Bàn về du lịch kiểu thầy bói xem voi

Vừa đọc được một bài viết trên một tờ báo lớn về nguyên nhân Việt Nam bị mất hết khách du lịch cho Thái Lan, trong đó nhấn mạnh đến vấn nạn ““chặt chém” khách du lịch ở Việt Nam đối nghịch với thái độ niềm nở, thân thiện của người Thái Lan với du khách.

Bài báo có vẻ gãi đúng chỗ ngứa nên nhận được khá nhiều bình luận, với nhiều ý đồng tình. Tuy nhiên với tôi, nói Việt Nam làm du lịch kém Thái Lan, chất lượng dịch vụ du lịch thua Thái Lan thì đúng, nhưng nói vì Việt Nam “chặt chém” du khách nên bị mất khách thì có vẻ giống kiểu thầy bói xem voi.

Dịp tết âm lịch, gia đình tôi có chuyến du lịch Thổ Nhĩ Kỳ 6 ngày, về dịch vụ du lịch, về chặt chém du khách thì chắc Việt Nam thua xa Thổ Nhĩ Kỳ:

Đi Grab ở Istanbul thì gần như 100% lái xe đều mặc cả giá cao gấp 2.5 đến 3 lần giá Grab công bố trên hệ thống, nếu không đồng ý thì nhất định không đi, còn taxi thì cũng thoả thuận giá cao hơn nhiều lần giá trên đồng hồ xe, nếu nhất định chỉ trả tiền theo công tơ thì lái xe lắc đầu chạy thẳng (tại khu trung tâm phố cổ, vào giờ cao điểm).

Đến chợ mua sắm lớn nhất Istanbul định mua mấy tấm thảm Ba Tư thì bị vây không cho chạy thoát, chủ shop thấy mình chưa ưng mẫu mã thì dẫn hết shop này đến shop khác gần như “không để khách hàng thoát”, cả nhà phải dùng đủ mưu trí và kinh nghiệm mới thoát được ra khỏi chợ.

Đi thăm quan các cung điện, bảo tàng, nhà thờ, hệ thống thoát nước ngầm thành phố thì vé thăm quan cũng 2 giá: giá cho du khách quốc tế luôn cao hơn du khách nội địa tối thiểu 2 lần.

Vâng với trải nghiệm của gia đình tôi trong 6 ngày ở Istanbul thì về trình độ “chặt chém” du khách, Việt Nam phải gọi Thổ Nhĩ Kỳ bằng cụ.

Thế nhưng các bạn có biết không: số du khách quốc tế đến Thái Lan còn thua xa Thổ Nhĩ Kỳ: nếu như trước đại dịch, năm 2019, số du khách quốc tế đến Thái Lan có 39,8 triệu thì đến Thổ Nhĩ Kỳ lại lên đến 51,9 triệu, năm 2022 Thái Lan rất nỗ lực cũng chỉ đón được có 11,15 triệu du khách quốc tế, còn Thổ Nhĩ Kỳ đón được những 44,6 triệu du khách quốc tế.

Điều đó chứng tỏ rằng vấn đề “chặt chém” du khách chỉ là nguyên nhân phụ để một du khách quốc tế quyết định có đến một quốc gia, một điểm du lịch hay không. Tôi cho rằng đã gọi là du lịch thì vấn đề quan trọng nhất phải là sản phẩm du lịch. Sở dĩ Thổ Nhĩ Kỳ đông du khách quốc tế vì Thổ Nhĩ Kỳ có rất nhiều cái đáng để đến, đáng để xem, vì Thổ Nhĩ Kỳ chính là nơi giao thoa giữa Á và Âu, là nơi giao thoa văn hoá, kiến trúc, điêu khắc của 3 đế quốc hùng mạnh nhất thế giới cổ đại: Hy Lạp, La Mã và Ba Tư.

Ngay cả nhận định Việt Nam “chặt chém du khách” mà tác giả nêu cũng chỉ là nhận định chủ quan khi bị mua một chiếc bánh mỳ kẹp thịt ở phố cổ Hà Nội với giá 25.000 đồng. Câu hỏi đặt ra là có phải số đông du khách bị chặt chém như thế không, chưa kể với du khách có kinh nghiệm thì họ thường đọc các hướng dẫn, các cảnh báo trước mỗi điểm đến để biết trước mà tránh.

Vậy làm cách nào để biết được du khách quốc tế đến Việt Nam và không đến Việt Nam vì những lý do gì? Cách làm khoa học nhất là làm khảo sát ngẫu nhiên theo mẫu đại diện, chứ không phải theo kiểu thầy bói xem voi “tôi nhận thấy thế”, “bạn tôi người nước ngoài đi du lịch Việt Nam về nói thế”, “một ông tây hoặc bà tây tôi gặp nói thế”.

Rất tiếc rằng ở Việt Nam đang thiếu cách làm khảo sát, thăm dò một cách khoa học về các vấn đề quan trọng liên quan đến định hướng, đến chính sách cho một ngành mà hay theo cảm tính kiểu thầy bói xem voi như ví dụ về du lịch ở trên.