15 năm dẫn đầu thế giới về lượng, ngành điều Việt Nam vẫn chưa cải thiện về 'chất'

Chiếm 80% về lượng nhưng ngành điều Việt Nam lại chỉ có 18% tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. 

Ngày 26.2, Hiệp hội điều Việt Nam (VINACAS) tổ chức hội nghị tổng kết năm 2021 và phương hướng hoạt động năm 2022.

Số liệu cho thấy, năm 2021, toàn ngành xuất khẩu đạt 3,6 tỉ USD, tăng trưởng 14% so với năm 2020, tiếp tục giữ vững vị trí số một thế giới (15 năm liền) về xuất khẩu điều nhân khi chiếm tới 80% tổng sản lượng toàn cầu.

Tăng trưởng "gượng" nhờ đại dịch

Sự tăng trưởng của ngành trong năm 2021 được nhận định là do các nhà nhập khẩu phương Tây và Mỹ tăng cường nhập hàng với số lượng lớn và liên tục do lo ngại đứt gãy nguồn cung vì đại dịch Covid-19. Chính vì vậy, hiện nay lượng tồn kho của họ còn dồi dào và Việt Nam đã thay đổi tư duy chống dịch nên các nhà nhập khẩu không còn vội nhập hàng như trước đây.

Ông Tạ Quang Huyên, TGĐ Công ty Hoàng Sơn 1, cho biết: Thông thường sau lễ Giáng Sinh và năm mới các nhà nhập khẩu sẽ tăng nhập hàng đẩy giá xuất khẩu tăng. Thế nhưng nay đến gần hết tháng 2 rồi mà chưa có động tĩnh gì từ phía họ. Ông Huyên lí giải : thứ nhất các nhà nhập khẩu không còn sợ Việt Nam và cả Ấn Độ đứt gãy sản xuất. Thứ hai, tốc độ tăng trưởng của ngành chế biến điều toàn cầu khoảng 15% trong khi tốc độ thị trường tiêu thụ chỉ tăng 8-10%. Dấu hiệu bão hoà đã có từ năm 2017 và thực tế diễn ra đúng như vậy. Tuy nhiên do một số yếu tố như có doanh nghiệp mới tham gia thị trường, dịch bệnh làm các nhà nhập khẩu tăng mua dự trữ… khiến cho sự phát triển “gượng” kéo dài đến năm 2021. “Năm 2022 ngành điều rất khó có cơ hội tăng giá trở lại. Doanh nghiệp phải tính toán cẩn thận bài toán chi phí và giá thành đầu vào”, ông Huyên cảnh báo.

Lô ngại của các doanh nghiệp chế biến điều tác động trực tiếp đến giá thu mua hạt điều nguyên liệu. Hiện nay đang vào đầu vụ thu hoạch nhưng nông dân một số nơi cho biết giá điều chỉ có 23.000-25.000 đồng/kg. Với tình hình trên, nguy cơ về một vụ mùa mất giá với nông dân khá rõ ràng.

\n

Cần tái cơ cấu ngành điều

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công thương) khuyến cáo: Dù tự hào đứng số một thế giới về nguồn cung điều nhân nhưng thực tế ngành điều trong nước chỉ chiếm có 18% trong chuỗi giá trị hạt điều toàn cầu. Chính vì vậy, vấn đề là phải làm sao nâng cao chất lượng sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn thế giới. Đầy mạnh chế biến và chế biến sâu hơn nữa sản phẩm hạt điều, xây dựng thương hiệu và quảng bá sản phẩm để nâng dần tỉ trọng trong chuỗi giá trị ngành điều thế giới.

Bộ Trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lê Minh Hoan, khuyến nghị: Trong thời gian qua, chúng ta mới tập trung phát triển sản phẩm hạt điều mà chưa quan tâm nhiều đến các thứ khác sẵn có xung quanh như: trái điều, vỏ điều… Cần cởi mở tư duy, nhìn rộng hơn để tận dụng nguồn tài nguyên sẵn có. Phải bắt đầu ngay từ bây giờ để 3 hay 5 năm nữa sẽ phát triển thành sản phẩm hàng hoá nếu không có thể sẽ đi sau các nước. “Bây giờ trái điều chỉ có một ít người nông dân đem ngâm rượu chơi chơi thôi, tại sao ta không nghiên cứu nghiêm túc hơn”, ông Hoan đặt vấn đề.

Với những kiến nghị về phát triển vùng nguyên liệu và các vấn đề khác, ông Hoan nói Bộ sẽ cử người và mời các bộ ngành có liên quan “ngồi lại” với hiệp hội ngành hàng để cùng nhau xây dựng lại chiếc lược phát triển mới phù hợp với bối cảnh nhiều biến động và bất định hiện nay.