Warren Buffett: Sai lầm cha mẹ hay mắc phải khi dạy con về tiền bạc

Nếu có một người nào đó hiểu rõ tầm quan trọng của việc dạy con có trách nhiệm về mặt tài chính, người đó hẳn phải là Warren Buffett.

Trước khi trở thành Giám đốc điều hành (CEO) của công ty Berkshire Hathaway, nhà đầu tư huyền thoại này đã bắt đầu kinh doanh một vài thứ nhỏ lẻ - ông bắt đầu từ lúc mới 6 tuổi, khi đó ông đã mua một lốc 6 lon Coca với giá 25 xu và bán lại với giá 1 nickel (1 nickel = 5 xu) mỗi lon. Ông còn bán tạp chí và kẹo cao su trực tiếp từ nhà sản xuất.

Khi nhận được câu hỏi, ông nghĩ sai lầm lớn nhất mà các bậc phụ huynh thường mắc phải khi dạy con họ về tiền bạc là gì, nhà tỷ phú đã trả lời rằng “Đôi khi, các bậc phụ huynh cứ chờ cho đến khi con của họ bước vào tuổi vị thành niên mới bắt đầu nói đến chuyện quản lý tiền nong với chúng – vốn dĩ họ có thể bắt đầu nói đến chuyện đó khi con họ còn đang học ở trường mẫu giáo”.“Cha là nguồn cảm hứng lớn nhất của tôi”, ông Buffett cho biết trong một cuộc phỏng vấn với CNBC vào năm 2013. “Điều mà tôi học được từ ông khi còn nhỏ là phải có những thói quen tốt từ sớm. Tiết kiệm là bài học quan trọng mà ông đã dạy cho tôi”.

Thời gian là vàng

Đúng vậy, bạn đọc đúng rồi đấy: Trường mẫu giáo. Theo quan điểm của ông Buffett, các nhà nghiên cứu đã nhấn mạnh rằng có đến 80% sự tăng trưởng của bộ não chúng ta diễn ra vào năm 3 tuổi.

Một nghiên cứu của Đại học Cambridge tìm ra rằng những đứa trẻ có khả năng nắm bắt các khái niệm tiền bạc cơ bản trong độ tuổi từ 3-4 tuổi. Và vào năm 7 tuổi, các khái niệm cơ bản liên quan đến các hành vi tài chính tương lai thường sẽ được phát triển.

“Phần lớn phụ huynh hiểu rất rõ việc dạy con về tiền bạc và cách để quản lý tiền bạc đúng cách là việc rất quan trọng”, ông Buffett thừa nhận. Nhưng vẫn có sự khác biệt giữa sự hiểu biết và hành động.

Theo một nghiên cứu năm 2018 của T. Rowe Price, nghiên cứu này đã thu thập câu trả lời của 1,014 phụ huynh (có con từ 8-14 tuổi) và hơn 1,000 thanh niên (18-24 tuổi), chỉ có 4% phụ huynh nói rằng họ bắt đầu bàn luận về vấn đề tài chính với trẻ trước khi con họ được 5 tuổi.

Có 30% phụ huynh bắt đầu giáo dục con họ về tiền bạc khi chúng ở tuổi 15 hoặc lớn hơn, trong khi 14% nói rằng họ không bao giờ dạy con về chuyện tài chính.

Những bài học mà ông Buffett dạy con

Năm 2011, ông Buffett đã giúp phát hành chuỗi phim hoạt hình dành cho trẻ em có tên là “Câu lạc bộ triệu phú bí mật”, trong bộ phim đó, ông Buffett được lấy làm hình mẫu cho nhân vật thầy cố vấn cho nhóm học sinh thuộc câu lạc bộ.

Chương trình hoạt hình đó gồm 26 tập, và mỗi tập giải quyết một vấn đề về tài chính, ví dụ như cách thẻ tín dụng hoạt động hoặc lý do tại sao việc theo dõi nơi bạn cất tiền lại quan trọng.

“Tôi đã dạy cả 3 đứa con những bài học được dạy trong ‘Câu lạc bộ triệu phú bí mật’”, ông Buffett trả lời với CNBC. “Chúng là những bài học đơn giản có ý nghĩa với cuộc sống và với việc kinh doanh”.

Dưới đây là một vài bài học từ chương trình, cùng với những mẹo nhỏ mà ông Buffett chia sẻ để dạy những bài học đó cho con trẻ:

1. Cách để trở thành một người có suy nghĩ linh hoạt

Mục đích của bài học này là để khuyến khích con bạn không bỏ cuộc chỉ vì thứ gì đó không hoạt động ngay từ lần đầu tiên. Khả năng suy nghĩ một cách sáng tạo và độc đáo sẽ có ích khi chúng gặp phải những thách thức tài chính trong tương lai.

Mẹo thực hiện:

- Hãy dẫn con bạn đến bảo tàng mỹ thuật và thảo luận với chúng về những phong cách tranh vẽ khác nhau. Sau đó, khuyến khích con bạn tự vẽ một bức tranh theo sở thích. Để cho con bạn động não về cách sử dụng những vật dụng khác nhau – ngoài cọ vẽ - mà chúng có thể dùng để vẽ (ví dụ như miếng bọt biển, bông gòn, ngón tay).

- Hãy biến những thứ bỏ đi thành báu vật bằng cách đố con bạn nghĩ ra những cách dùng mới cho những vật dụng cũ xung quanh căn nhà (ví dụ như nắp chai có thể dán làm đôi lại thành các quân cờ, một hộp đựng ngũ cốc rỗng có thể biến thành kệ đựng tạp chí). Việc này sẽ giúp dạy cho bọn trẻ cách suy nghĩ chín chắn, tiết kiệm tiền và cùng lúc lại có thể bảo vệ môi trường.

2. Cách bắt đầu tiết kiệm tiền

Ben Franklin từng nói: “Kiếm được một đồng thì phải tiết kiệm một đồng”. Nếu bạn muốn giúp con bạn học cách quản lý tiền bạc, thì việc quan trọng là phải giúp chúng hiểu được sự khác biệt giữa cái chúng cần và cái chúng muốn.

Mẹo thực hiện:

- Đưa cho mỗi đứa con của bạn hai hũ tiền: Một hũ dùng để đựng tiền tiết kiệm và một hũ dùng để đựng tiền tiêu xài. Cứ mỗi lần chúng nhận được tiền (ví dụ như tiền được tặng làm quà, tiền trợ cấp, tiền trả công vì đã giúp dắt chó hàng xóm đi dạo), nói chuyện với con bạn về việc chúng muốn chia tiền mà chúng nhận được thành tiền tiết kiệm và tiền chi tiêu như thế nào.

- Giúp con bạn lập một danh sách hoặc tạo một cuốn ảnh ghép từ ảnh trên tạp chí gồm 5-10 thứ mà chúng muốn mua. Sau đó, cùng chúng xem qua từng món đồ và đánh dấu thử xem món đồ đó là thứ chúng muốn hay thứ chúng cần (ví dụ, món đồ chơi mới là thứ chúng muốn, trong khi đó chiếc cặp mới là thứ chúng cần).

3. Cách phân biệt giá cả và giá trị

Tất cả chúng ta đều từng cảm thấy tội lỗi khi chi nhiều tiền hơn để mua một đôi giày hàng hiệu hoặc những món đồ khác trong khi đáng lẽ chúng ta có thể mua cùng một món đồ y chang với chất lượng giống vậy nhưng với giá rẻ hơn.

Ngụ ý của bài học này là để giúp con bạn hiểu được các cách khác nhau mà những nhà quảng cáo khiến chúng ta phải mua dịch vụ hoặc sản phẩm của họ, cũng như cách để nói con bạn biết rằng cái gì đáng và cái gì không đáng để chi tiền.

Mẹo thực hiện:

- Lập danh sách những món đồ bạn cần mua ở siêu thị, sau đó kiểm tra các tờ rơi, báo và trang web cùng con bạn để tìm những món đồ có trong danh sách xem chúng có đang được giảm giá không. So sánh các mức giá với nhau và xem thử cửa hàng nào bán giá tốt nhất cho một sản phẩm cụ thể nào đó.

- Cùng con bạn lấy một quyển tạp chí và chọn một mẩu quảng cáo để đánh giá. Hãy hỏi con bạn: Vật phẩm nào đang được bán? Mẩu quảng cáo đang muốn truyền tải thông điệp gì? Điều gì ở mẩu quảng cáo đã thu hút sự chú ý của chúng? Mẩu quảng cáo đó khiến chúng cảm thấy như thế nào? Mẩu quảng cáo đó đã cố gắng thuyết phục chúng mua sản phẩm như thế nào?

4. Cách để đưa ra những quyết định đúng

Bí quyết để đưa ra những quyết định thông minh là nghĩ về những sự lựa chọn khác có thể ảnh hưởng đến kết quả trong tương lai như thế nào.

Mẹo thực hiện:

- Ông Buffet đề nghị hãy mô hình hóa các kỹ năng đưa ra quyết định hay và hãy nói với con bạn về những quyết định mà bạn đã đưa ra cũng như bất cứ hiệu ứng domino nào có thể xảy ra theo sau quyết định đó. Ví dụ: “Chúng ta muốn mua một chiếc tivi mới, nhưng bộ đầu thu của chúng ta đã bị hư rồi và chúng ta cần tiết kiệm tiền để sửa nó. Nếu chúng ta không làm vậy, bộ đầu thu sẽ trở nên rất nóng vào mùa hè. Một khi bộ đầu thu được sửa, chúng ta có thể nghĩ đến việc mua tivi sau”.

- Hãy rèn cho con bạn có thói quen đưa ra những quyết định tốt về cách tiết kiệm tiền. Có khi chúng muốn mua một chiếc DVD nào đó. Hãy hỏi chúng liệu chúng có thực sự cần chiếc DVD đó không hoặc hỏi thử xem chúng có thể thuê chiếc DVD đó từ tiệm được không.

“Không bao giờ là quá sớm”

Giúp con bạn thấm nhuần những thói quen tài chính lành mạnh là một trong những việc quan trọng nhất mà bạn có thể làm để đảm bảo con bạn có một tương lai thành công.

“Không bao giờ là quá sớm cả”, ông Buffett trả lời một câu hỏi trong phần Hỏi & Đáp của Yahoo Finance vào năm 2013. “Cho dù dạy con trẻ về giá trị của đồng tiền, sự khác nhau giữa cần và muốn, hay giá trị của việc tiết kiệm – tất cả những khái niệm này con bạn đều có thể nhận thức được từ lúc còn rất nhỏ, vì vậy, điều tốt nhất bạn nên làm là giúp chúng hiểu rõ những khái niệm đó”.