Xóa sổ hộ khẩu: Còn nhiều vướng mắc

Sau thông điệp mạnh mẽ của Thủ tướng Chính phủ liên quan những bất tiện "hậu sổ hộ khẩu", phóng viên Báo Người Lao Động có cuộc tìm hiểu tại nhiều cơ quan hành chính trên cả nước

Sáng 2-3, phóng viên mang căn cước công dân (CCCD) gắn chip tới bộ phận một cửa ở UBND phường Linh Trung, TP Thủ Đức, TP HCM xin cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân.

Phải có giấy xác nhận cư trú

Khi biết phóng viên tạm trú ở phường Linh Trung và có hộ khẩu ở quê thì cán bộ tư pháp - hộ tịch cho biết không thể xác nhận. Theo cán bộ này, muốn làm thì phải về nơi đăng ký thường trú, "vì đây là quy định". Vị cán bộ này hướng dẫn chúng tôi sử dụng tờ khai và giấy ủy quyền để gửi về quê nhờ người thân làm giúp.

Sang bộ phận một cửa của UBND phường Linh Chiểu, TP Thủ Đức, khi phóng viên trình bày hộ khẩu của mình và bạn gái ở quê, cán bộ tại đây cũng bảo về nơi đăng ký thường trú để xác nhận tình trạng hôn nhân. Vị này hướng dẫn chúng tôi photo CCCD và đến công an phường xin giấy xác nhận đang tạm trú để hoàn thành thủ tục đăng ký kết hôn.

Tại UBND phường Hiệp Bình Chánh, TP Thủ Đức sáng 3-3, anh V. (tạm trú ở địa phương) tới làm thủ tục đăng ký khai sinh cho con. Anh được đề nghị sang Công an phường Hiệp Bình Chánh xin giấy xác nhận đang tạm trú, sau đó trở lại UBND phường cùng 2 CCCD của vợ chồng và giấy kết hôn để hoàn thành thủ tục. "Tôi nghĩ thông tin đã được tích hợp trên CCCD gắn chip, không ngờ để làm được giấy khai sinh thì thủ tục lại phiền hà đến vậy" - anh V. băn khoăn.

Các bộ, ngành, địa phương không được yêu cầu người dân mang sổ hộ khẩu giấy, sổ tạm trú giấy hoặc buộc người dân phải đi xin xác nhận cư trú khi đến làm các TTHC vì Luật Cư trú năm 2020, Nghị định 104/2022 đã có hiệu lực” - Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Duy Ngọc nhấn mạnh ngày 1-3.

Tại Bình Dương, trong ngày 2-3, nhiều địa phương đã áp dụng giấy xác nhận cư trú đối với nhiều loại giấy tờ trước đây yêu cầu phải có sổ hộ khẩu. Một cán bộ tư pháp - hộ tịch phường Phú Lợi, TP Thủ Dầu Một thừa nhận nhiều người khi đến làm giấy tờ ở bộ phận một cửa của phường phàn nàn tại sao Chính phủ đã yêu cầu bỏ giấy xác nhận cư trú nhưng phường vẫn bắt làm. Cán bộ này cho hay phường đã kiến nghị với ngành chức năng nhiều lần nhưng chưa thấy hồi đáp.

"Bất cập lớn nhất là cơ sở dữ liệu dân cư chưa đồng bộ. Nên chăng, dữ liệu được mở rộng để phường có thể truy cập thông tin căn bản của người dân, khi đó họ khỏi mất thời gian đi xác nhận cư trú" - vị này nêu ý kiến.

Ghi nhận tại bộ phận một cửa của UBND phường Phú Mỹ, TP Thủ Dầu Một cho thấy đối với người tạm trú, hồ sơ trước đây yêu cầu phải có sổ hộ khẩu thì giờ phải có giấy xác nhận cư trú. "Trường hợp đã cập nhật CCCD thì mới không phải làm giấy xác nhận cư trú, còn chưa cập nhật thì khó có căn cứ để giải quyết hồ sơ vì không biết chính xác họ ở đâu... Phường vẫn chưa có phần mềm để quét mã QR trên CCCD" - một cán bộ tư pháp - hộ tịch giải thích.

Còn nhiều khó khăn

Tại Hà Nội, hơn 2 tháng sau khi "khai tử" sổ hộ khẩu, nhiều người dân vẫn vất vả với những thủ tục phát sinh.

Chị Lương Thị Mỹ Linh (trú tại quận Hoàng Mai, TP Hà Nội) cho biết chị và chồng vừa mất khá nhiều thời gian để xin giấy xác nhận cư trú. Chị kể: "Ngày đầu, tôi đến công an phường nhập thông tin lên hệ thống dữ liệu, đến ngày thứ hai thì in thông tin để nộp bản cứng. Cán bộ hẹn 3 ngày sau lấy kết quả nhưng khi chúng tôi đến thì họ báo mạng bị lỗi, chưa lấy được nên hẹn hôm sau". Chị Linh phải mất nhiều ngày mới có được giấy xác nhận cư trú để làm thủ tục, hợp đồng điện, nước cho căn nhà mới.

Một lãnh đạo UBND phường ở Hà Nội cho hay khi thực hiện thủ tục hành chính (TTHC), cung cấp dịch vụ công, đơn vị gặp rất nhiều vướng mắc. Hệ thống dữ liệu dân cư từ cổng dịch vụ công chưa tích hợp tính năng khai thác, chia sẻ. Điều này gây khó khăn cho cán bộ, công chức trong việc hướng dẫn, tiếp nhận và giải quyết TTHC cho công dân.

Hiện tại, cán bộ, công chức giải quyết TTHC chỉ có một cách là khai thác dữ liệu dân cư thông qua phần mềm một cửa của TP Hà Nội. Song, kết quả tra cứu nhiều lúc còn báo lỗi do không kết nối được dữ liệu dân cư quốc gia. Kết quả tra cứu qua phần mềm một cửa cũng chỉ xác định được hộ khẩu thường trú của công dân hiện tại, chưa thực hiện được việc tra cứu thông tin lịch sử cá nhân qua nhiều nơi cư trú.

Còn ở TP Huế, tỉnh Thừa Thiên - Huế, anh Trần Q.T (ngụ phường Thuận An) chiều 2-3 mang CCCD tới UBND phường làm thủ tục cấp giấy xác nhận tình trạng hôn nhân. Anh T. được yêu cầu cung cấp thêm sổ hộ khẩu giấy để tiện việc xác minh và đỡ tốn thời gian.

Trả lời thắc mắc rằng "sứ mệnh" của sổ hộ khẩu giấy đã hết, cán bộ phường Thuận An giải thích: "Bên công an chưa nhập dữ liệu đầy đủ và chúng tôi chưa được cấp thiết bị để quét dữ liệu từ CCCD. Vì vậy, liên quan đến thường trú trước thời điểm kết hôn thì trong sổ hộ khẩu đầy đủ nhất, vẫn được tận dụng để xác minh mốc thời gian người ta sống với nhau như thế nào".

"Sổ hộ khẩu thu rồi thì làm sao?" - anh T. hỏi. Cán bộ nêu trên hướng dẫn: "Vậy thì anh phải qua công an xin giấy xác nhận nơi cư trú"...

Ông Đàm Quang Hưng, Chủ tịch UBND phường Thuận An, cho rằng việc bỏ sổ hộ khẩu là chủ trương rất đúng. Tuy nhiên, các cấp cần trang bị phương tiện ở bộ phận một cửa để tra cứu thông tin từ thẻ CCCD.