Xe sang biển số 'độc'

Ngày 16/2/2008, tại một buổi đấu giá ở khách sạn 7 sao Emirates Palace ở Abu Dhabi (UAE), doanh nhân Saeed Abdel Ghaffar Khouri bỏ ra hơn 14 triệu USD để sở hữu biển số "1" - lập kỷ lục biển số ôtô đắt nhất thế giới. - VnExpress

Trước đó chỉ một năm, nhà môi giới chứng khoán Talal Khouri cũng chi 6,8 triệu USD để mua biển xe "số 5" ở Abu Dhabi.

Trong một cuộc đấu giá từ thiện hồi tháng tư năm nay ở Dubai, một đại gia trả 9,5 triệu USD cho biển số AA8 - cái giá có thể mua được ba chiếc Bugatti Chiron.

Nhưng kỷ lục về giá biển số xe trên thế giới có thể nhanh thôi, lại được thiết lập mới nếu bạn biết rằng, biển số "MM", đăng ký tại California, Mỹ đang được rao bán với giá 24,5 triệu USD và một biển khác "F1" - ở Anh, được đưa ra mức giá khởi điểm 20 triệu USD.

Thú chơi biển số xe có ở khắp nơi trên thế giới. Nhiều quốc gia, tổ chức từ thiện đã tận dụng điều này để đấu giá biển số, vừa thỏa mãn nhu cầu cá nhân, vừa giúp tăng ngân sách. Việt Nam từ lâu cũng muốn hợp thức hóa đấu giá biển số và từng thử nghiệm tại Hải Phòng từ năm 1993. Nhưng sau ba thập kỷ, Nghị quyết thí điểm cấp quyền lựa chọn biển số ôtô thông qua đấu giá vẫn ở dạng dự thảo. Nút thắt của nó, theo tôi, nằm ở tư duy thiếu cởi mở, gây khó khăn cho quá trình làm luật.

Việc các bộ ngành liên quan thông qua dự thảo đấu giá biển số để trình Quốc hội ở kỳ họp lần này là sự cởi trói tư duy ách tắc nhiều năm qua. Khi có một góc nhìn chung, mọi việc sẽ được triển khai thuận lợi và nhanh chóng; dù xung quanh vấn đề này, còn nhiều chi tiết gây tranh cãi.

Một điểm gây tranh cãi là nên quyết định giá khởi điểm ở con số nào. Dự thảo đề xuất mức khởi điểm được chia làm hai vùng: Vùng 1 gồm Hà Nội, TP HCM - 40 triệu đồng; vùng 2 là các địa phương còn lại - 20 triệu đồng.

Ở câu chuyện quản lý, khía cạnh quan trọng của việc quyết định giá khởi điểm là tính toán xem, mức nào sẽ thu hút nhiều người tham gia, giúp thu ngân sách nhà nước hiệu quả nhất.

Vậy bài toán "có bao nhiêu người tham gia" sẽ được tính toán như thế nào ở tầm vĩ mô?

Theo số liệu bán xe từ Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA), doanh số bán hàng của các thương hiệu thuộc VAMA năm 2021 là hơn 300.000 xe, trong đó top 10 mẫu xe bán chạy nhất đều có giá đa phần nằm trong khoảng 400 đến 600 triệu đồng. Xét từ góc độ thu hút người tham gia khi thực hiện đấu giá biển số thì đây là phân khúc thị trường lớn nhất. Ở phân khúc này, người dân sẽ chỉ sẵn lòng đấu giá một biển số nào đó có ý nghĩa cá nhân với họ, mà mức giá khởi điểm chấp nhận được.

Hà Nội và TP HCM đông dân nhất cả nước nên tất nhiên số lượng tiêu thụ xe nhiều hơn các thành phố khác. Nhưng nếu nhìn vào tỷ lệ sở hữu xe trên hộ gia đình, con số có thể khiến bạn bất ngờ. Theo số liệu khảo sát của Tổng cục Thống kê năm 2019, 10 tỉnh thành có tỷ lệ hộ gia đình sở hữu xe hơi nhiều nhất cả nước lần lượt là: Hà Nội (12%), Đà Nẵng, Thái Nguyên, Quảng Ninh, Vĩnh Phúc, Lào Cai, Bắc Giang, Bắc Ninh, Nghệ An, Lạng Sơn (6,8%).

