VKS: Đại án Việt Á là điển hình tham nhũng có hệ thống

Luận tội sáng nay, VKS đánh giá một số bị cáo đã "tha hóa biến chất' gây mất niềm tin trong nhân dân; thông đồng để cùng tham nhũng có hệ thống.

Khi dịch bệnh bùng phát, một bộ phận lãnh đạo cấp cao ở một số bộ, ngành, địa phương đã thông đồng với doanh nghiệp để hưởng lợi. Các bị cáo đã biến kit xét nghiệm từ tài sản của Nhà nước thành của riêng Việt Á, thu lời bất chính đặc biệt lớn.

VKS đánh giá, một số cán bộ đã "tha hóa biến chất", xâm phạm tính đúng đắn của nhà nước, gây mất niềm tin trong nhân dân.

Phan Quốc Việt, Tổng giám đốc Việt Á, phải chịu tình tiết tăng nặng là phạm tội có tổ chức, hai lần trở lên. Tuy nhiên, quá trình điều tra, xét xử, Việt thành khẩn khai báo, nộp lại một phần tiền và có đơn tự nguyện dùng các tài sản đang bị kê biên để khắc phục hậu quả.

Bản luận tội với 38 bị cáo đang tiếp tục được VKS công bố.

Cựu bộ trưởng Nguyễn Thanh Long, sáng 8/1. Ảnh: Ngọc Thành

Trước đó, trong ba ngày xét hỏi, hầu hết các bị cáo thừa nhận hành vi song đều xin HĐXX xét các yếu tố khách quan: dịch bệnh cấp bách, chưa từng có tiền lệ, không có mưu đồ, vụ lợi và nhận - đưa tiền, trên tinh thần "nhận lời cảm ơn" và "chia sẻ lợi nhuận".

Cựu bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long nhận sai nhưng cũng nhiều lần khẳng định "chưa từng gợi ý" Việt hay bất cứ cá nhân nào của Việt Á đưa tiền. Ông còn dặn thư ký không nhận lợi ích gì từ doanh nghiệp, nhưng "có thể đã nói gì đó, khiến thư ký hiểu sai".

Trong khi đó bị cáo Nguyễn Huỳnh, thư ký của ông Long, khai cựu bộ trưởng nhắn bảo Việt đưa tiền hỗ trợ để "lo công việc". Công việc gì ông Huỳnh không biết nhưng mỗi lần đưa "sếp" một triệu USD.

Phan Quốc Việt từ chối khai kỹ về mối quan hệ với hai người này vì "nhạy cảm", tuy nhiên cũng thừa nhận nhiều lần nhờ vả ông Long qua thư ký Huỳnh, do được dặn "phải giữ tiếng" cho ông Long. Việt nhiều lần chuẩn bị tiền USD đưa cho Huỳnh vì Huỳnh nói "sếp đang có việc cần hỗ trợ".

Việt và cấp phó Hiệp đều khai tiền hối lộ 6 quan chức đều là USD. Việt "xách tay" từ Sài Gòn ra Hà Nội đi biếu trên tinh thần "cảm ơn, chia sẻ lợi ích".

Bị cáo Phan Quốc Việt, sáng 8/1. Ảnh: Ngọc Thành

Cựu giám đốc CDC Hải Dương Phạm Duy Tuyến khai nhận thức 27 tỷ đồng nhận của Việt Á không phải tiền phi pháp nhưng vẫn mượn tài khoản người khác để nhận hộ, không nhận qua tài khoản cá nhân mình. Lời khai này của ông Tuyến bị tòa đánh giá "cực kỳ mâu thuẫn".

Trong ba ngày diễn ra phiên toà, các nhân viên Việt Á khai là người công ăn lương, tổng giám đốc Việt bảo gì làm đó. Họ không biết việc chi % lợi nhuận hay xuất tiền để hối lộ cho ai, vào việc gì, cũng không được hưởng lợi gì. Các cán bộ tại CDC các tỉnh cùng nói nhận thức "thông thầu" là sai luật, nhưng "không còn cách nào khác".

Bị cáo Nguyễn Huỳnh, cựu thư ký của ông Long, sáng 8/1. Ảnh: Ngọc Thành

Đây là vụ đại án đầu tiên xét xử cùng lúc ba cựu ủy viên trung ương và gần 19 cựu cán bộ của Bộ Y tế, Văn phòng Chính phủ, Bộ Khoa học Công nghệ, Sở Y tế và CDC các tỉnh Nghệ An, Hải Dương, Bắc Giang, Bình Dương. Tất cả đều liên quan chuỗi sai phạm của Chủ tịch Công ty Cổ phần Công nghệ Việt Á Phan Quốc Việt, khởi nguồn từ đầu năm 2020.

Theo cáo trạng, thời điểm đó Covid-19 bùng phát mạnh, nắm bắt chủ trương của Chính phủ về nghiên cứu sinh phẩm phục vụ phòng chống dịch, Việt tìm cách để Việt Á được thực hiện đề tài cùng Học viện Quân y.

Việt bị cáo buộc ngay từ đầu đã có mục đích "biến kit xét nghiệm từ sản phẩm nghiên cứu thuộc sở hữu nhà nước thành sở hữu của công ty".

Khi được Học viện chuyển giao quy trình nghiên cứu kit test, Việt giao cấp dưới tiếp tục phát triển mạnh hơn để sản xuất, xin cấp phép lưu hành, bán thương mại. Việt từng khai khi tham gia nghiên cứu, sản xuất kit test cùng Học viện Quân y và Việt Á "bị thiệt hại nhiều hơn lãi". Việt cũng cho rằng "chỉ Việt Á mới có kit xét nghiệm trong giai đoạn đầu Covid-19 bùng phát".

Bị cáo Phạm Mạnh Cường, cựu giám đốc Sở Y tế Hải Dương, sáng 8/1. Ảnh: Ngọc Thành

Sau khi sản xuất thử nghiệm lô hàng 200.000 kit xét nghiệm đầu tiên bán cho Bộ Y tế, Việt bị cáo buộc đưa hối lộ để nhờ các quan chức bộ ngành tác động để Việt Á được Bộ Y tế cấp phép lưu hành, hiệp thương kit test với giá 470.000 đồng. Việt cũng "thông thầu" bán sản phẩm tại 21 tỉnh theo hình thức ứng hàng trước, trả tiền sau, núp bóng "chỉ định thầu rút gọn".

Riêng sai phạm "thông thầu" để Việt Á được cung cấp kit xét nghiệm Covid-19 với giá cao, đã gây thiệt hại cho nhà nước hơn 400 tỷ đồng. Trong đó việc tiêu thụ gần 680.000 kit test tại CDC Hải Dương, Bắc Giang, Nghệ An, Bình Dương gây thiệt hại 222 tỷ đồng.

Tổng số tiền Việt Á đưa hối lộ 6 quan chức, hơn 82 tỷ đồng.

10 ngày trước, trong vụ án liên quan 4 cựu sĩ quan Học viện Quân y, Phan Quốc Việt bị Tòa án Quân sự Thủ đô Hà Nội tuyên 25 năm tù về hai tội Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ và Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng; phó Tổng giám đốc Việt Á Vũ Đình Hiệp 6 năm tù về tội Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng.