World Bank: GDP thế giới vừa tăng thêm 7.000 tỷ USD

Phát hiện này của World Bank đang khiến giới chức của các nền kinh tế lớn cảm thấy bối rối.

Mọi người đều sẽ trải qua niềm vui khi tìm thấy một số tiền lẻ bỏ quên ở đâu đó. Ngân hàng Thế giới (World Bank) cũng vừa trải qua điều tương tự, nhưng ở quy mô lớn hơn.

Đó là bởi sau khi xem xét mức độ giá cả ở 176 nước, tổ chức này phát hiện một khoản tiền dôi ra, bằng cả GDP của nước Pháp và Mexico mà người dân khắp thế giới có thể chi tiêu thêm.

Phát hiện bất ngờ

Tờ Economist cho biết giới kinh tế hiện "ví von" rằng điều mà World Bank phát hiện không phải là những khoản tiền bị bỏ quên ở đâu đó mà chính là phiếu giảm giá giúp cắt giảm tới 4% giá mọi loại hàng hóa và dịch vụ trên thế giới đã mua được trong vòng một năm qua. Nhờ thế sức mua của công dân toàn cầu đã tăng lên đáng kể.

Để hiểu lý do tại sao, họ ví dụ bằng một bài toán nhỏ. Hãy tưởng tượng rằng nhiều quốc gia trên thế giới chỉ sản xuất một thứ là bánh mì kẹp thịt Big Mac. Khi tính GDP của các nền kinh tế này, kế toán viên quốc gia sẽ sử dụng giá thị trường.

Ví dụ, nước Mỹ có thể định giá một chiếc Big Mac ở mức 5,69 USD (giá trung bình ở các thành phố lớn của Mỹ, theo McDonald's). Nếu nó sản xuất được 100 chiếc, GDP sẽ là 569 USD.

Để tính GDP của mọi nước và GDP chung của toàn thế giới, hợp lý nhất là dùng một giá thị trường chung. Cho nên nếu một nước sản xuất được 125 chiếc Big Mac, người ta sẽ bảo GDP của nước đó cao hơn Mỹ 25%.

Nhưng thật không may, trong thực tế lại không như vậy. Các kế toán viên của Mỹ định giá những chiếc Big Mac của nước này theo giá USD. Trung Quốc định giá theo nhân dân tệ. Khi thực hiện so sánh quốc tế, GDP của Trung Quốc sẽ được chuyển đổi sang USD bằng cách sử dụng tỷ giá hối đoái thị trường, trong trường hợp này Trung Quốc là 7,2 nhân dân tệ đổi được 1 USD.

Kết quả là những chiếc Big Mac của Trung Quốc chỉ có giá trị 3,47 USD tính theo GDP toàn cầu chứ không phải 5,69 USD. Ngay cả khi Trung Quốc và Mỹ sản xuất cùng số lượng Big Mac mỗi năm, sản lượng của Trung Quốc vẫn nhỏ hơn gần 40% trong khi trên thực tế lẽ ra chúng phải bằng nhau.

Giải pháp rõ nhất là quên tỷ giá hối đoái chính thức đi mà chỉ nhìn vào giá cả thị trường. Nếu giá nhân dân tệ của một chiếc Big Mac gấp khoảng 4 lần giá USD, tại sao không sử dụng giá đó làm tỷ giá hối đoái?.

Nếu GDP của Trung Quốc được quy đổi sang USD ở mức 4,39 nhân dân tệ đổi 1 USD, thì những chiếc Big Mac của nước này sẽ có giá trị tương đương với của Mỹ. Tỷ giá tính theo kiểu này, tức dùng giá hàng hóa và dịch vụ tương đương giữa các nước được gọi là sức mua tương đương (PPP).

Tuy nhiên, World Bank nhận thấy để thực hiện sự điều chỉnh giá tương tự giữa các nền kinh tế, cần phải thu thập giá của hàng trăm hàng hóa và dịch vụ ở những nơi khác nhau của thế giới. Đây là một công việc đòi hỏi rất nhiều công sức và thời gian.

Con số 7.000 tỷ USD đã bị "bỏ quên"?

World Bank thông qua Chương trình so sánh quốc tế (International Comparison Program) đã nỗ lực làm điều đó và kết quả lần khảo sát thứ 10 trong 56 năm qua vừa được công bố.

Đội ngũ khảo sát viên đã thu gom giá của hàng trăm mặt hàng ở 176 nước. Tính riêng ở Trung Quốc, họ đã khảo sát giá tại 16.000 cửa hàng và tiệm bán lẻ. Họ cho biết đã gặp phải không ít khó khăn.

Đơn cử bài toán bánh mì kẹp thịt Big Mac do cùng một hãng sản xuất, nguyên liệu như nhau thì dễ so sánh. Trong thực tế các mặt hàng của các nước sản xuất hầu như không giống nhau. Và ở mỗi nước, người tiêu dùng lại có xu hướng chọn loại hàng hóa thích hợp cho cuộc sống của họ.

Ví dụ ở Thái Lan mọi người đều dùng gạo nấu cơm như món ăn hàng ngày, trong khi ở Ethiopia món ăn tương đương là bột teff. Thật khó tìm ra gạo ở Ethiopia hay tìm bột teff ở Thái Lan nên thật khó mà so sánh giá của chúng.

Tuy nhiên, World Bank vẫn công bố kết quả. Tổ chức này nói rằng cuộc khảo sát cho thấy giá trên thế giới rẻ hơn mức người ta nghĩ trước đây đến 4%, hay nói cách khác, mức chi tiêu của người dân trên thế giới đã mua nhiều hàng hóa hơn mức ghi nhận.

Tính như thế thì sức mua của toàn thế giới lên đến 174.000 tỷ USD vào năm 2022, cao hơn mức tính toán trước đây chừng 7.000 tỷ USD. Con số chênh lệch này không được phân bổ đồng đều giữa các vùng trên thế giới.

Cụ thể, bổ sung lớn thứ hai thuộc về Ấn Độ, khi quốc gia này được tăng thêm khoảng 1.100 tỷ USD, giúp trở thành nền kinh tế lớn thứ ba trên thế giới tính theo PPP.

Việc tính toán lại cũng giúp tăng GPD của Nga thêm 600 tỷ USD, giúp nước này vượt Nhật Bản về quy mô kinh tế.

Bổ sung nhiều nhất là Trung Quốc khi GDP tính ra thêm được 1.400 tỷ USD, làm GDP nước này cao hơn GDP của Mỹ đến 25% khi dùng giá cả tương đương. Trước đó, nếu dùng tỷ giá chính thức thì GDP Trung Quốc vẫn thấp hơn 30% so với Mỹ.

Tuy nhiên, các quan chức Trung Quốc có quan điểm khác. “Chúng ta cần diễn giải kết quả một cách thận trọng và nắm bắt chính xác bối cảnh kinh tế toàn cầu cũng như tình trạng của từng nền kinh tế”, Hiệp hội thống kê quốc gia nước này cho biết.

Đồng thời Hiệp hội cũng nhấn mạnh rằng dữ liệu này không phải là “chính thức” và Trung Quốc vẫn là một quốc gia đang phát triển.