A-rập Xê-út phớt lờ ông Biden vì vẫn chờ ông Trump quay lại?

Ả-rập Xê-út có vẻ vẫn chờ ông Donald Trump quay lại Nhà Trắng nên từ chối giúp Mỹ trừng phạt Nga vì chiến dịch quân sự ở Ukraine, trong khi rót 2 tỷ USD vào một quỹ đầu tư của con rể ông Trump.

Để thuyết phục Riyadh tăng sản lượng khai thác dầu nhằm hạ nhiệt thị trường, đồng thời giảm bớt nguồn thu của Nga, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden đang cố gắng bảo đảm với Chính phủ Ả-rập Xê-út rằng Washington cam kết bảo vệ an ninh cho vương quốc này.

Gần đây nhất, ngày 21/4, Nhà Trắng nói rằng đó là “cam kết vững chắc từ tổng thống xuống các cấp”, và Lầu Năm Góc được nói là đang soạn dự thảo tuyên bố mới về thỏa thuận an ninh Mỹ - Ả-rập Xê-út. Tuy nhiên, các nhà phân tích nói rằng dự thảo này không đưa ra sự bảo đảm chắc chắn mà các quốc gia vùng Vịnh đòi hỏi.

Thái tử Mohammed bin Salman, người đang nắm thực quyền ở Ả-rập Xê-út, được nói là đã từ chối cuộc gọi của Tổng thống Biden vào tháng trước, cho thấy sự khó chịu của ông đối với việc Mỹ hạn chế bán vũ khí cho Riyadh, với tình trạng mà ông cho là phản ứng không đủ đối với các cuộc tấn công của lực lượng Houthi ở Yemen vào Ả-rập Xê-út, với việc Mỹ công bố báo cáo về sự liên quan của chính quyền Ả-rập Xê-út trong vụ sát hại nhà báo Jamal Khashoggi của Washington Post năm 2018, và với việc ông Biden lúc đầu từ chối gặp trực tiếp vị thái tử.

Thay vào đó, có dấu hiệu cho thấy Thái tử Mohammed đang đánh cược vào sự trở lại của ông Trump vào năm 2024 để khôi phục quan hệ nồng ấm với Riyadh.

Đang có một số kêu gọi điều tra khoản đầu tư lớn của Quỹ đầu tư công Ả-rập Xê-út do Thái tử Mohammed quản lý vào Affinity Partners, một công ty tư nhân do ông Jared Kushner, con rể ông Trump, lập ra chỉ vài tháng sau khi rời vị trí cố vấn trong Nhà Trắng.

Với khoản đầu tư này, nhà lãnh đạo của Ả-rập Xê-út đã phớt lờ cảnh báo của ban cố vấn về việc Affinity thiếu kinh nghiệm. Ông Kushner làm trong ngành bất động sản trước khi trở thành cố vấn cho bố vợ, nhưng hồ sơ đầu tư của ông được đánh giá là không tốt. Có lo ngại rằng hoạt động thẩm định của công ty này “không thấu đáo” nhưng vẫn thu phí quá cao, báo New York Times viết.

“Đó có vẻ là thứ gì đó rất đơn giản. Ả-rập Xê-út, cụ thể là Thái tử Mohammed bin Salman, chọn ông Trump thay vì Biden, và họ vẫn quyết theo ván cược này”, Bruce Riedel, một cựu quan chức CIA hiện là giám đốc dự án tình báo của Brookings Institution, nhận định.

“Đó không phải một sự kỳ vọng vô lý. Ông Trump đã trao họ mọi thứ họ cần: ủng hộ hoàn toàn trong chiến dịch ở Yemen, không chỉ trích vụ sát hại Jamal Khashoggi, bất kỳ thứ gì họ muốn tiếp cận ở Mỹ”, ông Riedel nói với The Guardian.

Cựu Đại sứ Anh tại Ả-rập Xê-út John Jenkins nhận định: “Tôi cho rằng thái tử đang đánh cược vào khả năng phe Cộng hòa thắng lớn trong cuộc bầu cử giữa kỳ, sau đó giành lại ghế tổng thống, dù có hay không có ông Trump”.

“Ông ấy có thể đang nghĩ rằng Tổng thống Biden yếu về chính trị, vì thế ông ấy có thể bất chấp. Điều này không chỉ gửi tín hiệu đến đảng Dân chủ mà cả Cộng hòa”, ông Jenkins nói.

Đại sứ quán Ả-rập Xê-út không phản hồi đề nghị bình luận về những ý kiến này.

Các nghị sĩ đảng Dân chủ phản ứng giận dữ với thông tin Ả-rập Xê-út đầu tư vào công ty của ông Kushner. Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren kêu gọi Bộ Tư pháp Mỹ điều tra xem liệu khoản đầu tư này có trái pháp luật hay không.

Trong những tháng đầu tiên của chính quyền Trump, ông Kushner đã chuyển từ ủng hộ cựu thái tử Mohammed bin Nayef sang thái tử Mohammed bin Salman trẻ hơn. Hai người thường xuyên trao đổi với nhau qua ứng dụng nhắn tin WhatsApp. Sau vụ sát hại ông Khashoggi, ông Kushner cũng là người ủng hộ vị thái tử mạnh mẽ nhất.

Trong chính quyền Biden, có một số ý kiến ủng hộ việc hàn gắn quan hệ với thái tử Ả-rập Xê-út để đạt được mục tiêu hạ giá dầu mỏ, từ đó giảm bớt nguồn thu của Nga và hạ nhiệt sức ép trong nước.

“Hiện có suy nghĩ rằng bạn có thể làm bạn với bất kỳ ai không phải người Nga vào lúc này”, một nhà ngoại giao châu Âu nói với The Guardian.

Lầu Năm Góc gần đây có các cuộc gặp nhằm dàn xếp thỏa thuận an ninh với Ả-rập Xê-út và các nước vùng Vịnh khác.

Tuy nhiên, ông Kirsten Fontenrose, cựu giám đốc cấp cao về vùng Vịnh tại Hội đồng an ninh quốc gia, cho rằng dù chính quyền Biden có đưa ra đề xuất nào cũng không thể đáp ứng kỳ vọng của khu vực về một sự bảo đảm an ninh tương tự như điều khoản về phòng thủ tương hỗ trong hiến chương của NATO.

Ngay cả khi chính quyền muốn đưa ra đề xuất như vậy, Quốc hội Mỹ cũng khó thông qua vì phe cấp tiến trong đảng Dân chủ muốn Tổng thống Biden cứng rắn hơn với Riyadh, nhất là vì sự thiếu hợp tác trong tăng sản lượng dầu mỏ.

Seth Binder, giám đốc Dự án Dân chủ Trung Đông, cho rằng Thái tử Mohammed khó có thể lung lay khi bị lôi kéo hay đe dọa.

“Tôi không thấy nhiều thay đổi. Ả-rập Xê-út đã chọn cách làm bạn với ông Putin và sản lượng khai thác dầu mà họ muốn, vì thế kinh tế thế giới phải điều chỉnh theo. Tôi không nhìn thấy nhiều dư địa để chính quyền Biden xoay xở”, ông Bider nhận định.