Hà Nội và TP HCM có lượng tiêu thụ xe lớn, thu nhập bình quân đầu người cũng cao, nên mức giá khởi điểm theo dự thảo khá hợp lý. Nhưng mức 20 triệu đồng áp với các địa phương còn lại là quá cao, khó thu hút đông người tham gia và như vậy, về lâu dài sẽ khiến các địa phương khó triển khai đấu giá.

Vậy con số thế nào là phù hợp? Các chủ phương tiện cá nhân khi quyết định mua một chiếc xe mới luôn xác định trước mức "giá lăn bánh". Vậy lựa chọn biển số đẹp cần làm sao để mức "giá lăn bánh" không quá chênh so với số tiền dự kiến ban đầu. Phần đông người mua có ngân sách dành cho "giá lăn bánh" trong khoảng 400 đến 600 triệu đồng nên việc xác định giá khởi điểm hoàn toàn có thể căn cứ theo mức lệ phí đăng ký biển số xe, bằng hai lần lệ phí đăng ký biển số mà địa phương đó đang áp dụng.

Như vậy, người dân ở Hà Nội hay TP HCM sẽ đấu giá biển số ở mức khởi điểm 40 triệu đồng. Các thành phố trực thuộc tỉnh, trung ương khác như Hải Phòng, Đà Nẵng, Hạ Long... sẽ bỏ ra tối thiểu 2 triệu đồng, những địa phương còn lại bắt đầu từ mức 400 nghìn đồng.

Với mức giá này, phần lớn người dân có thể dành ra một khoản để chọn cho mình biển số xe ý nghĩa. Còn những người đi xe sang, nhiều tiền sẽ tranh đua quyết liệt để giành giật những biển hiếm, độc đáo như 666.66, 888.88 hay 999.99. Mức thu được cuối cùng của những "con cá lớn trong giỏ biển số" này vì thế không phụ thuộc vào việc giá khởi điểm thấp hay cao.

Tôi không thích dùng khái niệm "biển số đẹp", vì đẹp là một khái niệm cảm tính, tùy vào quan điểm của mỗi người. Nhưng thực tế tồn tại hai loại biển số có thể đấu giá được. Thứ nhất là loại biển chứa những con số ý nghĩa (sinh nhật, ngày cưới, ngày đầu gặp mặt, năm sinh...). Loại này có ý nghĩa với người này mà không có ý nghĩa với người kia, nhu cầu cao nhưng tính cạnh tranh không lớn. Nếu giá khởi điểm quá khả năng chi trả, người sử dụng sẽ không sẵn sàng mua. Ví dụ, một anh chồng ở Bắc Ninh sẽ cố thêm 10 triệu đồng nữa để kiếm chiếc biển có ngày sinh của vợ, sau khi đã dốc chừng 500 triệu đồng dành dụm để mua chiếc Huyndai Accent tặng cô nhân 10 năm kết hôn. Nhưng nếu cái biển lên tới 30-40 triệu đồng, bằng thu nhập cả tháng, anh nhiều khả năng sẽ... thôi. Biển số chứa ngày sinh của vợ anh có thể sẽ trở thành mặt hàng không bán được, nằm lại trong kho chờ ai đó bốc ngẫu nhiên.

Thứ hai là những biển số hiếm, độc đáo, ai cũng có thể thích, đặc biệt là những người đi xe sang, nhiều tiền. Loại này tính cạnh tranh cao, lại nhắm vào đối tượng khách hàng có khả năng chi trả lớn, nên dù giá khởi điểm không cao, mức thu về cuối cùng vẫn sẽ tương xứng với độ độc lạ của những con số.

Áp dụng theo cách này, theo tôi sẽ khuyến khích được đông đảo người dùng, đảm bảo mục tiêu kép: thỏa mãn nhu cầu cá nhân của người dân và tăng hiệu quả thu ngân sách.