Apple, Google và cú bắt tay chi phối thế giới Internet

Câu chuyện phía sau thỏa thuận tỷ USD giúp Google và Apple thống trị thế giới Internet được bắt đầu từ một bữa tối ở California, Mỹ.

Năm 2017, bức ảnh Tim Cook và Sundar Pichai ăn tối tại một nhà hàng Việt Nam ở California (Mỹ) khiến giới công nghệ quan tâm về mối liên kết giữa Apple và Google - 2 công ty quyền lực nhất Thung lũng Silicon.

Bữa tối ấy diễn ra khi 2 công ty chuẩn bị bắt tay nhau đưa Google Search trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên iPhone và những sản phẩm của Apple. Với giá trị hàng tỷ USD, thỏa thuận này giúp Apple và Google củng cố vị thế là những hãng công nghệ hàng đầu thế giới.

Thuật ngữ kỳ lạ tại Thung lũng Silicon

Tuy nhiên, mối quan hệ thân thiết ấy có nguy cơ bị phá vỡ. Ngày 20/10, Bộ Tư pháp Mỹ đã đệ đơn kiện Google lên Tòa án Liên bang Washington, cho rằng công ty này đã có những hành vi chống cạnh tranh, chèn ép đối thủ và duy trì thế độc quyền trong thị trường truy vấn thông tin.

Để kiện Google, chính phủ phải lật lại bản hợp đồng được ký lần đầu cách đây 15 năm, giúp Apple và Google trở thành liên minh mà không đối thủ nào có thể lật đổ.

“Có một thuật ngữ kỳ lạ tại Thung lũng Silicon là hợp tác. Ngoài sự cạnh tranh khốc liệt, bạn cũng cần hợp tác”, Bruce Sewell, cố vấn cho Apple giai đoạn 2009-2017, chia sẻ.

Apple và Google là minh chứng cho sự hợp tác ấy, dù Tim Cook từng nói mô hình quảng cáo của Google là giám sát người dùng, còn Steve Jobs tuyên bố sẽ có “chiến tranh” khi biết tin Google phát triển hệ điều hành cạnh tranh với iPhone.

Apple và Alphabet - công ty mẹ của Google - có tổng giá trị vốn hóa hơn 3.000

tỷ USD, cả 2 cạnh tranh trên nhiều lĩnh vực từ smartphone, bản đồ đến laptop. Họ cũng biết cách làm hài lòng nhau, đơn cử như thỏa thuận giúp Google Search xuất hiện mặc định trên iPhone.

Theo Bộ Tư pháp Mỹ, gần 50% lưu lượng tìm kiếm của Google đến từ thiết bị Apple. Khi người dùng iPhone tìm kiếm bằng Google, họ cũng tiếp cận với quảng cáo và những dịch vụ như YouTube. Việc mất đi thỏa thuận với Táo khuyết sẽ gây thiệt hại không nhỏ cho Google.

Một cựu giám đốc Google thừa nhận mất đi hợp đồng với Apple là “viễn cảnh đáng sợ” đối với công ty này.

Các công tố viên cho rằng thỏa thuận này là chiến thuật bất hợp pháp mà công ty có trụ sở tại Mountain View sử dụng để “bành trướng” mô hình kinh doanh. Mặc dù là 2 đối thủ cạnh tranh ở Thung lũng Silicon, Apple đang hứng chịu chỉ trích vì tạo điều kiện cho hành vi chống cạnh tranh, góp phần đưa Google trở thành trung tâm của Internet.

Những đối thủ nhỏ như Yelp, Expedia thường phàn nàn sự thống trị của Google khiến họ bị chèn ép. Microsoft cũng từng nói nếu bộ máy tìm kiếm Bing được cài mặc định trên iPhone và iPad, doanh thu quảng cáo của họ sẽ cao hơn.

"Làm việc như thể chúng ta là một"

Tim Cook và Sundar Pichai từng gặp lại vào năm 2018 để bàn về cách tăng doanh thu tìm kiếm. “Tầm nhìn của chúng ta là làm việc như thể cùng trong một công ty”, trích lời nhân viên cấp cao của Apple vào năm 2018 sau cuộc gặp giữa 2 CEO.

Google được cho đã trả cho Apple 8-12 tỷ USD mỗi năm để Google Search trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên iPhone và iPad, tăng mạnh so với 1 tỷ USD của năm 2014. Đây là khoản chi lớn nhất mà Google từng thanh toán cho đối tác, chiếm 14-21% lợi nhuận hàng năm của Apple. Vậy nên với Táo khuyết, họ cũng không muốn để mất khoản tiền này.

