09 sai lầm khiến NĐT đu đỉnh trong uptrend

Điều nghe tưởng lạ, nhưng đang là sự thật phũ phàng của một lớp F0 mới tham gia thị trường. Dù thị trường đã đi lên được khoảng 3 tháng kể từ tháng 5/2023, nhưng sắp hết tháng 8, các khoản lỗ bắt đầu lại xuất hiện. Tại sao lại vậy ? Hãy cùng Dustin IC đi tìm hiểu 09 sai lầm mà NĐT hay gặp phải, kể cả người mới hay người cũ đều có thể phạm những điều này, nó khiến cho NĐT khó kiếm tiền dù xác suất thành công trong một thị trường tăng giá là rất cao.

Chào mừng anh chị đọc giả quay lại với loạt bài viết của Dustin IC tại 24H Money!

Sai lầm 01: KHÔNG CÓ KẾ HOẠCH GIAO DỊCH

Chân ướt chân ráo vào thị trường tài chính khốc liệt, nhưng hành trang mà F0 chuẩn bị trên hành trình gian nan này chỉ có mỗi tiền và một tâm hồn quá đẹp. Đôi khi có thể chỉ là một phần tài sản của một người, nhưng cũng có thể là tất cả những gì có được từ mồ hôi nước mắt, một đời khổ cực mới dành dụm để có được một khối tài sản mà mang đi đầu tư, vậy mà với kiến thức chưa có, phương pháp chưa hình thành và rất không tuân thủ các nguyên tắc, chúng ta lại quá dễ dài với mọi quyết định.

Nếu bạn đi mua một món đồ chục triệu, hoặc trăm triệu hoặc thậm chí là trả giá với một món đồ chỉ vài chục nghìn thì tại sao, tham gia vào thị trường tài chính, chúng ta lại vội vã mua một cổ phiếu nào đó dù không biết tại sao với cả trăm triệu, cả tỷ đồng ?

Hình minh họa: Đây là kế hoạch giao dịch, chuẩn bị cho tuần mới từ 14/08/2023 - 18/08/2023 của hệ thống DUSTIN IC

Tại sao lại phải chuẩn bị kế hoạch giao dịch ?

Rõ ràng, việc chuẩn bị kế hoạch sẽ thường rất tốt kém thời gian, nghiên cứu, tìm tòi và đòi hỏi trình độ để phân tích và đánh giá sự kiện, diễn biến của thị trường hoặc chỉ đơn giản, nó rất cầu kỳ đúng không ? Nhưng với tiền bạc của mình, tại sao không thử cầu kỳ một chút để túi tiền của mình chắc hơn, an toàn hơn.

Đối với Dustin IC, việc chuẩn bị kế hoạch là để phòng ngừa rủi ro từ những diễn biến bất ngờ mà vốn dĩ chúng ta không dự đoán được chính xác bởi đây là thị trường xác suất. Vì nó bất ngờ, nên mới cần phải chuẩn bị kế hoạch - thì khi mọi thứ diễn ra dù đúng kế hoạch hay không thì nó cũng chẳng còn bất ngờ nữa hoặc ít nhất là chuẩn bị không bao giờ thừa. Ví dụ, phiên giao dịch 18/08/2023, thị trường đón nhận phiên giảm điểm mạnh đầu tiên sau 3 tháng tăng liên tiếp - lấy đi nổ lực tăng giá của thị trường trong 3 tuần tăng giá liên tiếp từ ngày 20-21/07/2023 với 55 điểm, kèm thanh khoản 36 nghìn tỷ trên sàn HOSE. Bản thân hệ thống Dustin IC, đã phải lên kế hoạch chuẩn bị và giới thiệu để anh chị NĐT những hành động cần thiết vào đầu tuần để có thể chuẩn bị nếu thị trường đạt đỉnh.

Làm sao biết đó là đỉnh ? Chắc chắn không thể khẳng định được, nhưng chuẩn bị là điều chúng ta có thể làm. Và khi đúng kế hoạch, hệ thống Dustin IC đã có những hành động cụ thể từ những hướng dẫn đã được chuẩn bị trước đó và mọi thứ diễn ra dù khá nhanh nhưng chẳng bất ngờ. Mọi thứ trong tầm kiểm soát và việc kẹp nhiều cổ phiếu và lỗ nặng là điều không thể xảy ra.

