Vụ Silicon Valley Bank sụp đổ khác gì khủng hoảng tài chính 2008?

Theo giới phân tích, SVB là trường hợp cá biệt, sụp đổ do lãi suất tăng nhanh và tiền gửi không đa dạng, nên khó châm ngòi cuộc khủng hoảng tài chính như 2008.

Việc ngân hàng Silicon Valley Bank (SVB) bị đóng cửa đã khiến các thị trường tài chính rối loạn và làm dấy lên câu hỏi: Liệu sự kiện này có làm suy yếu hệ thống ngân hàng và châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng mới? Tỷ phú đầu tư Bill Ackman đã so sánh SVB với Bear Stearns - ngân hàng đầu tiên sụp đổ trong giai đoạn đầu khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2008.

"Rủi ro sụp đổ và mất tiền gửi sẽ khiến các ngân hàng có mức an toàn vốn thấp đối mặt với nguy cơ bị rút tiền ồ ạt. Hiệu ứng domino sẽ xảy ra", Ackman viết trên Twitter.

Tuy nhiên, phần lớn nhà phân tích cho rằng sự việc của SVB chỉ là trường hợp cá biệt. Là nhà băng quan trọng với các startup Mỹ, ngân hàng này chịu sức ép lớn khi nguồn vốn dần cạn. Đây là hệ quả do kinh tế đi xuống và lãi suất tăng nhanh.

"Lý do SVB gặp rắc rối là quá phụ thuộc vào một số lĩnh vực", Jonas Goltermann – chuyên gia kinh tế tại Capital Economics cho biết trên CNN. Ông nói rằng phần lớn ngân hàng khác đều "đa dạng hóa tốt".

Thứ trưởng Tài chính Mỹ Wally Adeyemo hôm 10/3 cũng lên tiếng trấn an người dân về sức khỏe của hệ thống ngân hàng Mỹ sau sự việc của SVB. "Giới chức liên bang đang theo dõi định chế tài chính này. Hiện tại, chúng tôi vẫn rất tự tin vào sức khỏe của toàn hệ thống", ông cho biết trên CNN.

Những bình luận trên được đưa ra sau khi Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen tổ chức họp bất thường về SVB. "Chúng tôi có các công cụ cần thiết để xử lý các sự kiện như SVB", Adeyemo nói. Bên cạnh đó, Mỹ cũng đã cải tổ nhiều quy định về quản lý ngân hàng từ sau khủng hoảng 2008.

Dù vậy, việc SVB sụp đổ đã hé lộ những thách thức nảy sinh từ quá trình nâng lãi mạnh tay nhất nhiều thập kỷ trên toàn cầu. Các ngân hàng trung ương phải nâng lãi để ghìm lạm phát. Tuy nhiên, tốc độ tăng mạnh đã tạo ra nhiều vấn đề không lường trước. Các hậu quả lâu dài càng khiến thị trường lo ngại.

Ví dụ, các ngân hàng đã tích cực mua trái phiếu chính phủ Mỹ và các loại trái phiếu khác khi lãi suất ở mức thấp. Vì thế, họ hiện gánh khoản lỗ khổng lồ trên giấy tờ khi lãi vay tăng khiến giá trái phiếu giảm mạnh.

SVB thành lập năm 1983, cho vay gần nửa số startup công nghệ và y tế tại Mỹ. Các vấn đề của họ được phơi bày từ tuần này, khi thông báo cần thêm vốn. Hôm 8/3, họ công bố kế hoạch huy động thêm 2 tỷ USD từ nhà đầu tư, để lấp đầy khoảng trống do bán lỗ trái phiếu. SVB phải bán số trái phiếu này do các khách hàng của họ cần tiền và muốn rút bớt ra.

Cổ phiếu công ty mẹ của SVB – SVB Financial Group – đã mất giá 60% hôm 9/3. Phiên sau đó, mã này bị dừng giao dịch sau thông tin SVB không thể huy động được tiền và đang tìm người mua tài sản.

Giới chức California vì thế quyết định can thiệp, đóng cửa ngân hàng và chỉ định Công ty Bảo hiểm Tiền gửi liên bang Mỹ (FDIC) tiếp quản tài sản của nhà băng này. Theo FDIC, SVB có 209 tỷ USD tài sản và 175 tỷ USD tiền gửi, tính đến cuối năm ngoái.

Lo ngại vấn đề lan ra toàn ngành ngân hàng đã khiến nhà đầu tư bán tháo cổ phiếu. Cổ phiếu JPMorgan Chase, Bank of America, Wells Fargo và Citigroup đều lao dốc trong phiên 9/3.

Sang phiên 10/3, khi các mã này ổn định, đến lượt cổ phiếu các ngân hàng nhỏ chịu sức ép. Các ngân hàng tại châu Âu cũng không thoát ảnh hưởng.

Dù vậy, giới phân tích cho rằng rủi ro lan rộng đến nay vẫn thấp. "Nhìn chung, hệ thống ngân hàng vẫn ổn định và có khả năng chống chịu các cú sốc lớn", Jens Hagendorff – giáo sư tài chính tại trường King’s College London cho biết, "Tôi cho rằng SVB chỉ là trường hợp cá biệt, do họ có nguồn tiền gửi không ổn định".

Mike Mayo – nhà phân tích tại Wells Fargo cũng cho rằng khủng hoảng ở SVB là "trường hợp đơn lẻ". "Sự việc này hoàn toàn khác so với khủng hoảng tài chính 15 năm trước. Khi đó, các ngân hàng chấp nhận rủi ro quá mức và mọi người nghĩ rằng tất cả đều ổn. Còn giờ, ai cũng lo ngại, nhưng nền tảng của các ngân hàng lại tốt hơn rất nhiều", ông giải thích.

Trên Bloomberg, cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Larry Summers cho biết ông không nhận thấy "rủi ro hệ thống" nếu sự việc này "được giải quyết hợp lý". Summers cũng tin tưởng tình hình thực tế sẽ diễn ra như vậy.

Dù vậy, những gì xảy ra với SVB cũng là hồi chuông cảnh báo các ngân hàng khi hoạt động trong môi trường kinh tế hay thay đổi. Sự thất bại của SVB một phần do mua trái phiếu trong thời kỳ lãi suất thấp. Vì thế, việc lãi suất tăng nhanh gần đây khiến giá các tài sản như trái phiếu giảm mạnh, gây khó cho SVB khi cần vốn gấp.

SVB cũng có thể không phải là doanh nghiệp duy nhất cần giải quyết vấn đề này. "Nhiều tổ chức, từ các ngân hàng trung ương, ngân hàng thương mại đến quỹ hưu trí, đều đang ngồi trên khối tài sản có giá thấp hơn nhiều giá trị trong sổ sách. Quy mô vấn đề này bắt đầu khiến người ta lo ngại rồi", Hagendorff nói.