Giải thích thuật ngữ

Hoán đổi lãi suất

Hoán đổi lãi suất (IRS) là gì?

Hoán đổi lãi suất (Interest Rate Swap; viết tắt: IRS) là việc các bên giao kết hợp đồng với nhau, theo đó mỗi bên cam kết thanh toán cho bên kia khoản tiền lãi tính theo lãi suất thả nổi hay lãi suất cố định trên cùng một khoản nợ gốc trong cùng một khoảng thời gian. Hoán đổi lãi suất được sử dụng như là một công cụ hữu hiệu để kiểm soát và quản lý rủi ro lãi suất. Điều này đã được thực hiện từ lâu ở các nước phát triển. Tuy nhiên ở nước ta công cụ này vẫn còn xa lạ và chưa được sử dụng phổ biến, mặc dù hoán đổi lãi suất đã được Ngân hàng Nhà nước cho phép thực hiện theo Quyết định số 1133/2003/QĐ-NHNN ngày 30/9/2013 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước. Ban hành kèm theo quyết định này là Quy chế thực hiện giao dịch hoán đổi lãi suất gọi tắt là Quy chế 1133.

Một số phương án hoán đổi lãi suất (IRS):

Không hoán đổi gốc thực tế (khoản gốc chỉ là cơ sở để xác định số tiền lãi thanh toán);
Có nhiều lựa chọn hoán đổi (Thả nổi - Cố định, Cố định - Thả nổi);
Số dư nợ gốc tính lãi có thể thiết kế phù hợp với luồng tiền gốc (hoán đổi lãi suất tiền gốc giảm dần);
Lãi suất tham chiếu theo các chỉ số lãi suất khác nhau được sử dụng trên thị trường tiền tệ (Libor, Euribor,...).

Hợp đồng hoán đổi lãi suất là gì?

Hợp đồng hoán đổi lãi suất (Interest Rate Swap Contract) là một thỏa thuận trong đó hai bên tham gia đồng ý thanh toán cho mỗi bên các luồng tiền theo định kì được tính toán dựa trên một mức lãi suất nhất định và một khoản tiền danh nghĩa xác định.

Các ngân hàng thương mại và đầu tư có xếp hạng tín nhiệm cao là những nhà tạo lập thị trường hoán đổi, cung cấp cả dòng tiền lãi suất cố định và lãi suất thả nổi cho khách hàng của họ. Các đối tác trong một giao dịch hoán đổi điển hình là một bên là công ty, ngân hàng hoặc nhà đầu tư (khách hàng là ngân hàng) và bên kia là đầu tư hoặc ngân hàng thương mại. Sau khi một ngân hàng thực hiện một giao dịch hoán đổi, ngân hàng thường bù đắp cho sự hoán đổi thông qua một nhà môi giới liên đại lý và giữ lại một khoản phí để thiết lập giao dịch hoán đổi ban đầu. Nếu một giao dịch hoán đổi lớn, nhà môi giới giữa các đại lý có thể sắp xếp bán nó cho một số đối tác, và rủi ro của việc hoán đổi trở nên rộng rãi hơn. Đây là cách các ngân hàng cung cấp giao dịch hoán đổi thường xuyên loại bỏ rủi ro, hoặc rủi ro lãi suất, liên quan đến chúng.

Ban đầu, hoán đổi lãi suất giúp các công ty quản lý các khoản nợ theo lãi suất thả nổi bằng cách cho phép họ trả lãi suất cố định và nhận các khoản thanh toán theo lãi suất thả nổi. Bằng cách này, các công ty có thể cố gắng thanh toán theo tỷ lệ cố định phổ biến và nhận các khoản thanh toán phù hợp với khoản nợ lãi suất thả nổi của họ. (Một số công ty đã làm ngược lại - trả thả nổi và nhận cố định - để phù hợp với tài sản hoặc nợ của họ.) Tuy nhiên, do giao dịch hoán đổi phản ánh kỳ vọng của thị trường về lãi suất trong tương lai, hoán đổi cũng trở thành một công cụ hấp dẫn đối với những người tham gia thị trường thu nhập cố định khác, bao gồm nhà đầu cơ, nhà đầu tư và ngân hàng.