2021 - tín dụng tiêu dùng khó tăng tốc

Sau giai đoạn “vàng” 2014-2019 với tốc độ tăng trưởng kép khoảng 35%/năm, thị trường tài chính tiêu dùng Việt Nam đã tăng trưởng chậm lại trong năm 2020 và tiếp tục được dự báo khó bứt tốc trong năm 2021 do tác động của dịch bệnh Covid-19.

Cầu tiêu dùng giảm

Chia sẻ với Báo Đầu tư Chứng khoán, chị Hồng Oanh (Biên Hòa, Đồng Nai) cho biết, nếu như trước dịch, mỗi khi có nhu cầu đổi điện thoại mới, chị không ngần ngại ra Thế Giới Di Động để mua ngay với hình thức trả góp lãi suất 0% được hỗ trợ bởi nhiều công ty tài chính như ACS, Home Credit, FE Credit...

Thế nhưng, kể từ khi dịch bệnh Covid-19 xuất hiện, chị Oanh không còn nghĩ đến việc vay mua hàng trả góp cho dù có nhu cầu mua sắm vật dụng tiêu dùng trong gia đình do thu nhập bị ảnh hưởng.

Cũng trong hoàn cảnh nguồn thu giảm sút, anh Trịnh Huy (TP.HCM) - một khách hàng hiện đang vay trả góp ngân hàng mua ô tô chia sẻ, với nợ gốc còn lại khoảng 500 triệu đồng, anh tính vay mượn anh chị em trong nhà để tất toán khoản vay nhằm giảm áp lực trả lãi. Trong trường hợp không vay đủ, a sẽ bán ô tô, chuyển sang đi xe máy, chờ tình hình dịch bệnh lắng xuống rồi tính tiếp.

Thực tế, những trường hợp khó khăn như chị Oanh, anh Huy không hiếm. Kể từ khi đại dịch Covid-19 xuất hiện, các hoạt động kinh tế đều bị ảnh hưởng khiến thu nhập của người lao động sụt giảm, từ đó hạn chế nhu cầu tiêu dùng của người dân. Trong khi đó, bản thân bên cung cấp vốn như ngân hàng, công ty tài chính cũng có sự sàng lọc kỹ hơn trong việc lựa chọn khách hàng, cung ứng khoản vay.

Để tránh nợ xấu tăng, nhiều ngân hàng đã cơ cấu lại tín dụng cho vay tiêu dùng cá nhân, nhưng vì là phân khúc cho vay có biên lợi nhuận cao nên đây vẫn là mục tiêu hướng đến

Trao đổi với Báo Đầu tư Chứng khoán xung quanh vấn đề này, ông Nguyễn Cảnh Vinh, Quyền Tổng giám đốc Eximbank cho biết, ngay từ đầu năm 2020 - thời điểm dịch bùng phát, nhận thấy tình hình khó khăn sẽ kéo dài, khách hàng kinh doanh gặp nhiều ảnh hưởng, Eximbank đã kiểm soát chặt hoạt động cho vay, nhất là tín dụng bất động sản.

Thêm vào đó, việc giảm sút nhu cầu tự nhiên (do mức độ chấp nhận rủi ro để mở rộng kinh doanh của khách hàng giảm đi, nhu cầu vốn cũng tiêu dùng giảm trong bối cảnh dịch bệnh… - PV) đã tác động đến nhóm 15-20 khách hàng có nhu cầu phát sinh lớn, dẫn đến dư nợ có yếu tố trading (yếu tố thời vụ, tận dụng cơ hội thị trường, rủi ro cao - lợi nhuận cao… - PV) của Eximbank giảm 10,2% trong năm qua, kết quả là tín dụng cả năm âm tới 11%. Tuy vậy, theo ông Vinh, nhu cầu từ nhóm khách hàng này sẽ nhanh chóng hồi phục khi thị trường thuận lợi trở lại.

