Bài của Nguyên Khoa

Dina Boluarte đã trở thành nữ Tổng thống đầu tiên của Peru vào thứ Tư, kết thúc một ngày đầy kịch tính chứng kiến ​​người tiền nhiệm của bà bị bắt vì cáo buộc phạm tội nổi loạn và bị các nhà lập pháp luận tội.

Boluarte, cựu phó tổng thống của đất nước, đã tuyên thệ nhậm chức tại Quốc hội để trở thành Tổng thống thứ sáu của Peru trong vòng chưa đầy 5 năm.

Buổi lễ diễn ra vài giờ sau khi đa số 101 thành viên trong cơ quan lập pháp gồm 130 người bỏ phiếu luận tội cựu lãnh đạo Pedro Castillo.

Một ngày hỗn loạn bắt đầu khi Tổng thống Castillo lúc bấy giờ công bố kế hoạch giải tán Quốc hội và thành lập một chính phủ khẩn cấp, trước một cuộc bỏ phiếu luận tội sắp diễn ra của các nhà lập pháp, mà Ombudsman của Peru mô tả là một “âm mưu đảo chính”.

Ông cũng kêu gọi bầu cử quốc hội để xây dựng hiến pháp mới.

Động thái này đã dẫn đến một loạt nội các từ chức, phản ứng dữ dội từ các quan chức cấp cao và sự lên án từ các nước láng giềng trong khu vực – và cuối cùng đã thất bại trong việc ngăn cản việc luận tội ông tại Quốc hội.

Các lực lượng vũ trang Peru đã bác bỏ nỗ lực của Castillo nhằm gạt các nhà lập pháp sang một bên, gọi đó là “sự vi phạm hiến pháp”.

Và chính Boluarte đã chỉ trích kế hoạch giải thể Castillo, mô tả nó trên Twitter là “một cuộc đảo chính làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng chính trị và thể chế mà xã hội Peru sẽ phải vượt qua bằng cách tuân thủ nghiêm ngặt luật pháp.”

Các quan chức quốc tế đã tham gia vào điệp khúc lên án Castillo, với việc Hoa Kỳ kêu gọi nhà lãnh đạo này "đảo ngược" động thái này và "cho phép các thể chế dân chủ của Peru hoạt động theo Hiến pháp", Đại sứ Hoa Kỳ tại Peru Lisa Kenna cho biết trên Twitter .

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price cho biết trong một tuyên bố: “Chúng tôi sẽ tiếp tục chống lại và kiên quyết bác bỏ bất kỳ hành động nào trái với hiến pháp của Peru, bất kỳ hành động nào làm suy yếu nền dân chủ ở quốc gia đó”.

Bộ Ngoại giao Argentina bày tỏ "mối quan ngại sâu sắc" về cuộc khủng hoảng chính trị của Peru trong một tuyên bố trên Twitter và Bộ Ngoại giao Brazil cho biết trong một tuyên bố rằng hành động của Castillo "không phù hợp với khuôn khổ hiến pháp của quốc gia đó, [và] thể hiện sự vi phạm dân chủ và pháp quyền”.

Trong một diễn biến đáng kinh ngạc, Castillo đã bị cảnh sát giam giữ ở thủ đô Lima sau khi các nhà lập pháp luận tội anh ta tại Quốc hội.

Hình ảnh được chia sẻ từ tỉnh cho thấy cựu Tổng thống, mặc áo khoác xanh, ngồi quanh bàn trong khi các quan chức ký văn bản.

Trong một tuyên bố, văn phòng Tổng chưởng lý Peru cho biết Castillo đã bị bắt vì cáo buộc phạm tội nổi loạn, "vì vi phạm trật tự hiến pháp."

“Chúng tôi lên án hành vi vi phạm trật tự hiến pháp,” Tổng chưởng lý Peru, Patricia Benavides, cho biết trong một tuyên bố. “Hiến pháp chính trị của Peru tôn trọng sự phân chia quyền lực và xác định rằng Peru là một nước cộng hòa dân chủ và có chủ quyền… Không cơ quan nào có thể tự đặt mình lên trên Hiến pháp và phải tuân thủ các nhiệm vụ hiến pháp của mình.”

CNN đã liên hệ với đội bào chữa của Castillo để bình luận về các cáo buộc.

Đó là một kết thúc nhục nhã cho thời gian nắm quyền ngắn ngủi của Castillo. Cựu giáo viên và lãnh đạo công đoàn đã vươn lên từ bóng tối để được bầu vào tháng 7 năm 2021 với tỷ lệ chênh lệch sít sao trong cuộc bầu cử sơ bộ, và được coi là một phần của “cơn sóng hồng” gồm các nhà lãnh đạo cánh tả mới ở Mỹ Latinh.

Ông tranh cử trên một nền tảng hứa hẹn sẽ viết lại hiến pháp và tăng cường phân phối lại của cải bằng cách trao cho các bang quyền kiểm soát tốt hơn đối với thị trường và tài nguyên thiên nhiên, cam kết rằng ông đã đấu tranh để giải quyết trong bối cảnh lạm phát gia tăng ở Peru, ông thiếu kinh nghiệm chính trị và sự phản đối mạnh mẽ của phe bảo thủ trong Quốc hội.

