3 sai lầm lớn nhất của Fed khi nâng lãi suất cao nhất trong 22 năm?

Ông Paul Donovan, nhà kinh tế trưởng tại UBS Global Wealth Management nhận định Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã mắc phải 3 sai lầm khi tiếp tục tăng lãi suất.

Dự đoán “lệch” với thực tế

Quay về năm 2021, thời điểm này Fed đã dự đoán lạm phát sẽ tăng cao nhưng chỉ là tạm thời. Thậm chí, khi nhận ra lạm phát đã ở mức “báo động” và kéo dài, họ cũng chưa thực sự thực hiện những hành động có ích và kịp thời.

Để rồi vào năm 2022, lạm phát cơ bản đã tăng lên mức cao nhất trong 4 thập kỷ - gần gấp 3 lần dự báo cả năm của Fed vào lúc đó. Vì vậy, thời gian qua, Fed không chỉ phải chống chọi với lạm phát mà còn phải cố gắng lấy lại sự tín nhiệm.

Ông Donovan nhận định: “Nếu Fed làm tốt hơn trong việc giải thích diễn biến của lạm phát, có lẽ họ sẽ không làm tổn hại danh tiếng của mình”.

Các số liệu có thể không quá “tin cậy”

Fed đã chuyển sang tập trung vào dữ liệu lạm phát tiêu dùng, chỉ số dựa được tính toán dựa trên giả định nhiều hơn so với các chỉ số khác. Ví dụ, giá nhà không góp mặt trực tiếp trong chỉ số giá tiêu dùng (CPI) vì nhà ở được coi là một khoản đầu tư thay vì hàng hóa tiêu dùng.

Thay vào đó, các chỉ số lạm phát chính tại Mỹ sẽ tính toán tiền thuê tương đương của chủ sở hữu (owners’ equivalent rent - số tiền thuê nhà tương đương với chi phí hàng tháng của việc sở hữu một bất động sản).

Bên cạnh đó, Fed cũng từ bỏ công cụ “forward guidance” (định hướng thị trường tiền tệ), tức truyền đi các thông điệp về ý định tiếp theo của Fed và những thông điệp này tác động rất mạnh đến các quyết định của nhà đầu tư ở thời điểm hiện tại. Làm như vậy, sự tín nhiệm đã được xây dựng trong nhiều năm của Fed cũng suy giảm đáng kể.

Theo ông Donovan, một số nhà hoạch định chính sách đang quá phụ thuộc vào các số liệu kinh tế mà không thừa nhận chất lượng của chúng có phần giảm sút cũng như không thể hoàn toàn nói lên bức tranh toàn cảnh. Nếu xem xét kỹ hơn về độ đáng tin cậy của các chỉ số này, có thể Fed sẽ hạn chế bớt những đợt tăng lãi suất liên tục.

Nói về lạm phát tham lam quá muộn

Theo ông Donovan, Fed có xu hướng coi nguyên nhân lạm phát kể từ năm 2021 là một thể “thống nhất”. Nhưng các yếu tố thúc đẩy lạm phát trong thời gian qua bao gồm chi tiêu của người tiêu dùng tăng cao, xung đột tại một số khu vực và lòng tham của các doanh nghiệp - hay còn gọi là lạm phát tham lam (greedflation).

Nó xảy ra khi doanh nghiệp tìm cách tăng giá và tạo ra lạm phát để tăng lợi nhuận. Đa phần, các đơn vị này sẽ tăng giá hàng hóa và dịch vụ mà không có lý do cụ thể hoặc tăng giá quá mức cần thiết.

Có thể nói vào thời kỳ đại dịch, nhiều người dân Mỹ nhận tiền trợ cấp của chính phủ và mạnh tay chi tiêu tiêu dùng - thúc đẩy giá hàng hóa tăng. Thậm chí vào cuối năm 2021, nhu cầu dịch vụ tăng khiến một số doanh nghiệp tăng giá mà không sợ mất khách. Và Fed dường như đã quá “chậm trễ” khi đề cập tới vấn đề này.

Trong khi nền kinh tế Mỹ dường như vẫn đang trên đà hạ cánh mềm, ông Donovan nói rằng các chính sách thắt chặt quá mức của Fed có thể gây ra tác hại không cần thiết cho các nhóm dân số có thu nhập thấp, đồng thời gây ra những bất ổn và biến động không đáng có cho thị trường tài chính.

“Bài học từ chu kỳ thắt chặt này là Fed cần cải thiện khả năng ‘giao tiếp’ của mình, không phải với đại chúng - những người không biết hay không quá quan tâm đến những gì Fed làm, mà là với thị trường”.