“Năm qua, dịch bệnh Covid-19 tác động tiêu cực lên kinh tế toàn cầu nói chung, Việt Nam nói riêng, nhưng Eximbank đã có sự chuẩn bị, nỗ lực thực hiện chuyển đổi để có thể thích ứng với bối cảnh mới, kiểm soát tốt rủi ro nợ xấu, đảm bảo tăng trưởng ổn định, dài hạn”, ông Vinh nói và chia sẻ thêm, thời gian tới, Eximbank sẽ tiếp tục đẩy mạnh tái cấu trúc, duy trì phê duyệt tín dụng theo hướng chặt chẽ và không nới lỏng định lượng cho vay.

Tại OCB, ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Ngân hàng cho biết, dư nợ tín dụng tiêu dùng của OCB năm qua tăng thấp, chỉ chiếm khoảng 3,3% tổng dư nợ, một phần do thực hiện tái cấu trúc phân khúc khách hàng cá nhân vay tiêu dùng. Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 còn diễn biến phức tạp như hiện nay, OCB sẽ tiếp tục kiểm soát chặt chất lượng khoản vay và sàng lọc kỹ khách hàng vay tiêu dùng để hạn chế rủi ro nợ xấu.

Tín dụng tiêu dùng khó bứt tốc

Quay trở lại với trường hợp của anh Trịnh Huy, phương án vay người nhà để tất toán nợ vay tiêu dùng dù được tính tới nhưng không phải là dễ thực hiện. Theo chia sẻ của anh Huy thì anh em, bạn bè cũng là người lao động phổ thông, hiện tại cũng không dư giả gì. Ngoài ra, kể cả vay được thì cũng phải trả lãi ngang với tiền gửi ngân hàng, đó là chưa kể tất toán trước hạn khoản vay thì phải chịu thêm lãi phạt.

“Quả thực lúc vay cũng không nghĩ bị kẹt thế khó thế này, dù số tiền không lớn, hiện tôi đang tính tới cả cách chấp nhận bán xe trả nợ để giảm áp lực tài chính”, anh Huy cho biết.

Thực tế ghi nhận trên thị trường, lĩnh vực cho vay tiêu dùng đang được các ngân hàng và công ty tài chính khuyến khích với nhiều gói vay ưu đãi, song lực cầu không lớn vì người tiêu dùng phải hạn chế chi tiêu.

Điểm qua thị trường có thể thấy những gói vay giá trị rất lớn. Chẳng hạn, BIDV đưa ra gói vay 50.000 tỷ đồng với lãi suất ưu đãi 7%/năm trong 6 tháng đầu và cộng thêm biên độ 0,5-2%/năm sau thời gian ưu đãi dành cho khách hàng vay mua nhà, mua xe, tiêu dùng cá nhân vào giai đoạn đầu năm 2021.

Nhiều ngân hàng khác là Vietcombank, ACB, VIB, Nam A Bank, Viet Capital Bank, HDBank... cũng đưa ra các ưu đãi cho khách hàng cá nhân khi có nhu cầu vốn. Thế nhưng, không hẳn vì tín dụng khó tăng nên các nhà băng đẩy mạnh cho vay tiêu dùng cá nhân, mà theo ông Nguyễn Đình Tùng, lý do đơn giản chỉ là cho vay tiêu dùng đang chậm nên cần được đẩy tăng. Mặt khác, trước khi cho vay, các ngân hàng cũng đã sàng lọc kỹ do đây là phân khúc tín dụng có rủi ro cao.

Ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước, Chi nhánh TP.HCM cũng cho rằng, tín dụng tiêu dùng năm qua tăng không mạnh, song nợ xấu ở lĩnh vực này có dấu hiệu tăng, trong đó phải kể đến vay tiêu dùng của công ty tài chính.

