VNDirect: Không có chuyện làm giá sản phẩm chứng quyền

“Nếu muốn làm giá, theo lý thuyết thì phải giữ giá cổ phiếu thấp, muốn thấp như thế thì phải bán cổ phiếu ra. Thế nhưng công ty chứng khoán đâu có nhiều hàng thế để mà bán.”

Đó là chia sẻ của ông Trần Anh Dũng – Giám đốc Chiến lược Thị trường của CTCP Chứng khoán VNDirect (HOSE: VND), tại buổi hội thảo về chứng quyền được tổ chức ngày 25/05/2019.

Tiếp nối hợp đồng tương lai chỉ số VN30, sản phẩm chứng quyền đảm bảo (Covered Warrant – CW) sẽ sắp sửa được đưa ra thị trường.

Đại diện VND cho biết, trong giai đoạn đầu, nhà đầu tư chỉ có thể mua chứng quyền mua vì khi khởi đầu thì từ phía Ủy ban Chứng khoán (UBCK) không muốn các sản phẩm quá phức tạp để nhà đầu tư có thể dễ dàng làm quen hơn. Đây là giai đoạn thử nghiệm, vì thực tế chứng quyền là sản phẩm phức tạp hơn nhiều so với hợp đồng tương lai chỉ số. Về xa hơn thì như các thị trường phát triển khác, đại diện VND tin rằng sẽ sớm có chứng quyền bán và cả chứng quyền mua lẫn bán lên cả các chỉ số chứ không chỉ riêng cổ phiếu.

“Công cụ chứng quyền này giới hạn được thua lỗ, kiểm soát rủi ro từ ban đầu. Chứng quyền này thực tế mà nói là dùng cho nhà đầu tư cá nhân nhiều hơn. Tương tự như với thị trường hợp đồng tương lai thì nhà đầu tư cá nhân tham gia là chủ yếu.” – ông Dũng chia sẻ.

Tổ chức phát hành là các công ty chứng khoán (CTCK) sẽ phải mua một lượng cổ phiếu để làm tài sản đảm bảo cho việc phát hành những chứng quyền. Tuy vậy, theo mô hình tính toán, không phải nhất thiết là các CTCK phải mua từng cổ phiếu cho mỗi chứng quyền phát hành (nếu xét theo tỷ lệ chuyển đổi 1:1), cái này sẽ tùy thuộc từng điều kiện, thời điểm cụ thể. Theo chia sẻ của vị đại diện VND là khoảng tầm 80 – 100% tương ứng lượng cổ phần mua được theo tỷ lệ chứng quyền phát hành. Các CTCK dùng tài khoản tự doanh để mua những cổ phiếu này.

“Về lý thuyết, tổ chức phát hành được phép chọn hệ số theo mô hình tính toán để phòng hộ, miễn là đảm bảo các quy định của Ủy ban. Không cần thiết phải mua 1 triệu cp trên 1 triệu chứng quyền, mà có thể chọn con số 850,000 – 900,000 chẳng hạn.

Tổ chức phát hành phải mua tài sản đảm bảo để cân đối, vì vậy rủi ro của tổ chức phát hành chính là lo ngại về việc cổ phiếu có thể rớt giá. Trong trường hợp CTCK mua quá nhiều, khi cổ phiếu đi xuống thì có thể rơi vào tình trạng không bán được gây nên thua lỗ. Do đó, phía các tổ chức phát hành cũng không thích những cổ phiếu có chiều xuống nhiều, vì chính chúng tôi cũng phải mua những cổ phiếu đó.” – ông Dũng cho biết.

Về quy mô của thị trường chứng quyền, xét tại Việt Nam, ban đầu khi sản phẩm hợp đồng tương lai ra đời, ông Dũng cho biết không hề nghĩ nó được giao dịch tốt như thế. Vì vậy phía VND hy vọng thị trường chứng quyền cũng sẽ có được những bước phát triển tương tự. Tuy vậy, chứng quyền được giao dịch T+2 như chứng khoán cơ sở, do đó mà không thể có được mức độ thanh khoản, mua bán liên tục như hợp đồng tương lai.

