Bản chất của việc trả cổ tức bằng cổ phiếu

Sắc thuế về việc khấu trừ 5% thuế thu nhập cá nhân khi nhà đầu tư bán lô cổ phiếu nhận thưởng, cổ tức đã vướng phải nhiều ý kiến trái chiều.

Theo quy định tại Nghị định 126/2020/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Quản lý thuế, có hiệu lực thi hành từ ngày 5.12.2020, khi nhà đầu tư bán lô cổ phiếu từ cổ tức hoặc được chia thưởng thì sẽ bị khấu trừ 5% thuế thu nhập cá nhân. Sắc thuế này đang vướng phải nhiều ý kiến trái chiều.

Ngày 8.12, các Hiệp hội & Tổ chức nghề nghiệp sau: Hiệp hội Các Nhà Đầu tư Tài chính Việt Nam, Hiệp hội Kinh doanh Chứng khoán, Câu lạc bộ các Công ty Quản lý Quỹ, Câu lạc bộ các Công ty Niêm yết có ý kiến Đề xuất với Thủ Tướng Chính phủ và Bộ Trưởng Bộ Tài chính chưa nên áp dụng các sắc thuế này.

Trong đó, các Hiệp hội đã chỉ rõ bản chất của việc trả cổ tức bằng cổ phiếu và trả cổ phiếu thưởng.

Trả cổ tức bằng cổ phiếu và trả cổ phiếu thưởng (từ các quỹ của doanh nghiệp) cho nhà đầu tư chứng khoán không làm thay đổi vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp (tại thời điểm chia), không làm giảm lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp, không làm thay đổi tỉ lệ sở hữu cổ phần của từng cổ đông, tất cả cổ đông công ty không nhận 1 đồng tiền mặt nào như hình thức chia cổ tức bằng tiền mặt.

Ở các hình thức này, vốn điều lệ doanh nghiệp tăng lên chỉ từ việc chuyển lợi nhuận và phần vốn ở các quỹ để tăng vốn điều lệ, đồng thời số cổ phần cổ đông tăng lên theo tỉ lệ chia. Về mặt pháp luật, tại thời điểm chia tách quy định phải giảm giá trị thị trường cổ phiếu theo tỉ lệ chia tách và về nguyên tắc thì giá trị cổ phiếu của cổ đông không thay đổi .

Trả cổ tức bằng cổ phiếu hay trả cổ phiếu thưởng không phải là hình thức phân phối lợi nhuận sau thuế như việc phân phối lợi nhuận sau thuế để trả tiền thưởng cho người lao động, cho ban quản lý hay sử dụng 1 phần lợi nhuận sau thuế để phân phối cổ tức tiền mặt cho cổ đông hiện hữu .

Bên cạnh đó, các Hiệp hội cũng lý giải lý do các doanh nghiệp ưa thích hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu và trả cổ phiếu thưởng.

Cụ thể, khi thực hiện trả cổ tức bằng cổ phiếu và cổ phiếu thưởng thì số cổ phần cổ đông tăng lên, giá trị thị trường của cổ phiếu giảm xuống và làm cho các nhà đầu tư có cảm giác giá không cao như trước. Về lâu dài, thanh khoản cổ phiếu tăng lên khi tính đại chúng cổ phiếu gia tăng vì đã làm tăng khả năng thu hút thêm các nhà đầu tư nhỏ tham gia đầu tư vào cổ phiếu đó.

Với các Ban quản trị doanh nghiệp nghiêm túc thì việc trả cổ tức bằng cổ phiếu hay cổ phiếu thưởng phải được xem xét kỹ, bởi càng tăng vốn điều lệ thì trong tương lai càng phải dành nhiều lợi nhuận hơn để trả cổ tức bằng tiền mặt, cho nên chỉ có những doanh nghiệp quản trị tốt, luôn tăng trưởng doanh thu lợi nhuận thì mới quan tâm đích thực đến hình thức trả cổ tức bằng cổ phiếu hay trả cổ phiếu thưởng .

Trả cổ tức bằng cổ phiếu và cổ phiếu thưởng giúp cho doanh nghiệp hạn chế chia cổ tức bằng tiền mặt hoặc không phải chia cổ tức bằng tiền mặt cho nên trả cổ tức bằng cổ phiếu và trả cổ phiếu thưởng là những hình thức huy động vốn.

Những đối tượng doanh nghiệp cần huy động vốn lớn để đầu tư mở rộng sản xuất, để tăng tiềm lực tài chính, để xử lý nợ xấu đang rất cần hình thức này, chẳng hạn như khối các ngân hàng thương mại cổ phần trong nước.

Với các doanh nghiệp làm ăn nghiêm túc và quản trị doanh nghiệp tốt thì trả cổ tức bằng cổ phiếu và trả cổ phiếu thưởng là sự ghi nhận thành tích kinh doanh, hứa hẹn doanh nghiệp còn phát triển và doanh thu lợi nhuận doanh nghiệp sẽ tăng và việc trả cổ tức bằng cổ phiếu hay cổ phiếu thưởng sẽ là sự kỳ vọng giá cổ phiếu sẽ tăng trong dài hạn.