'Vung tay' cho vay trái quy định hàng trăm tỷ đồng

Thanh tra Bộ Công thương cho biết Tổng công ty Cổ phần máy động lực và máy nông nghiệp dù không có chức năng tín dụng nhưng đã cho các công ty con vay tính đến hết năm 2017 lên tới trên 700 tỷ đồng.

Trong đó, nhiều khoản vay, tính lãi không có quy định bằng văn bản và số tiền cho vay chưa thu hồi được còn tới gần 600 tỷ đồng.

Bộ Công Thương vừa công bố kết luận thanh tra công tác quản lý sử dụng vốn, tài sản; tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ, công tác tổ chức cán bộ tại Tổng công ty Cổ phần máy động lực và máy nông nghiệp (VEAM).

Cụ thể, thanh tra về công tác quản lý vốn vay, vốn hỗ trợ, tiền gửi và công nợ, Bộ Công Thương cho biết tại thời điểm 21/12/2017, VEAM đã cho các đơn vị thành viên vay vốn có giá trị gốc lẫn lãi là trên 658 tỷ đồng. Nếu tính cả khoản lãi phải thu trong các năm 2016 và 2017 là xấp xỉ 701 tỷ đồng. Nhưng đến tháng 6/2018, tổng số tiền cho vay chưa thu còn hơn 595 tỷ đồng. Trong số này, nợ phải thu quá hạn 6 - 12 tháng là 19,4 tỷ đồng; nợ quá hạn 1 - 2 năm là 6,3 tỷ đồng; nợ phải thu quá hạn từ 3 năm trở lên hơn 258 tỷ đồng.

Điển hình như tại Công ty TNHH MTV máy kéo và máy nông nghiệp (TAMAC), công ty còn nợ tổng công ty tiền vay 27,8 tỷ đồng. Đáng chú ý, tại thời điểm 31/12/2017, khoản tiền hỗ trợ TAMAC là 49,7 tỷ đồng “trái với chỉ đạo của Bộ Công Thương tại văn bản cuối năm 2016”.

Về tính pháp lý của việc VEAM cho vay, kết luận thanh tra nêu rõ: “VEAM cho các đơn vị thành viên vay tiền là trái quy định. Điều lệ tổ chức và hoạt động của VEAM có thể lập công ty tài chính trực thuộc để thực hiện chức năng tín dụng. Tuy nhiên, VEAM không thực hiện theo quy định. Tổng công ty không phải là pháp nhân có chức năng tín dụng theo Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010”.

Điều đáng nói nữa là, nhiều khoản vay lãi suất thấp, thậm chí có đơn vị vay không tính lãi như tại TAMAC, Cơ khí Mê Linh… Đặc biệt, các khoản vay đều đã quá thời hạn, phần lớn các đơn vị được vay đều kinh doanh thua lỗ, khả năng trả nợ gốc và lãi rất khó khăn nhưng liên tục được gia hạn nợ gốc và giảm lãi, thậm chí miễn lãi suất như khoản 49,73 tỷ đồng cho TAMAC vay năm 2017 hay với Công ty động cơ máy nông nghiệp miền Nam, Viện Công nghệ…

“Việc cho vay và tính lãi, miễn lãi của VEAM không có quy định cụ thể bằng văn bản, một số trường hợp vay không có hợp đồng mà chỉ có giấy nợ”, kết luận thanh tra nêu rõ.

Việc cho vay và rót vốn, trong bối cảnh hoạt động sản xuất kinh doanh tại nhiều đơn vị thuộc VEAM không đạt hiệu quả, dẫn tới hệ quả là việc quản lý sử dụng vốn tại một số đơn vị hoạt động thua lỗ, gây mất vốn chủ sở hữu.

Điển hình là Nhà máy ô tô VM kinh doanh trong giai đoạn 2010 đến 6 tháng đầu năm 2018 gây mất vốn đầu tư của VEAM là hơn 331 tỷ đồng. Hoặc đến thời điểm ngày 1/1/2018, TAMAC đã mất toàn bộ vốn chủ sở hữu và bị âm vốn hơn 36 tỷ đồng. Còn tổng số tiền kinh doanh thua lỗ, mất vốn tại một số đơn vị thành viên lên đến xấp xỉ 380 tỷ đồng.

Theo kết luận thanh tra của Bộ Công Thương, việc điều hành hoạt động sản xuất, kinh doanh, công tác kiểm tra, giám sát thiếu chặt chẽ đối với xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh, kế hoạch tài chính hằng năm dẫn đến hoạt động của VEAM và một số đơn vị thành viên nhiều năm không hiệu quả, gây nguy cơ thất thoát vốn nhà nước, tiềm ẩn rủi ro trong hoạt động kinh doanh. Điển hình nhất là vụ việc mua 1.500 bộ linh kiện giữa VEAM và chi nhánh Công ty TNHH Mekong Auto.

Đến thời điểm thanh tra, toàn bộ số xe đã lắp đặt của Mekong Auto (540 xe) không thực hiện đăng kiểm được; còn 360 bộ chưa lắp ráp và 600 bộ chưa đến thời điểm giao hàng. Mekong Auto thực hiện không đúng quy định của hợp đồng trong việc đăng kiểm và bàn giao xe thương mại.

Một vụ việc nổi cộm khác là mua 3.000 bộ linh kiện xe Hyundai Mighty. Việc mua 3.000 bộ linh kiện này không có trong kế hoạch sản xuất kinh doanh của nhà máy, không được phê duyệt của HĐQT/tổng giám đốc, theo quy định. Việc ký kết hợp đồng mua 3.000 bộ linh kiện là vượt thẩm quyền được giao; ngoài ra còn không thực hiện việc tham khảo giá và đàm phán giá theo quy định.

Đây là 2 vụ việc mà Bộ Công Thương đã chuyển sang Bộ Công an để làm rõ và xử lý trách nhiệm đối với các hành vi có dấu hiệu vi phạm quy định về quản lý kinh tế. Bộ Công Thương chỉ rõ trách nhiệm chính thuộc về ông ông Trần Ngọc Hà (Chủ tịch VEAM giai đoạn 2011 - 2014 và là tổng giám đốc giai đoạn 2015 - 2018) cùng hội đồng thành viên (HĐQT), ban tổng giám đốc…