Bàn về luận điểm: Thể dân chủ quyết định sự giàu có của các quốc gia, dân tộc

Tóm tắt luận điểm của 2 học giả Daron Acemoglu và James Robinson trong cuốn sách “Tại sao các quốc gia thất bại”:

Thể chế chính trị dung hợp (dân chủ) dẫn đến thể chế kinh tế dung hợp quyết định sự giàu nghèo của các quốc gia. Thể chế chính trị chiếm đoạt (độc tài) dẫn đến thể chế kinh tế chiếm đoạt là nguyên nhân nghèo khó của các quốc gia.

Thể chế chính trị là nguyên nhân duy nhất, không liên quan đến tài nguyên, khoáng sản hay vị trí địa lý.

Để bảo vệ cho luận điểm của mình, các tác giả đưa ra các ví dụ minh chứng sau đây:

Ví dụ về Mỹ và Mexico: hai nước láng giềng, một là thuộc địa của Anh, một là thuộc địa của Tây Ban Nha thế kỷ 16, nhưng nước Mỹ có thể chế chính trị, kinh tế ưu việt hơn, nước Mỹ giàu có hơn Mexico 5 lần, nước Mỹ giàu có hơn các nước Nam Á và Châu Phi hàng chục lần.

Ví dụ về hai nửa thành phố Nogales (một nửa thuộc bang sorova Mexico và một nửa thuộc bang Arizona Mỹ) và Nam Bắc Triều Tiên: cùng dân tộc, cùng văn hoá, cùng khu vực địa lý, nhưng nhờ thể chế chính trị và kinh tế khác biệt mà Nogales Mỹ giàu có hơn Nogales Mexico nhiều lần và Hàn Quốc cũng giàu có hơn Bắc Triều Tiên nhiều lần.

Ví dụ về Botswana, Châu Phi, nhờ cải cách thể chế chính trị và kinh tế theo hướng dung hợp mà Botswana trở thành quốc gia có tăng trưởng kinh tế cao và giàu có nhất Châu Phi.

Ví dụ về sự thất bại và nghèo khó của Ai Cập, Congo, Zimbabwe, Somalia, Sione, Peru, Argentina, Haiti, Afghanistan, Nepal.

LẠM BÀN VỀ THỂ CHẾ

Tác giả đã quên rằng rất nhiều quốc gia theo thể chế dân chủ hàng chục năm mà vẫn thất bại, trong đó có Ấn Độ, Philippines, Indonesia, Bangladesh, Sri Lanka, Botswana, Jamaica, Nam Phi, Tunisia, Namibia, Ghana, Letsotho, Senegal, Kenya, Morooco, Uganda, Zambia ….

Tóm lại là số quốc gia theo thể chế dân chủ thất bại cao gấp rất nhiều lần số quốc gia mà tác giả lấy làm ví dụ thành công.

Có rất nhiều người nói rằng các quốc gia thất bại là do áp dụng thể chế dân chủ chưa triệt để, Philippines, Indonesia tham nhũng nặng lắm. Ơ rất nhiều người vẫn nói rằng thể chế dân chủ sẽ loại bỏ tham nhũng cơ mà, sao lại có nhiều quốc gia theo thể chế dân chủ tham nhũng nặng thế. Mà thể chế dân chủ phương tây gì mà khó áp dụng thế thế, cả trăm quốc gia học và cố áp dụng mà chỉ có 4-5 quốc gia thành công thôi.

TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

Tác giả cho rằng tài nguyên khoáng sản và không có vai trò gì trong sự giàu có của quốc gia, với lập luận sự giàu có lên xuống theo giá dầu, thế nhưng trên thực tế các quốc gia dầu mỏ vẫn luôn nằm trong danh sách các quốc gia giầu có trên thế giới. Qatar, UAE, Kuwait, Saudi Arabia, Bahrain, Oman, Brunei luôn luôn nằm trong danh sách các quốc gia giàu có từ vài chục năm nay, thậm chí Qatar, UAE, Kuwait, Brunei còn giàu có hơn cả Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc. Tất cả các quốc gia dầu mỏ đều theo thể chế quân chủ (độc tài).

Chưa hết, nhờ có nhiều tiền tích luỹ, quĩ đầu tư của Qatar hiện lên đến 475 tỷ USD, họ mang đi đầu tư vào bất động sản, vào các doanh nghiệp ở Châu Âu, hàng năm vẫn đang sinh lời rất lớn từ các khoản đầu tư này, còn Dubai (UAE) thì hiện đã trở thành một điểm du lịch và đầu tư rất hấp dẫn. Cả Qatar và UAE đều đã chuẩn bị cho giai đoạn không khai thác dầu nữa.

Tiếp: So sánh nước Mỹ với Mexico như tác giả là chưa công bằng và chưa đầy đủ, thiếu rất nhiều yếu tố tác động đến sự giàu có của Mỹ mà tác giả không đưa vào.