Xuất khẩu rau quả Việt Nam sang Trung Quốc "lao dốc"

Kim ngạch xuất khẩu rau quả Việt Nam sang thị trường Trung Quốc đã có sự sụt giảm đầu tiên sau nhiều năm liên tục tăng trưởng. Điều này, được lý giải do quốc gia đông dân nhất thế giới thực hiện việc kiểm soát nhập khẩu tiểu ngạch.

Báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho thấy, Trung Quốc không chỉ là thị trường mang lại kim ngạch xuất khẩu rau quả lớn nhất của Việt Nam, mà còn chiếm một thị phần ngày càng tăng trong cơ cấu xuất khẩu của ngành hàng rau quả.

Theo đó, xét về thị phần, nếu năm 2013, Trung Quốc mới chiếm 28% thị phần xuất khẩu rau quả của Việt Nam, thì sang năm 2014 đạt 30%. Đến năm 2015, Trung Quốc đã nhảy vọt lên trở thành thị trường chiếm 65% thị phần xuất khẩu rau quả Việt Nam và trong hai năm tiếp theo lần lượt chiếm 70,8% và 75,7% thị phần xuất khẩu rau quả Việt Nam.

Còn xét về kim ngạch xuất khẩu, chỉ riêng rau quả xuất sang Trung Quốc trong năm 2018 đã mang về cho Việt Nam một khoảng ngoại tệ lên đến 2,78 tỉ đô la Mỹ, tăng 5,03% so với năm 2017. Trong khi đó, xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc năm 2017 đạt 2,65 tỉ đô la Mỹ, tăng đến 52,43% so với năm 2016.

Trước đó, kim ngạch xuất khẩu rau quả Việt Nam sang thị trường Trung Quốc cũng liên tục được ghi nhận sự tăng trưởng ở mức hai con số và điều đó đã góp phần giúp ngành hàng này đạt mức tăng trưởng bình quân trên 32% trong giai đoạn từ năm 2011-2016, theo Cục chế biến và phát triển thị trường nông sản.

Tuy nhiên, bước sang năm 2019, ngành hàng rau quả Việt Nam lần đầu tiên ghi nhận xuất khẩu sang thị trường tỉ dân này sụt giảm, và điều đó khiến kim ngạch xuất khẩu chung toàn ngành cũng đi xuống.

Cụ thể, số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam đến hết quí 1-2019 cho thấy, kim ngạch xuất khẩu rau quả Việt Nam sang Trung Quốc đạt trên 680 triệu đô la Mỹ, giảm 6,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này, khiến kim ngạch xuất khẩu chung của toàn ngành trong quí 1-2019 giảm 2,2% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt gần 949 triệu đô la Mỹ kim ngạch xuất khẩu trong quí 1-2019.

Liên quan đến câu chuyện xuất khẩu rau quả nói chung và cây ăn trái nói riêng vào Trung Quốc, trước đó, ông Đoàn Hoài Phương, đại diện doanh nghiệp Hương Miền Tây (Bến Tre) - đơn vị chuyên cung ứng, xuất khẩu bưởi da xanh - cho biết hải quan Trung Quốc đã thông báo không làm thủ tục cho bưởi da xanh của Việt Nam do loại sản phẩm này không được nhập khẩu chính ngạch vào Trung Quốc.

Ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Công ty Vina T&T Group, nhận định việc Trung Quốc tiến tới loại bỏ nhập khẩu tiểu ngạch để chuyển sang nhập khẩu chính ngạch là xu hướng tất yếu nhằm quản lý tốt hơn dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kiểm soát dịch hại, chất lượng sản phẩm và cả vùng trồng.

Tuy nhiên, việc Trung Quốc thay đổi chính sách nhập khẩu như nêu trên, thì thực tế đã có tác động rất lớn đến xuất khẩu rau quả Việt Nam vào thị trường tỉ dân này.

Chính sự thay đổi nêu trên ở thị trường nhập khẩu rau quả lớn nhất của Việt Nam, cho nên, Cục chế biến và phát triển thị trường nông sản trong chỉ tiêu xuất khẩu rau quả năm 2019 đề mục tiêu rất “dè chừng”, chỉ tăng chưa đến 1% so với năm 2018.

Ông Lương Ngọc Trung Lập, Trưởng phòng Kinh doanh Công ty TNHH Sản xuất và Chế biến nông sản Cát Tường, nguyên Trưởng bộ môn nghiên cứu thị trường thuộc Viện Nghiên cứu cây ăn quả miền Nam (Sofri) cho biết, để tháo gỡ khó khăn ở thị trường Trung Quốc không còn cách nào khác là phải đàm phán để mở cửa xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc.

Được biết, ngoài tám loại trái cây được xuất chính ngạch sang Trung Quốc, gồm xoài, thanh long, nhãn, chôm chôm, vải, chuối, mít và dưa hấu, thì măng cụt của Việt Nam cũng vừa chính thức được xuất chính ngạch vào quốc gia này.