Chính phủ của nhà lãnh đạo cánh tả đã sa lầy trong hỗn loạn kể từ khi nhậm chức, với hàng chục bộ trưởng được bổ nhiệm, thay thế, sa thải hoặc từ bỏ chức vụ của họ trong vòng chưa đầy một năm - gây thêm áp lực lên ông.

Castillo đã chỉ trích phe đối lập vì đã cố gắng loại bỏ ông ta ngay từ ngày đầu tiên ông ta nhậm chức. Anh ta cáo buộc Benavides dàn dựng cái mà anh ta gọi là một hình thức "đảo chính" mới chống lại anh ta thông qua các cuộc điều tra của văn phòng cô.

Vào tháng 10, Benavides đã đệ đơn khiếu nại hiến pháp chống lại Castillo dựa trên ba trong số sáu cuộc điều tra mà văn phòng của cô đã mở. Khiếu nại cho phép Quốc hội tiến hành cuộc điều tra riêng chống lại cựu Tổng thống.

Castillo đã phải đối mặt với một loạt các cuộc điều tra về việc liệu anh ta có sử dụng vị trí của mình để làm lợi cho bản thân, gia đình và các đồng minh thân cận nhất bằng cách bán rẻ ảnh hưởng để giành được sự ưu ái hoặc đối xử ưu đãi, cùng các yêu sách khác hay không.

Castillo đã nhiều lần phủ nhận mọi cáo buộc và nhắc lại sự sẵn sàng hợp tác với bất kỳ cuộc điều tra nào. Anh ta lập luận rằng các cáo buộc là kết quả của một cuộc săn lùng phù thủy chống lại anh ta và gia đình anh ta từ các nhóm không chấp nhận chiến thắng bầu cử của anh ta.

Cựu Tổng thống phải đối mặt với 5 cuộc điều tra hình sự sơ bộ về các cáo buộc chủ mưu các kế hoạch tham nhũng khi còn đương chức. Chúng bao gồm cáo buộc của các công tố viên rằng anh ta đã lãnh đạo một “mạng lưới tội phạm” can thiệp vào các tổ chức công như Bộ Giao thông vận tải, Bộ Nhà ở và công ty dầu mỏ nhà nước của Peru để kiểm soát các quy trình đấu thầu công khai và mang lại lợi ích cho các công ty cụ thể và các đồng minh thân cận.

Các công tố viên cũng đang điều tra xem liệu cựu Tổng thống có dẫn đầu nỗ lực gây ảnh hưởng trong quá trình thăng chức cho các sĩ quan trong cả lực lượng vũ trang và cảnh sát quốc gia hay không.

Những cuộc điều tra này cũng xem xét gia đình của Castillo, bao gồm cả vợ và chị dâu của anh ta. Cựu đệ nhất phu nhân Lilia Paredes đang bị điều tra với cáo buộc điều phối mạng lưới tội phạm. Luật sư của bà, Benji Espinoza, đã nhấn mạnh rằng bà vô tội và lập luận rằng cuộc điều tra chống lại cựu đệ nhất phu nhân bao gồm “một số sai sót và thiếu sót.”

Các sĩ quan cảnh sát đứng gác khi mọi người tập trung bên ngoài Quốc hội Peru sau khi Tổng thống Pedro Castillo cho biết ông sẽ giải tán nó vào ngày 7 tháng 12.

Chị dâu của cô, Yenifer Paredes đang bị điều tra vì bị cáo buộc là thành viên của một tổ chức tội phạm, rửa tiền và thông đồng nghiêm trọng. Cô ấy đã bị giam giữ cho đến khi một thẩm phán hủy bỏ “việc giam giữ phòng ngừa” của cô ấy trong 30 tháng. Cô cũng đã phủ nhận bất kỳ hành vi sai trái.

“Con gái tôi, vợ tôi, cả gia đình tôi đã bị tấn công với mục đích duy nhất là tiêu diệt tôi vì họ không muốn tôi kết thúc nhiệm kỳ của mình, tôi hứa với các bạn rằng tôi sẽ hoàn thành nhiệm kỳ của mình, tôi không hư hỏng,” Castillo nói trong bài phát biểu trên truyền hình từ Phủ Chủ tịch ngày 20/10.

Trong cùng một bài phát biểu, Castillo thừa nhận một số đồng minh thân cận nhất của ông phải đối mặt với công lý vì những cáo buộc tham nhũng, nói rằng, "Nếu họ phản bội lòng tin của tôi, hãy để công lý xử lý họ."

Hình ảnh của Tổng thống Boluarte cũng đã bị hoen ố bởi cuộc điều tra hiến pháp của chính bà bởi Quốc hội, đã bị bác bỏ vào ngày 5 tháng 12.

Sự thăng tiến của bà có thể không nhất thiết làm giảm bớt bối cảnh chính trị độc hại và cay đắng của Peru vì bà sẽ cần nhận được sự ủng hộ của các đảng phái để có thể cai trị.

Trong khi đó, nhiều người Peru đã kêu gọi thiết lập lại toàn bộ. Vào tháng 9 năm 2022, 60% người dân Peru cho biết họ ủng hộ bầu cử sớm để làm mới cả nhiệm kỳ tổng thống và Quốc hội, theo một cuộc thăm dò của Viện Nghiên cứu Peru (IEP) .

Nguồn: CNN