50 triệu căn hộ 'cô đơn': Quả 'bom nổ chậm' của kinh tế Trung Quốc

Theo ước tính của Viện nghiên cứu Beike, tỷ lệ các căn hộ bị bỏ không tại Trung Quốc cao hơn so với một số nền kinh tế phát triển trên thế giới.

Liu Hong và cha mẹ cô sở hữu bốn căn nhà tại nhiều thành phố khác nhau trên khắp Trung Quốc. Trong phần lớn thời gian, ba trong số bốn căn hộ đó bị bỏ trống.

13 năm trước, Liu, hiện là một kiểm toán viên tại Thượng Hải, mua một căn hộ tại quê nhà Cáp Nhĩ Tân, tỉnh Hắc Long Giang với giá 320.000 nhân dân tệ (tương đương 47.500 USD). Căn hộ đó cách không xa nơi bố mẹ cô sinh sống. Ngôi nhà của bố mẹ cô được một trường học cấp miễn phí trong quá trình bố cô làm giáo viên tại đây khoảng 30 năm về trước, một chính sách đãi ngộ phổ biến trong quãng thời gian đó.

“Bố mẹ khuyến khích tôi mua một căn nhà ngay trong thành phố vì họ có một niềm tin mãnh liệt rằng một ngày nào đó, tôi sẽ quay trở lại sinh sống tại Cáp Nhĩ Tân, hoặc tôi có thể coi đó là một chút vốn liếng để chuẩn bị cho cuộc sống gia đình.

“Tất cả những điều nói trên đều chưa xảy ra, và thậm chí, bố mẹ tôi đã chuyển tới Thượng Hải để sống cùng tôi trong khoảng sáu tháng mỗi năm sau khi họ nghỉ hưu”. Liu trước đó cũng đã mua một căn hộ hai phòng ngủ tại Thượng Hải với giá 2,6 triệu nhân dân tệ vào năm 2015 sau khi quyết định gắn bó lâu dài với thành phố này. Trong mùa đông, khi nhiệt độ tại Cáp Nhĩ Tân và Thượng Hải xuống thấp, bố mẹ của cô lại chuyển tới thành phố Hải Khẩu, tỉnh Hải Nam, nơi nọ cũng sở hữu một căn nhà nhỏ.

“Không dễ để tìm được người mua hoặc thuê nhà tại Cáp Nhĩ Tân. Căn hộ của tôi và bố mẹ đã để không trong một khoảng thời gian dài. Về mặt lý thuyết, cả nhà chúng tôi có từ hai tới ba căn nhà không có người ở”, Liu chia sẻ.

Tỷ lệ các bất động sản bỏ không tại Trung Quốc cao hơn nhiều quốc gia. Ảnh: SCMP.

Chuyện của Liu Hong không hề hiếm gặp. Theo thống kê, có hàng chục triệu căn hộ đang rơi vào tình trạng tương tự trên khắp Trung Quốc. Đây có thể là một thử thách mới đối với lĩnh vực bất động sản vốn đang chìm trong khủng hoảng.

“Trung Quốc không thiếu các căn hộ với phần lớn trong số đó đang bị bỏ trống”, Viện nghiên cứu Beike (BRI), cảnh báo. “Những căn nhà bỏ trống đại diện cho nguồn cung bất động sản rất lớn. Khi người dân mất niềm tin vào thị trường bất động sản, họ sẽ đẩy một lượng lớn các căn hộ bỏ trống ra thị trường, giá nhà khi đó đối diện với áp lực giảm rất lớn”.

Tỷ lệ các căn hộ bỏ trống tại Trung Quốc hiện ở ngưỡng 12,1%, theo báo cáo của BRI, cao hơn so với Mỹ (11,1%), Australia (9,8%) và Anh, nơi tỷ lệ nhà bỏ không chỉ ở ngưỡng 0,9%.

Tỷ lệ đó tương đương với khoảng 50 triệu căn hộ không có người ở, nếu xét theo dữ liệu được công bố năm 2021 bởi Chuyên gia kinh tế Ren Zeping. Con số đáng báo động trên cao gấp 16 lần tổng số căn hộ, cả có người và không có người ở tại Hong Kong.

Capital Economics, một công ty nghiên cứu và tư vấn có trụ sở tại London, thậm chí còn đưa ra con số cao hơn. Đơn vị này ước tính rằng Trung Quốc có khoảng 30 triệu căn hộ chưa thể bán và khoảng 100 triệu căn hộ đã được khách hàng mua nhưng không có người ở.