Sai lầm 02: KHÔNG CÓ NGUYÊN TẮC

Sự thật thì đại đa số NĐT không thể hình thành được nguyên tắc ở những giai đoạn đầu tiên trong hành trình đầu tư của mình. Nguyên tắc là những điều mà mình tin tưởng, tuân thủ và lập lại nó trong một khoảng thời gian để hành thành thoái quen. Tuy nhiên, với tâm lý mới mẻ và những trải nghiệm hoàn toàn mới trong thị trường này, việc giữ được nguyên tắc với NĐT mới là cực kỳ khó, vì vậy những sai lầm thường đến vì không có những chuẩn mực trong việc kiểm soát hành vi giao dịch của mình. Thường thì sau những đau thương, mất mát, NĐT thường mới bắt đầu ngồi suy nghĩ lại về những giải pháp, phương pháp và những khuôn phép để giúp cho quá trình đầu tư tốt hơn để không mắc sai lầm trong tương lai.

Sai lầm 03: ĐI VỐN "LỚN" SAI THỜI ĐIỂM

Ai cũng tham lam, nếu không ôm mọng làm giàu nhanh thì chắc chắn đã không tham gia vào thị trường chứng khoán để tìm kiếm lợi nhuận nhiều hơn. Dù vậy, không phải cứ thị trường lên thì cổ phiếu nào cũng "múc được", ngày nào cũng có siêu cổ để mua.

Với vai trò là người tư vấn, chia sẻ ở nhiều nền tảng mạng xã hội khác nhau, hằng ngày Dustin IC đều gặp rất nhiều câu hỏi như: Ngày mai mua được gì không em, mai múc thêm mã này được không em ? mã nay tăng tím liệu còn điểm mua hay không em ? nhưng cũng câu hỏi đó, vài ngày sai lại là câu, có nên nắm giữ tiếp không em, có nên cắt lỗ không em, có nên bán đi không em ?

Tại sao lại như vậy ? Chỉ đơn giản là không có phương pháp mua, không có nguyên tắc giao dịch và không có kế hoạch giao dịch. Khi thị trường chưa hình thành trend, NĐT thường hay lo sợ, mua rất ít, hở tí là bán, giảm tí là sợ đỉnh và rất hay đi đón đỉnh thị trường. Nhưng khi xu hướng hình thành rõ ràng hơn, mạnh mẽ hơn thì NĐT bắt đầu chấp nhận sự thật kèm với sự tự tin đi đôi với sự tăng giá của cổ phiếu, dẫn đến hành động giải ngân mạnh tay hơn. Và với phiên giảm điểm 18/08/2023 vừa rồi, bắt đầu bộc lộ ra những yếu điểm mà người mới hay gặp phải.

Sai lầm 04: KHÔNG BIẾT "LƯỢNG SỨC" MÌNH

Đôi khi, người mới thường phó mặc tài khoản (tiền bạc) do những sai lầm của mình cho thị trường, cho lẽ tự nhiên, cho thời gian để chữa lành vết thương của mình bởi vì bản thân không dám đối mặt với những khoản lỗ đó. Nhưng họ không hiểu rằng, tiền có giới hạn, và năng lực chịu đựng mỗi người cũng như vậy. Khi đu dỉnh, NĐT thường hay có khuynh hướng chuyển trạng thái lướt sóng sang chung dài hạn, vì không biết bán cắt lỗ hoặc không dám bán vì tiếc, và không dám đưa ra quyết định. Điều này vừa khiến tài khoản tiếp cận với những khoản lỗ to hơn, hoặc đưa sức chịu đựng của bản thân tới cực đại khi thị trường bước vào pha giảm. Nói là chung hạn, lỗ 30-50% còn chịu nỗi không ? Nói là đầu tư giá trị, mua để đó, nhưng mỗi ngày mở mắt ra thấy mất vài triệu, vài chục, hay vài trăm triệu liệu có đau xót không ? Chắc chắn rồi, không ai muốn mất tiền của mình cả. Vì vậy hãy xác định lại sức chịu đựng của mình đến đâu để lượng sức và chấp nhận với những sai lầm mà mình gặp phải. Sức chịu đựng chính là tổn thất tối đa mà mình chấp nhận được, không ai dám đầu tư là luôn luôn phải win thị trường, nhưng ít nhất chúng ta biết được đó là con số mà mình cảm thấy thoải mái, kể cả đầu tư thua lỗ.