Thực tế, tín dụng tiêu dùng ở công ty tài chính thường tăng cao hơn so với ngân hàng, một phần do thủ tục cho vay dễ dàng, nợ xấu trong cho vay tiêu dùng cũng không bị giới hạn dưới mức 3% như tại ngân hàng. Đáng chú ý, trong bối cảnh dịch bệnh tác động tới thu nhập, nợ xấu tiêu dùng khó tránh việc tăng dần.

Lãnh đạo cao cấp một công ty tài chính thừa nhận, nợ xấu tại doanh nghiệp ông năm qua đã tăng lên 8%. Tuy nhiên, theo lý giải của vị này, trong cho vay tiêu dùng, nợ xấu ở mức này chưa hẳn là cao.

Ông Hoàng Thế Hưng, Phó tổng giám đốc Công ty Tài chính cổ phần Điện lực (EVN Finance) cho biết, dư nợ giải ngân cho vay tiêu dùng của Công ty trong năm qua đạt 1.000 tỷ đồng, không đạt chỉ tiêu đề ra, nguyên nhân chủ yếu do chủ động điều chỉnh kế hoạch giải ngân, nhất là trong quý II-III/2020, nhằm kiểm soát chặt rủi ro nợ xấu phát sinh. Mục tiêu giải ngân năm nay ở mức 3.000 tỷ đồng nếu tình hình dịch bệnh được kiểm soát và cầu tín dụng tiêu dùng tăng trở lại.

Theo báo cáo kết quả kinh doanh mới công bố của VPBank, lãi trước thuế cả năm 2020 của FE Credit đạt 3.713 tỷ đồng, giảm 16,3% so với năm 2019, nhưng vẫn đóng góp 28,5% vào lợi nhuận trước thuế hợp nhất của Ngân hàng.

Trong năm qua, doanh số giải ngân của FE Credit đạt 63.000 tỷ đồng, giảm khoảng 14%. Tính đến ngày 31/12/2020, tổng dư nợ tín dụng tăng 8,9% lên mức 66.000 tỷ đồng, riêng dư nợ tín dụng của các khách hàng mới chiếm 37%. Về chất lượng tài sản, tỷ lệ nợ xấu tăng từ mức 6% thời điểm cuối năm 2019 lên mức 6,6% vào cuối năm 2020, nhưng tỷ lệ an toàn vốn (CAR) tăng từ 15,9% lên 19,1%. Theo lãnh đạo FE Credit, tuy đã tăng trưởng chậm lại thời gian qua, thị trường tài chính tiêu dùng Việt Nam vẫn giàu tiềm năng với dân số gần 100 triệu dân và tầng lớp trung lưu đang ngày một tăng nhanh.

Thực tế, trước bối cảnh dịch bệnh, không ít khách hàng mất khả năng trả nợ và công ty tài chính phải nỗ lực tái cấu trúc khoản vay, giảm lãi cho khách hàng. Đại diện FE Credit cho biết, thời gian qua, Công ty đã thực hiện miễn giảm lãi cho hơn 250.000 khách hàng hiện hữu, chia nhỏ các khoản thanh toán cho khách hàng gặp khó khăn về tài chính, hoặc chấp nhận hoãn việc thanh toán trong 3 tháng, đồng thời xem xét miễn giảm phí chậm thanh toán đối với các khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh.

Có thể thấy, nhu cầu mua sắm không ngừng gia tăng khi đời sống kinh tế - xã hội ngày càng phát triển. Một bộ phận người dân, nhất là giới trẻ, tìm đến dịch vụ vay mua sắm tiêu dùng ngày càng nhiều. Nắm bắt xu thế này, các công ty tài chính liên tục triển khai các chương trình kích cầu tín dụng tiêu dùng, giải ngân nhanh, thủ tục đơn giản, cam kết về thời gian xét duyệt… đã tạo điều kiện cho khách hàng dễ dàng tiếp cận được vốn vay. Dẫu vậy, thị trường tài chính tiêu dùng năm 2021 được nhận định khó tăng tốc trước diễn biến khó lường của đại dịch Covid-19, cho dù lãi suất cho vay trong xu hướng giảm.