Gánh nặng?

Tất cả những thống kê kể trên là thông tin bất lợi đối với Liu và những người như cô. Nhiều người có nhu cầu bán nhà không thể tìm được người mua trong bối cảnh làn sóng bùng nổ bất động sản tại Trung Quốc đang dần lụi tàn.

“Một phần trong số đó là hệ quả còn sót lại của giai đoạn lĩnh vực bất động sản tăng trưởng nóng 2016-2018, thời điểm người dân Trung Quốc đổ xô mua nhà để đầu tư”, theo Sunshine Li, một môi giới bất động sản tại Nam Xương, tỉnh Giang Tây. Khoảng 1/5 số căn hộ tại thành phố này bị bỏ trống, đưa thành phố này đứng đầu trong danh sách các thành phố lớn có tỷ lệ nhà bỏ không lớn nhất Trung Quốc, theo báo cáo của BRI.

Báo cáo này làm dấy lên không ít tranh cãi trên mạng xã hội. Trên mạng xã hội Weibo, người dân Nam Xương tỏ ra tức giận khi liên tục khẳng định họ không hề có nhiều nhà bỏ trống đến thế.

BRI ngay sau đó đã phải đưa ra lời xin lỗi trên tài khoản WeChat vào nửa đêm ngày 11/8, thừa nhận quá trình nghiên cứu chưa “đủ thấu đáo” và sẽ kết hợp với các cơ quan chức năng để đưa ra một báo cáo chính xác hơn. Tuy nhiên, không thể phủ nhận thực trạng có hàng triệu căn hộ trên toàn đất nước Trung Quốc đang nằm phủ bụi.

Feng He, 26 tuổi, một giáo viên trung học, chia sẻ gia đình anh sở hữu một căn nhà liền kề ba tầng tại thành phố Côn Sơn, tỉnh Giang Tô và đang bỏ không từ năm 2017. Căn nhà này được mua dùng làm chỗ ở cho ba mẹ cô lúc họ về hưu, đồng thời là một khoản đầu tư cá nhân. “Tôi cảm thấy an toàn khi sở hữu nó. Trong trường hợp gặp khó khăn tài chính trong tương lai, tôi có thể bán nó lấy tiền”, Feng chia sẻ.

Là người con duy nhất, cô tin rằng bản thân sẽ là người thừa hưởng toàn bộ bốn bất động sản của gia đình, trong đó một căn hộ hạng sang trị giá 4 triệu nhân dân tệ đang bỏ trống tại Côn Sơn.

Giá nhà đã tăng 2,5 lần trong vòng mười năm qua, và đó là lý do khiến họ tin rằng việc mua thêm các bất động sản sẽ không gây ra bất cứ trở ngại gì, dù nhu cầu không mang tính cấp thiết.

Tuy nhiên, cơn sốt bất động sản đã dần nguội, và những căn nhà “cô đơn” đang dần trở thành một gánh nặng. Dù không ngừng tìm kiếm, gia đình của Liu vẫn chưa tìm được người mua nhà.

“Căn hộ cũ của gia đình tôi tại Cáp Nhĩ Tân không có bất kỳ ai hỏi mua từ đầu năm nay”, cô nói.

Khoảng 21 doanh nghiệp bất động sản Trung Quốc mất khả năng thanh toán nhiều khoản nợ trong năm ngoái, và nổi bật nhật là tập đoàn Evergrande. Hàng ngàn người mua nhà đã tẩy chay thanh toán các khoản vay thế chấp trong tháng trước, làm phức tạp thêm tình hình.

Niềm tin của người dân Trung Quốc đối với lĩnh vực bất động sản ngày một vơi bớt trong bối cảnh chưa một giải pháp cụ thể nào được triển khai dù các cơ quan chức năng trước đó liên tục đưa ra cam kết ổn định thị trường.

S&P Global Ratings dự báo doanh số bất động sản tại Trung Quốc có thể giảm khoảng 1/3 so với năm 2021 xuống còn từ 12-13 triệu tỷ nhân dân tệ trong năm 2021. Giá nhà bình quân có thể giảm 7%.

Những thông tin trên hoàn toàn bất lợi đối với những ai muốn bán những bất động sản không sử dụng. “Tôi lo ngại rằng những căn nhà bỏ không sẽ trở thành gánh nặng vào một ngày nào đó. Tôi sợ bị ‘mắc kẹt’ với chúng quá lâu trong khi vẫn phải thanh toán tiền bảo trì và thuế đều đặn”, Liu chia sẻ.