Áp lực margin

Dòng tiền cho vay ký quỹ (margin) là một phần tất yếu của thị trường chứng khoán (TTCK), nhất là trong những lúc sôi động. Margin có thể tạo ra những sức bật mạnh mẽ cho cổ phiếu nói riêng và thị trường nói chung, nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn những rủi ro.

Không quá “gắt”

Tính từ ngày 20/8 cho đến kết thúc phiên giao dịch hôm qua, ngày 9/9, riêng giá trị giao dịch khớp lệnh tại HoSE đều đạt từ mốc 4.000 tỷ đồng/phiên trở lên, thậm chí vượt 5.000 tỷ đồng/phiên rồi 6.000 tỷ đồng/phiên, tương đương với những giai đoạn “cực thịnh” của thị trường. Câu hỏi đặt ra ở đây là “hàm lượng” margin chiếm tỷ trọng bao nhiêu để tạo ra bức tranh thanh khoản rất tích cực của thị trường như hiện nay, và liệu có đáng lo hay không?

Điều rõ ràng là dòng tiền tham gia TTCK đã và đang tăng, trong đó đáng kể là dòng tiền từ các nhà đầu tư (NĐT) mới, được ghi nhận thông qua số tài khoản mở mới đạt kỷ lục tại một số thời điểm. NĐT mới tất nhiên phải có dòng tiền thực mới, và ban đầu tỷ lệ sử dụng margin chắc chắn sẽ cẩn trọng thay vì “bung” hết tỷ lệ như những người đã quen với margin. Một điểm nữa cũng cần lưu ý là việc các công ty chứng khoán (CTCK) ngày một dồi dào dòng vốn để cấp margin cho NĐT thông qua các nguồn như tăng vốn, lợi nhuận tích lũy hàng năm.

Tuy nhiên, còn một dòng vốn margin cũng rất đáng kể khác chính là từ các CTCK mới, đặc biệt là những CTCK có vốn ngoại, hiện cũng tăng cường việc dùng margin để hút NĐT, đồng thời tăng thị phần cho mình. Cũng nên biết rằng, thanh khoản hiện nay được xem là tích cực nhưng cũng chưa phải ở vùng “cực đại” như trong một số thời điểm thị trường bùng nổ khác. Tổng hòa các yếu tố này thì có thể kết luận rằng, dòng tiền margin, dù đang cuồn cuộn chảy trên thị trường thì cũng không tạo ra những sức ép quá lớn dẫn đến những rủi ro kiểu như bán tháo hay giải chấp nhiều phiên.

Vẫn cẩn trọng

Dù tổng thể chưa xuất hiện rủi ro margin, nhưng trong ngắn hạn và riêng từng cổ phiếu, NĐT cũng cần có sự thận trọng nhất định, đặc biệt trong những giao dịch ngắn hạn. Một diễn biến thường thấy tại nhiều món “hàng hot” của thị trường đó là kiểu tăng “sideway up”, nghĩa là đi ngang và tăng, hoặc tiến 3 bước lùi 1 bước. Với biến động kiểu này, nhiều NĐT sẽ có cách giao dịch theo từng đoạn ngắn, chấp nhận lãi ít, nhưng tìm cách xoay vốn nhiều vòng. Do tỷ suất sinh lời chỉ khoảng 5-7%, nên phương án tăng đòn bẩy để gia tăng tỷ suất sinh lời có thể được lựa chọn. Và với cách đánh “ăn chắc mặc bền” này thì việc chốt lãi nếu đạt được suất sinh lời kỳ vọng sẽ diễn ra rất quyết liệt.

Đơn cử như những phiên ngày 8 hay ngày 9/9, mặc dù đến cuối phiên, một số cổ phiếu vẫn tăng giá, hoặc đi ngang, nhưng trong phiên thì lại có nhiều thời điểm chùng xuống do lực chốt lãi ngắn hạn. Chính VN- Index trong phiên có những lúc giảm hơn 7 điểm, nhưng kết phiên chỉ giảm nhẹ chưa đến 1 điểm là diễn biến rõ ràng nhất. Với diễn biến kiểu này, rõ ràng việc dồn margin cho giao dịch ngắn cũng đã tác động gián tiếp đến diễn biến giá cổ phiếu và nếu NĐT không “đọc” được thì có thể mua nhầm đỉnh ngắn hạn, sau đó lại bán ra ở đáy ngắn hạn, rồi sau khi bán giá cổ phiếu lại tăng trở lại.

Một yếu tố khác của margin nhưng lại tác động trực tiếp liên quan đến những quy định của cơ quan quản lý cũng như quy trình quản trị rủi ro của từng CTCK về margin. Theo đó, mỗi cổ phiếu sẽ chịu những quy định về cấp margin của cơ quan quản lý, chẳng hạn không được phân bổ vượt quá bao nhiêu % vốn điều lệ cho mỗi cổ phiếu hoặc chính mỗi CTCK cũng đưa ra tỷ lệ cấp margin cho từng cổ phiếu thậm chí còn “gắt” hơn thông lệ chung. Và khi dòng tiền margin chạm các ngưỡng an toàn, thì có thể không được bơm thêm nữa, và điều này có thể phần nào tác động đến đường đi của cổ phiếu bị chững lại trong ngắn hạn. Nói tóm lại, cẩn trọng trong việc sử dụng margin và nhận định xu hướng của dòng tiền này trong tổng thể của thị trường chung luôn là việc cần phải làm của các NĐT.