Xuất khẩu cá ngừ Việt Nam tăng sức cạnh tranh nhờ ưu đãi thuế quan

VASEP nhận định, ngành xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam hiện khó có thể cạnh tranh với các sản phẩm từ Ecuador, Thái Lan, Indonesia và Philippines tuy nhiên sau khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực câu chuyện này sẽ khác.

Theo Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP), các doanh nghiệp cá ngừ Việt Nam đang rất trông chờ vào Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) đã được Quốc hội phê chuẩn vào ngày 8/6 và sẽ có hiệu lực từ ngày 01/8/2020.

Đặc biệt, các doanh nghiệp sản xuất cá ngừ đóng hộp, dòng sản phẩm Việt Nam đang không thể cạnh tranh được với sản phẩm của Philippines hay Ecuador do thuế cao trên thị trường EU.

Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, 4 tháng đầu năm 2020 xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang EU đang giảm 7,2% so với cùng kỳ năm 2019. Đáng chú ý, xuất khẩu cá ngừ đóng hộp (mã HS16) của Việt Nam sang EU đang có xu hướng tăng.

Các sản phẩm cá ngừ của Việt Nam chủ yếu cạnh tranh với các sản phẩm cùng loại đến từ Ecuador, Thái Lan, Indonesia và Philippines. Tuy nhiên, Việt Nam đang khó cạnh tranh được với các quốc gia này do sản lượng đánh bắt, quy mô và năng lực sản xuất cá ngừ của Việt Nam đều ở mức thấp hơn.

Ngoài ra, mặt hàng cá ngừ của Việt Nam cũng khó cạnh tranh được với Philippines và Ecuador khi họ được hưởng ưu đãi về thuế quan, trong khi Việt Nam đang chịu mức thuế 20,5%.

Theo VASEP, trong thời gian tới, khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, mặt hàng cá ngừ Việt Nam sẽ có lợi thế về thuế so với các nước như Thái Lan hay Trung Quốc - các quốc gia đang nắm giữ thị phần xuất khẩu lớn tại EU nhưng đều chưa ký kết FTA với EU.

Theo cam kết trong EVFTA, EU sẽ xóa bỏ thuế quan cho các sản phẩm cá ngừ tươi sống và đông lạnh (trừ thăn/philê cá ngừ đông lạnh mã HS0304) ngay khi hiệp định có hiệu lực.

Đối với các sản phẩm thăn/philê cá ngừ đông lạnh mã HS030487, EU sẽ xóa bỏ thuế quan cho Việt Nam theo lộ trình 3 năm, từ mức thuế cơ bản 18%, ngay khi hiệp định có hiệu lực.

Với các sản phẩm thăn/philê cá ngừ hấp (nguyên liệu để sản xuất cá ngừ đóng hộp), EU sẽ xóa bỏ thuế quan cho Việt Nam theo lộ trình 7 năm, từ mức thuế cơ bản 24%.

Riêng đối với các sản phẩm cá ngừ chế biến đóng hộp (như cá ngừ ngâm dầu đóng hộp, đóng túi, các sản phẩm cá thuộc họ cá ngừ đóng hộp…), EU sẽ miễn thuế cho Việt Nam trong mức hạn ngạch 11.500 tấn/năm. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có thông tin chính thức nào về việc phân bổ hạn ngạch này.

Theo thông lệ, hạn ngạch này sẽ do phía EU phân bổ và thông thường, các nhà nhập khẩu sẽ ký hợp đồng từ rất sớm để các đơn hàng có thể được chuyển tới EU trước khi có thông báo về việc phân bổ hạn ngạch.

Như vậy, nhiều khả năng hạn ngạch miễn thuế cá ngừ đóng hộp nhập khẩu từ Việt Nam vào các nước EU theo EVFTA sẽ được áp dụng theo cách này. Chính vì vậy, các doanh nghiệp muốn tận dụng hạn ngạch này cần phải chuẩn bị sẵn sàng và đẩy nhanh các hợp đồng ký kết trước thời điểm hạn ngạch có hiệu lực.

VASEP cũng đánh giá, nhìn chung, Hiệp định EVFTA sẽ mang lại nhiều cơ hội cho ngành cá ngừ Việt Nam về lâu dài trong việc mở rộng thị phần tại 27 nước EU. Tuy nhiên trong ngắn hạn, các doanh nghiệp sẽ còn gặp rất nhiều khó khăn.

Là bởi Hiệp định FTA này bao gồm một chương toàn diện và mạnh về thương mại và phát triển bền vững, bao trùm các vấn đề lao động và môi trường có liên quan trong quan hệ thương mại giữa EU và Việt Nam.

Bên cạnh đó, việc đáp ứng các yêu cầu về truy xuất nguồn gốc và các quy định về chống khai thác bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định cũng sẽ gây ra nhiều khó khăn cho doanh nghiệp.