhiên, sau hai thập kỷ thị trường bảo hiểm nói chung, BHNT nói chung đã phát triển rất nhanh. Năm 2022, tổng doanh thu phí bảo hiểm ước đạt 245.877 tỷ đồng. Trong đó, doanh thu phí bảo hiểm nhân thọ ước đạt 178.269 tỷ đồng. Như vậy, BHNT bằng khoảng 1,8% GDP, gần bằng mức 1,9% bình quân của thế giới.

Với thực tế xảy ra, tôi cho rằng, nhìn tổng thể, BHNT sẽ không bị ảnh hưởng nhiều với vụ lùm xùm đang xảy ra và tiếp tục phát triển do nhu cầu và bản chất của nó.

Về góc độ tiêu dùng, tôi biết hiện có sự ngộ nhận khá phổ biến và không ít người lầm tưởng rằng lợi ích (hiểu đơn giản là mức lãi) của BHNT là cao và rất hấp dẫn so với các loại hình đầu tư khác như gửi tiền tiết kiệm chẳng hạn. Bên bán bảo hiểm, đương nhiên, khai thác và đánh vào tâm lý khách hàng để gia tăng sự ngộ nhận này.

Thực tế, BHNT không thể có mức lợi nhuận cao cho người mua được.

Hãy hình dung nếu toàn bộ tiền được gửi thẳng vào các ngân hàng hay các tổ chức tài chính làm trung gian cho vay thì họ sẽ sử dụng để cho vay và lấy lãi thì người gửi tiền nhận được mức lãi tiền gửi tiết kiệm hiện nay.

Các công ty BHNT xây dựng bộ máy để huy động một phần từ khoản tiền gửi nêu trên rồi mua các công cụ tài chính an toàn hoặc cho các tổ chức tài chính khác ‘vay’ với lãi suất thấp hơn đáng kể lãi suất mà các TCTC này có thể cho vay.

Qua BHNT sẽ tăng thêm hai khoản chi phí gồm: nuôi bộ máy của BHNT và chi phí bù đắp rủi ro với những khác hàng cần phải bồi thường. Các chi phí này là rất cao.

Như vậy mức lãi nhận được của người mua BHNT sẽ thấp hơn đáng kể việc đầu tư trực tiếp vào tiền gửi hoặc các công cụ tài chính an toàn như bảo hiểm làm. Đổi lại sẽ được bảo hiểm.

Sự ngộ nhận lãi cao sẽ còn kéo dài, các vụ lùm xùm tương tự vẫn tiếp tục xảy ra và bảo hiểm vẫn cứ thẳng tiến. Cuộc sống vốn là như vậy.