Nói về việc cạnh tranh trong thị trường chứng quyền, theo ông Dũng: “Khả năng tạo lập thị trường là yếu tố tiên quyết để cạnh tranh đối với các CTCK. Sở hữu nền tảng công nghệ tốt đứng đằng sau hỗ trợ là một trong những lợi thế đáng kể, để có thể giúp chứng quyền theo kịp những diễn biến của chứng khoán cơ sở. Thanh khoản tối thiểu đối với những chứng quyền mà VND là nhà tạo lập thị trường sẽ là 15% của tổng lượng chứng quyền phát hành đó.

Tuy vậy, giá trị giao dịch thì thực sự không có gì để đảm bảo mà là còn tùy thuộc vào thị trường, tùy thuộc từng giai đoạn khác nhau, và đương nhiên cũng tùy thuộc vào năng lực của mỗi tổ chức phát hành khác nhau.”

Đối với việc hạn chế vấn đề làm giá, về giá thanh toán chứng quyền là chia trung bình giá của 5 ngày chứ không phải chốt tại giá đóng cửa của ngày đáo hạn (như đối với hợp đồng tương lai chỉ số), đây là yếu tố ông Dũng cho rằng sẽ hạn chế đi rất nhiều rủi ro thao túng chứng khoán nếu có.

Không có chuyện làm giá sản phẩm chứng quyền

Khi phát hành chứng quyền, nhà đầu tư trả cho CTCK giá chứng quyền, đó là doanh thu của CTCK. Sau này những chi phí CTCK chịu sẽ trừ vào nguồn thu đó. CTCK cũng mua chứng khoán cơ sở để làm tài sản đảm bảo cho nhà đầu tư. Khi giá cổ phiếu tăng lên thì CTCK dùng phần lợi nhuận từ cổ phiếu để trả cho nhà đầu tư. Khi giá cổ phiếu giảm thì rủi ro thua lỗ CTCK cũng phải chịu.

Về vấn đề làm giá chứng khoán để trục lợi, ông Trần Anh Dũng cho biết: “Nếu muốn làm giá, theo lý thuyết thì phải giữ giá cổ phiếu thấp, muốn thấp như thế thì phải bán cổ phiếu ra. Thế nhưng công ty chứng khoán đâu có nhiều hàng thế để mà bán.

Tuy vậy, đương nhiên là các giao dịch liên quan đến việc phát hành chứng quyền cũng có những ảnh hưởng nhất định lên giá cổ phiếu ở thị trường cơ sở. Cụ thể, việc mua cổ phiếu để làm tài sản đảm bảo của CTCK hiểu đơn giản cũng làm tăng nguồn cầu đối với cổ phiếu mục tiêu. Bên cạnh đó, cũng có thể sẽ có một nhóm các nhà đầu tư mua bán theo những thông tin mua vào cổ phiếu làm tài sản đảm bảo của các CTCK.”

Xử lý sao khi cổ phiếu bị tạm ngưng hoặc hủy giao dịch

Khi cổ phiếu bị hủy giao dịch, ngừng giao dịch thì chứng quyền của cổ phiếu đó cũng sẽ bị hủy. Vấn đề hủy giao dịch thì đương nhiên nhà đầu tư cũng phải chịu rủi ro như thị trường cơ sở. Và đối với các CTCK khi mua những cổ phiếu này làm tài sản đảm bảo thì cũng phải chịu rủi ro như thế cùng với nhà đầu tư.

Giả sử trong trường hợp cổ phiếu bị hủy giao dịch, CTCK có thể sẽ phải chịu lỗ đáng kể so với nguồn thu từ việc bán chứng quyền ban đầu.

Khi chứng quyền bị hủy niêm yết bắt buộc, VND sẽ thanh toán cho nhà đầu tư theo 1 trong 2 phương án sau: Theo giá thị trường hoặc theo giá tính toán bằng mô hình Black-Scholes Model. Phía Sở GDCK TP HCM (HOSE) sẽ tiến hành đánh giá và chọn phương án nào là phù hợp, phương án nào bảo vệ tốt hơn cho quyền lợi của nhà đầu tư, sau đó thì VND sẽ chấp nhận tiến hành thanh toán theo phương án được chọn.