Xung khắc Mỹ - Trung Quốc: Không chấm dứt, không quá mức

Càng gần tới thời điểm năm cũ bước sang năm mới, quan hệ Mỹ-Trung Quốc diễn biến càng thêm phức tạp, càng thêm khúc mắc. Triển vọng Mỹ - Trung Quốc ra sao?

Ngày 15/12 tới này sẽ lại là một dấu mốc mới khi Tổng thống Mỹ Donald Trump phải đưa ra quyết định có áp thuế quan bảo hộ thương mại đối với thêm giá trị hàng hoá của Trung Quốc xuất khẩu vào thị trường Mỹ hay không.

Xung khắc thuộc về bản chất quan hệ

Cho đến thời điểm hiện tại, Mỹ và Trung Quốc vẫn chưa ký kết được chính thức thoả thuận thương mại bộ phận được gọi là Giai đoạn 1 giúp hai bên vừa không leo thang căng thẳng và đối địch thêm trong cuộc xung khắc thương mại vừa có thể bắt đầu đàm phán về thoả thuận thương mại mới được gọi là Giai đoạn 2. Nếu ông Trump vào ngày 15/12 tới quyết định chơi tiếp cú đòn bảo hộ thương mại nữa với Trung Quốc thì không những chỉ có cái gọi là Giai đoạn 1 kia trở nên vô nghĩa mà còn chuyện đàm phán về cái gọi là Giai đoạn 2 cũng chẳng có cơ hội được bắt đầu.

Mặc dù cả Mỹ lẫn Trung Quốc đều khi tỏ ra lạc quan lúc lại biểu hiện bi quan về triển vọng của cuộc đàm phán thương mại, họ đều chủ ý duy trì đàm phán thương mại chứ không chấm dứt nó. Nguyên do ở chỗ cả hai phía đều ý thức được rằng xung khắc thương mại giữa hai bên đã thuộc về bản chất của cặp quan hệ song phương này và không tách rời những phương diện quan hệ song phương khác giữa Mỹ và Trung Quốc nên nó sẽ không bao giờ chấm dứt, không bao giờ được xử lý dứt điểm và cũng không bao giờ được hai bên xử lý theo cách tách biệt ra khỏi hẳn những phương diện quan hệ song phương khác.

Cũng chính vì thế mà mọi thoả thuận mà hai bên đã, đang hay rồi đây sẽ đạt được đều chỉ mang tính tương đối và có hiệu lực thực tế vừa nhất thời vừa hạn chế. Đối với cả hai bên, những thoả thuận như thế trong thực chất không quan trọng bằng việc từng bên có thể và sẽ tận dụng cũng như lợi dụng chúng như thế nào cho vòng đàm phán tiếp theo.

Đài Loan, Hong Kong và khu vực Biển Đông là những từ khoá chính trong những bất đồng quan điểm sâu sắc giữa Mỹ và Trung Quốc ở thời gian vừa qua. Chúng không hẳn ngăn trở hai bên không tiến triển được thêm trong tiến trình đàm phán thương mại nhưng làm cho mọi kết quả đàm phán đạt được không thể là giải pháp lâu bền, càng không thể là giải pháp dứt điểm cuối cùng, cho cuộc xung khắc thương mại.

Chuyện xung khắc thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc tuy không bao giờ chấm dứt nhưng cũng không lại leo thang căng thẳng và gay cấn đến vô hạn. Điều này có thể được giải thích ở chỗ chỉ xung khắc thương mại thuần tuý với nhau thôi chứ chưa nói đến tiến hành chiến tranh thương mại với nhau thì cả hai phía đều bị ảnh hưởng tiêu cực và thiệt hại.

Mức độ bị ảnh hưởng tiêu cực và thiệt hại không đồng đều như nhau đối với hai bên nhưng đều đủ lớn đối với từng bên để đưa lại những tác động vô cùng tai hại cả về đối nội lẫn đối ngoại, cả về kinh tế và thương mại lẫn chính trị, cả về thể diện lẫn uy danh của hai bên trên thế giới. Vì thế, cả hai bên tuy sẵn sàng xô đẩy nhau tới giới hạn của căng thẳng và đối đầu nhưng rồi sẽ nứu kéo lẫn nhau để không bên nào bước qua giới hạn ấy hoặc đầy phía bên kia bước qua giới hạn ấy.

Từ thực trạng hiện tại trong chuyện này mà suy thì triển vọng hai bên đạt được thoả thuận cụ thể để ký kết được chính thức cái gọi là Giai đoạn 1 kia không mấy sáng sủa và sau ngày 15/12 tới phía Mỹ có thể làm găng thêm chút còn phía Trung Quốc cũng sẽ đáp trả mạnh thêm chút, nhưng không nhiều và hoàn toàn không có nghĩa là hai bên xô đẩy nhau vào vòng xoáy xung khắc mới.

Quan điểm thái độ của Mỹ bộc lộ trong thời gian vừa qua về các vấn đề như Đài Loan hay khu vực Biển Đông về cơ bản chưa thấy có cái gì mới. Nhưng phía Mỹ đã phát hiện ra và bắt đầu chơi con chủ bài Hong Kong với Trung Quốc. Bộ luật mới liên quan đến Hong Kong mà quốc hội Mỹ vừa thông qua sẽ được ông Trump chơi theo cách riêng để vừa có thể gia tăng áp lực đối với Trung Quốc vừa có thể để tỏ thiện chí là có lưu ý đến một trong những vấn đề hiện nhạy cảm nhất cả về đối nội lẫn đối ngoại của Trung Quốc.

Hiện tại, ông Trump chưa có nhu cầu sử dụng con bài về xử lý mối quan hệ của Mỹ với Trung Quốc phục vụ cho cuộc vận động tranh cử tổng thống năm tới hay để đối phó với chuyện quốc hội luận tội và phế truất tổng thống. Nhưng điều có thể chắc chắn được là sớm hay muộn thì rồi ông Trump cũng sẽ chơi con chủ bài này. Và cả khi ấy, ông Trump cũng sẽ không để bước quá đà hay dám đi quá mức.