Xóa nợ thuế: Tránh chây ì hưởng lợi

Luật Quản lý thuế sửa đổi, bổ sung vừa được Quốc hội thông qua giao trách nhiệm cho các đơn vị quyết định xóa tiền thuế nợ, tiền chậm nộp, tiền phạt (gọi chung xóa nợ thuế).

Quy định này là cần thiết, nhưng nếu không chặt chẽ, sẽ dẫn đến tình trạng chây ì để được xóa nợ thuế.

Khả năng xóa hơn 38.000 tỉ đồng

Theo số liệu của Tổng cục Thuế, tổng số tiền nợ thuế tính đến tháng 5 là hơn 84.600 tỉ đồng, trong đó nợ có khả năng thu là 46.400 tỉ đồng và nợ không còn khả năng thu hồi (của người nộp thuế đã chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự, liên quan đến trách nhiệm hình sự, đã tự giải thể, phá sản, chấm dứt hoạt động sản xuất kinh doanh, không còn hoạt động tại địa chỉ đăng ký kinh doanh) là 38.137 tỉ đồng, chiếm tới 45,1% tổng số nợ thuế.

Số nợ không có khả năng thu hồi đang là thách thức không nhỏ với ngành thuế khi con số gia tăng hằng ngày, hằng tháng (tiền chậm nộp tính 0,03%/ngày) dẫn đến gây lãng phí nhân sự quản lý và làm mất cân đối cán cân thu ngân sách nhà nước. Dự kiến số nợ thuế này sẽ được xóa trong thời gian tới khi luật Quản lý thuế sửa đổi, bổ sung vừa được Quốc hội thông qua có quy định về các trường hợp xóa nợ thuế.

Các trường hợp được xóa nợ thuế gồm doanh nghiệp (DN) phá sản; cá nhân đã chết hoặc được pháp luật coi là đã chết, mất năng lực hành vi dân sự mà không có tài sản; các khoản nợ thuế mà cơ quan quản lý thuế đã áp dụng biện pháp cưỡng chế đã quá 10 năm nhưng không có khả năng thu hồi... Thẩm quyền xóa nợ thuế được phân cấp như sau: chủ tịch UBND tỉnh quyết định các khoản nợ thuế DN dưới 5 tỉ đồng; Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan xóa nợ đối với DN nợ thuế từ 5 tỉ đến dưới 10 tỉ đồng; Bộ trưởng Bộ Tài chính quyết định xóa nợ đối với DN nợ thuế từ 10 tỉ đến 15 tỉ đồng; Thủ tướng quyết định xóa nợ thuế đối với khoản nợ từ 15 tỉ đồng trở lên.

Nhiều chiêu trò gian lận

Liên quan khoản nợ thuế áp dụng các biện pháp cưỡng chế đã quá 10 năm kể từ ngày hết thời hạn nộp thuế nhưng không có khả năng thu hồi sẽ được xóa, luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, cho rằng các quy định hướng dẫn dưới luật cần chặt chẽ để tránh tình trạng chây ì nợ thuế để 10 năm sau được xóa.

Luật sư này cho rằng quy định về xóa nợ thuế là cần thiết nhưng thực tế có nhiều chiêu trò để gian lận, tẩu tán tài sản nhằm tránh nghĩa vụ thuế. Chẳng hạn, DN nợ tiền thuế nhưng cố tình đem tài sản đi bán, cho, tặng dẫn đến khi cơ quan thuế áp dụng các biện pháp cưỡng chế thuế thì DN không còn gì để trả. Đó là chưa kể việc cưỡng chế tài sản để thu hồi tiền thuế nhà nước thời gian qua rất ít được áp dụng, do quy trình thực hiện phức tạp, phải phối hợp với các cơ quan ban ngành như công an, chính quyền địa phương.

Một cán bộ thuế từng làm công tác cưỡng chế nợ thuế kể có DN do người chồng đứng tên nợ gần 10 tỉ đồng tiền thuế, đã kịp chuyển hết tài sản cho DN do vợ đứng tên đại diện pháp luật. Vì thế, cơ quan thuế không còn gì để cưỡng chế. Do đó, khả năng DN này sẽ có tên trong danh sách xóa nợ thuế trong thời gian tới. Xu hướng nợ thuế đang ngày càng tăng, nên việc phối hợp trao đổi dữ liệu giữa các cơ quan chức năng sớm được triển khai. Đồng thời, cơ quan thuế cần công khai, minh bạch danh sách DN được xóa nợ thuế ra công chúng để người dân có sự giám sát.

Tiến sĩ Bùi Trinh (Viện Kinh tế phát triển VN) cho rằng khi DN không còn khả năng trả tiền thuế thì xóa là chuyện đương nhiên. Tuy nhiên, thế nào là mất khả năng trả nợ thuế cần phải quy định chặt chẽ nhằm tránh tình trạng DN bắt tay với cán bộ thuế, cơ quan được ra quyết định xóa thuế để tham nhũng tiền ngân sách nhà nước. Quy mô kinh tế ngầm hiện nay lớn, doanh thu DN cao, nhưng lại khai thấp. Thế nên, việc kết nối trao đổi dữ liệu thông tin giữa các cơ quan chức năng cần được nhanh chóng triển khai nhằm ngăn chặn tình trạng tẩu tán tài sản, lợi ích nhóm.