Xếp hạng tín nhiệm: Bắt buộc hay khuyến khích?

Vai trò của ngành xếp hạng tín nghiệm được bàn luận khá nhiều trước các vấn đề hiện nay của thị trường trái phiếu doanh nghiệp...

Quan điểm của FiinRatings rất rõ ràng:

1) Xếp hạng tín nhiệm không là cây đũa thần và để phát triển TTTPDN thì yếu tố mấu chốt là cải thiện minh bạch thông tin, nhất là về mục đích sử dụng vốn, niêm yết trái phiếu. TPDN được mua bởi NĐT tổ chức chuyên nghiệp thì không nhất thiết phải yêu cầu XHTN. Có xếp hạng hay không và Nghị định 153 có sửa đến đâu thì vẫn có thể có các vụ như THM lặp lại trong tương lai - bởi đó là ngoài phạm vi của các quy định chuyên ngành chứng khoán.

2) Tuy nhiên, đã bán TPDN cho NĐT cá nhân thì nên bổ sung áp buộc thực hiện xếp hạng tín nghiệm để giúp NĐT phân loại hàng hoá! Không phân biệt có tài sản đảm bảo, lãi hay lỗ, đòn bảy cao hay thấp...nhằm cung cấp thông tin chuyên sâu và kịp thời về chất lượng trái phiếu. Niêm yết hay không chưa đủ vì NDT cá nhân kể cả chuyên nghiệp rất khó có thể đánh giá được mức độ an toàn hay rủi ro ra sao. Ai nói có TSĐB là yên tâm thì hãy xem việc xử lý tài sản của THM.

3) Việc áp dụng bắt buộc XHTN cần có lộ trình, ví dụ cho đến đầu 2023 hoặc khi có đủ tối thiểu 3 đơn vị. Hiện trên TT mới có FiinRatings và Saigon Phat Thinh Ratings, nếu ép tất thì cũng đòi hỏi sự thẩm tra và đánh giá năng lực của các đơn vị này trong việc đáp ứng nhu cầu ra sao.

4) Các nước Thailand, Indo, China, India... đều yêu cầu bắt buộc mandatory ratings với trái phiếu DN. Malaysia cũng mới bỏ sau mấy chục năm áp dụng và khi đã đến giai đoạn xây dựng được văn hoá XHTN thì họ bỏ yêu cầu bắt buộc này. Ở Việt Nam, thì chỉ cần XHTN cho bonds chào bán cho NĐT cá nhân thôi, tổ chức với nhau thì không nhất thiết.

Mình cảm thấy rất vui khi Ngành mình hoạt động lại được thị trường quan tâm đến vậy, kể cả Thủ tướng cũng kết luận và nhắc đến nhiều lần tại Hội nghị Thị trường vốn vào 19/4/2022:

"Thứ năm, Thủ tướng nêu rõ: Cần có các công cụ quản lý, giám sát hiệu quả, chặt chẽ và các công ty đánh giá tín nhiệm khoa học, khách quan, chính xác vì sự phát triển chung, vì lợi ích quốc gia, dân tộc, vì lợi ích của chính mình, của các nhà đầu tư, doanh nghiệp và người dân." (Nguồn: https://baochinhphu.vn/thu-tuong-pham-minh-chinh-chu-tri... )

Dù có bắt buộc hay không thì một số DN chủ động minh bạch và xây dựng hồ sơ tín dụng của họ một cách chuyên nghiệp vẫn làm việc với FiinRatings. Nhưng điều đáng buồn là một số DN có mức độ rủi ro rất lớn và khánh kiệt về tài chính đã tham gia XHTN với FiinRatings nhưng kết quả kém quá (B - Khả năng đáp ứng nghĩa vụ nợ yếu/Rủi ro Cao) nhưng lại cất "phiếu kết quả khám" đi không công bố vì chưa quy định bắt buộc XHTN trong khi vẫn đi chào bán trái phiếu cho công chúng.

Mình vẫn nói vui không bắt buộc XHTN trái phiếu thì không khác gì "chỉ xét nghiệm COVID cho người khoẻ mạnh" thay vì đại trà và bỏ qua người có bệnh nền!