Xu hướng tách rời kinh tế giữa Mỹ và Trung Quốc là không thể tránh khỏi?

Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang tiến vào một cuộc ‘ly hôn’ kinh tế không thể tránh khỏi nhưng Mỹ cần phải quản lý tiến trình này theo cách có trọng tâm, theo nhận định của các nhà nghiên cứu ở Trung tâm Trung Quốc thuộc Phòng Thương mại Mỹ và hãng nghiên cứu các xu hướng toàn cầu Rhodium Group, có trụ sở ở New York, trong một báo cáo chung được công bố tuần qua.

Báo cáo cho rằng tiến trình tách rời (decoupling) về mặt kinh tế giữa Mỹ và Trung Quốc có thể tiếp tục diễn ra dưới hình thực này hoặc hình thức khác ngay cả khi nó phát triển theo cách được kiềm chế và có trọng tâm hơn.

“Tại Washington lẫn Bắc Kinh, lòng tin chính trị đang ở mức thấp nhất và việc quan trở lại chính sách hợp tác vốn chi phối mối quan hệ giữa hai bên kể từ năm 1972 là điều khó tưởng tượng nếu thiếu vắng sự thay đổi toàn diện về lập trường ở cả hai thủ đô”, báo cáo nhận định.

Đánh giá trên được đưa ra khi chính quyền Tổng thống Joe Biden đang xem xét lại sách lược đối với Trung Quốc. Trong các bài phát biểu gần đây, ông Biden và các quan chức cấp cao ở Nhà Trắng đã coi Bắc Kinh là ‘đối thủ cạnh tranh nghiêm trọng nhất’, ‘mối thách thức hàng đầu’. Điều này cho thấy chính phủ mới của Mỹ sẽ tiếp tục duy trì lập trường cứng rắn đối với Trung Quốc được hình thành từ thời kỳ cầm quyền của Tổng thống Donald Trump.

Báo cáo của Trung tâm Trung Quốc thuộc Phòng Thương mại Mỹ và Rhodium Group cho rằng tình trạng đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ tăng lên và Washington cần phải tìm ra mức độ can dự kinh tế tối ưu nhất với Bắc Kinh.

“Xác định các hậu quả và cái giá phải trả thực sự cho việc tách rời kinh tế với Trung Quốc là điều khẩn cấp vì các bước đi ban đầu hướng đến hành động đó đã diễn ra. Mỹ đang thảo luận cách tiếp tục xu hướng này như thế nào. Viễn cảnh kinh tế Mỹ và Trung Quốc tách rời nhau chưa bao giờ thực tế hơn đến thế”, báo cáo cho hay.

Tuy nhiên, các tác giả của báo cáo cho rằng Mỹ cần hạn chế tách rời với Trung Quốc ở các mảng thương mại, đầu tư, công nghệ và trao đổi con người có thể gây suy yếu an ninh quốc gia Mỹ.

Dẫn chứng các số liệu suy giảm về thương mại, dòng tiền đầu tư, du lịch và trao đổi du học sinh giữa Mỹ và Trung Quốc, báo cáo khẳng định hai nước đã ‘tách rời’ nhau ở mức độ nhất định và nhiều doanh nghiệp Mỹ đang lên các kế hoạch ứng phó cho viễn cảnh tách rời sâu hơn.

Báo cáo cho biết các công ty nước ngoài cũng đang được chính phủ Mỹ hỏi liệu họ có được hưởng lợi từ cuộc tách rời kinh tế này hay không hoặc liệu chính phủ của họ có thể hành động tương tự Mỹ hay không.

Báo cáo nhận định tiến trình tách rời kinh tế với Trung Quốc theo cách có trọng điểm và dựa trên bằng chứng xác thực sẽ hấp dẫn hơn đối với các đồng minh Mỹ, vậy nên. sẽ có xác xuất thành công lớn hơn trong dài hạn.
Theo báo cáo, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã bện chặt vào nhau trên nhiều phương diện, khiến phí tổn của cuộc một ‘cuộc tách rời toàn toàn’ sẽ rất cao.

Các nhà nghiên cứu của Trung tâm Trung Quốc thuộc Phòng Thương mại Mỹ và hãng nghiên cứu Rhodium Group ước tính nếu hai nước mức áp thuế 25% đối với hàng hóa của nhau, nền kinh tế Mỹ sẽ tổn thất 190 tỉ đô la mỗi năm bên ngoài mức tổn thất một lần lên đến 500 tỉ đô la nếu các công ty Mỹ giảm đầu tư trực tiếp ở Trung Quốc ở mức 50%.

Họ ước tính một lệnh cấm hoàn toàn đối với du khách và du học sinh Trung Quốc đến Mỹ sẽ khiến Mỹ tổn thất thêm 30 tỉ đô la mỗi năm.

Do vậy, các nhà nghiên cứu đề xuất chính phủ Mỹ nên có cách tiếp cận hợp lý trong tiến trình tách rời kinh tế với Trung Quốc, chẳng hạn như chỉ đánh thuế một phần hoặc tạm thời đối với hàng hóa Trung Quốc hoặc không đưa ra các tuyên bố gay gắt làm leo thang căng thẳng.

Báo cáo trên cho bằng cách tăng cường vai trò kiểm soát của nhà nước trong nền kinh tế và theo đuổi chính sách tự lực về công nghệ cao, Trung Quốc đã tự mình tách rời khỏi các chuẩn mực kinh tế thị trường tự do.

Daniel Rosen, tác giả chính của báo cáo và là giám đốc bộ phận nghiên cứu Trung Quốc ở hãng nghiên cứu Rhodium Group, nhận định mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc phụ thuộc vào các mục tiêu chung về kinh tế tự do, nhưng khi Bắc Kinh trở về xu hướng kinh tế kế hoạch nhà nước mạnh mẽ, Mỹ không thể duy trì lập trường dễ dãi với Trung Quốc như trước đây.