Sai lầm 05: MẮC KẸT CỔ PHIẾU RÁC, CƠ BẢN KÉM, ĐẦU CƠ CAO

Trong một xu hướng uptrend, đặc biệt là giai đoạn chạy nước rút là lúc mà biên độ lợi nhuận hầu hết các cổ phiếu trên thị trường sinh ra lớn nhất. Từ cổ phiếu lớn, cho đến cổ phiếu nhỏ vì vậy nó mang lại một sức hấp dẫn với nhà đầu tư mới vì trong ngắn hạng, tài sản của họ nở ra rất nhanh và kéo theo đó là lòng tham và sự tự tin lên cao nhất. Để tìm kiếm lợi nhuận, NĐT thường hay lướt sóng nhiều, tạo nhiều giao dịch với nhiều loại cổ phiếu, từ cơ bán tốt cho đến kém, miễn là nó sinh ra lợi nhuận thì họ sẽ đều nhảy vào để đua giá và có được cổ phiếu bằng mọi giá. Nhưng khi thị trường gặp diễn biến bất ngờ hoặc sắp tạo đỉnh, chính các cổ phiếu có cơ bản kém hoặc đầu cơ cao như penny luôn là những cổ phiếu chết đầu tiên, và luôn là nhóm hồi phục yếu nhất trong các nhịp hồi của thị trường. Vì sao ? vì tiền rút ra không quay trở lại với những cổ phiếu kéo chất lượng, gọi là dòng tiền thông minh.

Sai lầm 06: KHÔNG CHỊU TRÁCH NHIỆM, KHÔNG TỰ ĐƯA RA ĐƯỢC QUYẾT ĐỊNH

Đối với người lâu năm, có kinh nghiệm trên thị trường là chuyên gia là những NĐT chuyên nghiệp đã hình thành được phương pháp và kinh nghiệm thì điều khó khăn nhất để họ quyết định trên thị trường này là mua - mua sao cho đúng, điều dễ dàng nhất là bán. Ngược lại, người mới tham gia thị trường thường xuống tiền rất dễ dàng, bởi vì đó là hành động tiêu tiên. Giống việc bạn mua một chiếc điện thoại, mua một chiếc xe, mua một cái bánh nó cũng tương tự thế, nó không có sự cân nhắc thực sự. Tuy nhiên, khi thị trường có vấn đề, NĐT đặc biệt là người mới thường không biết phải bán thế nào cả ? Có thể vì:

- Không biết kỹ thuật bán

- Không biết tại sao lại bán ? Chỉ đơn giản là cũng không hiểu tại sao mua

- Không dám bán, vì bán sợ hồi, sợ đáy, sợ sai không dám đối mặt với khoảng thua lỗ và chịu áp lực từ những lời khiêu khích bên ngoài.

Có thể chưa bao quát hết, nhưng đây là những lý do thường thấy nhất ở một NĐT mới vào thị trường. Họ thường bối rối và mất phương hướng khi phải tự đưa ra quyết định hoặc người tư vấn không thể giúp họ ra quyết định. Nếu anh chị đọc giả ở bài viết này cũng dính phải những trường hợp nêu trên, hãy làm ngược lại. Hãy khó khăn trong việc mua, khó tính trong việc lựa chọn cổ phiếu và thời điểm giải ngân, hãy đi kèm với các tiêu chí chứ đừng xuống tiền quá nhanh. Để khi mua đúng, chúng ta tự tin về quyết định của mình và khi cần bán, chỉ bán trên lợi nhuận chúng ta chấp nhận lấy từ thị trường mang về túi, khi đó rủi ro của tài khoản sẽ giảm thiểu đi rất nhiều. Để làm được điều đó cần thời gian, nguyên tắc, kế hoạch và được thực hiện một cách có hệ thống. Hãy bắt đầu sớm nhất có thể để thay đổi tư duy và thoái quen !