Nếu phải chấm dứt thỏa thuận, Apple sẽ mất khoản tiền lớn mà Google trả hàng năm. Nhưng với Google, đó là điều nghiêm trọng hơn bởi dường như không có phương án thay thế lưu lượng truy cập bị mất.

Điều này cũng có thể khiến Apple phát triển công cụ tìm kiếm riêng. Đối với nhân viên Google, họ tin rằng Apple đủ khả năng tạo ra công cụ tìm kiếm cạnh tranh trực tiếp với Google.

Tuy khoản tiền trả cho Apple liên tục tăng, Google luôn nói lưu lượng truy cập cao vì họ được người dùng yêu thích chứ không phải “mua chuộc”. Công ty lập luận rằng Bộ Tư pháp đang vẽ bức tranh không hoàn chỉnh, việc hợp tác với Apple chẳng khác gì Coca-Cola trả tiền cho siêu thị để có kệ hàng nổi bật cả.

Những công cụ tìm kiếm như Bing của Microsoft cũng chia sẻ doanh thu với Google để xuất hiện dưới dạng tùy chọn tìm kiếm phụ trên iPhone. Google nói Apple cho phép người dùng đổi công cụ tìm kiếm mặc định, dù ít người sẽ làm vậy bởi họ vẫn thích Google hơn.

Về phía Apple, công ty này khá kín tiếng về thỏa thuận với Google. Bernstein Research phát hiện rằng trong báo cáo tài chính đầu năm của Apple, nó được gọi là “doanh thu cấp phép”.

Ngay cả lãnh đạo Apple cũng đề cao Google Search. Năm 2018, CEO Tim Cook tuyên bố Google Search là tốt nhất. Ông nói rằng Apple đã làm nhiều cách hạn chế việc thu thập dữ liệu của Google, bao gồm chế độ duyệt web ẩn danh trên trình duyệt Safari.

Tuy nhiên thỏa thuận không chỉ áp dụng cho Safari, Google Search còn là công cụ tìm kiếm mặc định của trợ lý ảo Siri, ứng dụng Google và trình duyệt Chrome trên iOS.

Tham vọng khó thực hiện nếu thiếu Google

Mối quan hệ giữa Apple và Google đã chuyển từ thân thiện, đối đầu trong quá khứ sang hợp tác. Khi Google mới thành lập, 2 nhà sáng lập Larry Page và Sergey Brin xem Steve Jobs là cố vấn thân cận, luôn có nhau để bàn về tương lai công nghệ.

Năm 2005, Apple và Google đã ký thỏa thuận đưa Google trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên trình duyệt Safari của Mac OS X. Một cựu giám đốc Apple (giấu tên) nói rằng Tim Cook, lúc ấy là cấp dưới của Jobs, đã nhận thấy tiềm năng của thỏa thuận.

Google đã gửi tiền, việc của Táo khuyết là đưa công cụ tìm kiếm mà người dùng ưa thích vào nền tảng của họ.

Thỏa thuận được mở rộng vào năm 2007 khi chiếc iPhone đầu tiên ra mắt. Lúc ấy, Steve Jobs đã mời CEO Google, Eric Schmidt lên sân khấu để nói về sự hợp tác.

Mối quan hệ giữa 2 bên từng gặp sóng gió khi Google âm thầm phát triển Android, hệ điều hành di động cạnh tranh với iOS khiến Steve Jobs nổi giận. Năm 2010, Apple đã kiện một nhà sản xuất smartphone vì sử dụng Android.

“Tôi sẽ phá nát Android đến hơi thở cuối cùng nếu cần”, Jobs nói với người viết cuốn tiểu sử cho ông, Walter Isaacson. Một năm sau, Apple giới thiệu trợ lý ảo Siri, sử dụng Microsoft Bing thay vì Google Search.

Tuy nhiên, mối quan hệ giữa Apple và Google chưa từng chấm dứt. Một cựu giám đốc Apple tiết lộ 2 bên sẽ đàm phán định kỳ về thỏa thuận và mỗi lần như vậy, Apple lại nhận từ Google nhiều tiền hơn.

Đúng như vậy, thỏa thuận được gia hạn vào năm 2017. Lúc ấy, Google đang chật vật vì lượt nhấp vào quảng cáo trên di động tăng trưởng thấp, trong khi Apple cũng không hài lòng với Bing trên Siri.

Tim Cook đặt ra mục tiêu 50 tỷ USD doanh thu dịch vụ đến năm 2020, một tham vọng được cho sẽ rất khó đạt được nếu Apple thiếu khoản tiền đóng góp của Google.