Trên đây là các khuyến nghị, hành động mà Dustin IC đã tư vấn cho hệ thống khách hàng của mình để có những sự chủ động trong việc thực hiện hóa lợi nhuận, và đưa ra quyết định bán trước khi thị trường điều chỉnh vào phiên ngày 17/08/2023. Dù thị trường chưa hề gãy (18/08/2023 - giảm 55 điểm, 36k tỷ) nhưng mình vẫn có thể chủ động và nhanh chóng như vậy. Tất cả phải có sự chuẩn bị, lên kế hoạch giao dịch và ra được quyết định vào những thời điểm quan trọng. Khi có tâm thế chuẩn bị trước, mọi vấn đề sẽ trở thành chuyện nhỏ. Thật ra đôi khi mọi quyết định nên dược đơn giản hóa lại, không nên quá phức tạp trong đầu tư và điều đó sẽ rút ngắn được thời gian và mang lại sự hiệu quả, an toàn cho tài khoản của NĐT.

Sai lầm 07: THÍCH ĐUA GIÁ CAO - MUA BÙNG NỔ

Trong một xu hướng uptrend, điều dễ dàng nhất để kiếm tiền là ôm và nắm giữ, để cho lợi nhuận tự chạy theo xu hướng khi dòng tiền liên tục vào thị trường. Tuy nhiên, NĐT thường không thích điều này, họ thường muốn mình đúng nhiều hơn bằng cách giao dịch liên tục bằng cách lướt sóng liên tục để tìm kiếm những biên lợi nhuận mỏng, thường kèm với đó là đua giá cao và thích mua bùng nổ vì xu hướng đám đông, tâm lý chiến thắng cao. Điều này sẽ đúng nếu đang trong xu hướng tăng và vào giai đoạn chạy nước rút, tuy nhiên nó có 1 hạn chế là đưa vị thế của các điểm mua lên cao dần theo thời gian, kèm với đó là quy mô vốn không đổi hoặc lớn dần theo thời gian sẽ khiến NĐT bị mắc sai lầm hoặc mất đi thành quả kiểm được từ quá trình lướt sóng trước đó chỉ với một nhịp điều chỉnh khoảng 70-100 điểm. Thay vì đua giá cao, hãy học cách giải ngân khi cổ phiếu giảm giá, để mở rộng biên lợi nhuận hơn và giảm thiểu rủi ro thua lỗ kể cả trong uptrend.

Sai lầm 08: SAY "SÓNG" VÀ ẢO TƯỞNG VỀ TARGET CỔ PHIẾU

Cạm bẫy ở đây chính là tâm lý từ hiệu ứng mỏ neo.

Hiệu ứng mỏ neo hình thành từ cảm xúc, niềm tin ban đầu. Ví dụ: Trong cửa hàng, chúng ta thường hay rất dễ ra quyết định đối với những món hàng được giảm giá, thậm chí giảm giá rất sâu. Mặc định trong tiềm thức, cái giá ban đầu sẽ là mức giá của món đồ đó, và mức giá đang giảm đang là mức hời đối với mình. Điều này dẫn đến quyết định mua hàng sẽ nhanh hơn. Nhưng chưa chắc đó đã là giá trị thực sự của món đồ đó. Đối với thị trường tài chính, chúng ta thường mua cổ phiếu với mức kỳ vọng ban đầu thường rất cao, và mong muốn giá sẽ lên đến đó để được lợi nhuận tốt nhất. Nhưng đôi khi, chính những mức giá target đó là cái bẫy khiến cho việc cầm nắm và ôm cổ phiếu giảm giá tạo ra những khoảng lỗ lớn.

Sai lầm 09: TÂM LÝ DỄ THAY ĐỔI, HÀNH VI CŨNG VẬY

Sự thật phủ phàng đối với người mới, mua vào thì giảm - bán ra thì tăng. Mới ngày trước còn hỏi mua, hôm sau đã đòi bán, rõ ràng, NĐT luôn bị mất định hướng trong quá trình giao dịch, không kiểm soát được tâm lý, hay tập trung vào lý do thay vì đi giải quyết vấn đề làm thế nào để mình giao dịch tốt hơn. Thay vì đó, hãy dẹp qua mọi cảm xúc và tập trung vấn đề lãi hay lỗ chứ không phải đúng hay sai. Điều đó giúp cho mình làm chủ hành vi, và hành động theo nguyên tắc và lý trí hơn là cảm xúc dễ đến các quyết định thường không dứt khoát và hay mắc kẹp.

Video: Chuẩn bị gì nếu thị trường đạt đỉnh (P4) - Ngày 12/08/2023