Visa có phải nút thắt quyết định tác động ngành du lịch Việt Nam?

Trong khi các chuyên gia, đại diện doanh nghiệp cho rằng visa là yếu tố quan trọng, đại diện Bộ Ngoại giao phản bác lại ý kiến cho rằng xếp hạng thị thực Việt Nam ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh du lịch.

Tại Diễn đàn Kinh tế tư nhân phiên Hiến kế về Du lịch, ông Lê Quang Tùng - Thứ trưởng Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch cho hay, Việt Nam có vị thế đặc biệt về du lịch. Theo các số liệu thống kê và đánh giá của chuyên gia cho thấy, du lịch quốc tế đến Việt Nam đang tăng trưởng nhanh, nhưng năm 2018 tổng số du khách quốc tế vẫn thấp so với một số nước trong khu vực như Thái Lan (38 triệu), Malaysia (25 triệu), Singapore (18,5 triệu), Indonesia (15,8 triệu).

Bên cạnh đó, khách du lịch đến Việt Nam chi tiêu còn khiêm tốn. Khách quốc tế đến Việt Nam nghỉ lâu hơn nhưng chi tiêu ít hơn so với các nước trong khu vực. Khách chi tiêu 96 USD một ngày nhưng ở Singapore là 330 USD mỗi ngày. Tỷ trọng của các thị trường chi tiêu cao có xu hướng giảm dần từ 2015.

"Khách Bắc Mỹ từ 7,6 đến 5,8, châu Âu 14,6% xuống 13,1% trong khi khách châu Á tăng mạnh. Các thị trường ngách chi tiêu cao nhưng vẫn chưa đủ sức cạnh tranh với các nước trong khu vực", ông Tùng nói.

Thách thức lớn nhất đã được nhận diện qua các số liệu trên là thị phần khách quốc tế đến Việt Nam chưa phù hợp, nếu không được giải quyết sẽ là trở ngại để ngành du lịch nước ta phát triển xứng đáng với tiềm năng và đạt được những kỳ vọng. Dự kiến đóng góp 10% GDP cả nước trong thời gian tới, ngành du lịch cần tập trung khai thác các thị trường chi trả cao, du lịch chuyên đề, tăng tỷ trọng khách du lịch tự trải nghiệm thay vì trọn gói.

Tăng cạnh tranh trong thị thực

Ông Vũ Thế Bình - Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam nhận định, ngành du lịch của Việt Nam hiện nay có hơn 40.000 doanh nghiệp, đại bộ phận là doanh nghiệp tư nhân, do đó phát triển du lịch cũng là phát triển kinh tế tư nhân. Những kết quả cho thấy du lịch đang trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, với lượng khách và doanh thu tăng gần gấp hai lần.

Theo ông Bình, số liệu cho thấy trong 4 tháng đầu năm 2019, lượng khách du lịch tăng 7,6%, thấp nhất trong những năm vừa qua. Trong đó, vấn đề đầu tiên để cải thiện tình trạng này là tăng sức cạnh tranh về thị thực cho khách đến Việt Nam.

Đồng quan điểm, ông Trương Tấn Sơn, đại diện Saigontourist cho rằng thủ tục cấp thị thực của chúng ta khiến những người xin cảm thấy không được chào đón. Do đó, ông Sơn đề xuất miễn thị thực visa cho nhiều quốc gia, miễn 5 đến 10 năm với người có thu nhập cao, những người đi du lịch, công tác thường xuyên.

Để có dữ liệu chính xác từ khách quốc tế, nghiên cứu qua tờ khai nhập cảnh của Việt Nam và quốc tế nhận thấy ở Việt Nam có một số nội dung không thu hút được nhiều khách, làm khó du khách dẫn đến ảnh hưởng tới các trải nghiệm. Cụ thể là thiếu thông tin cơ bản như mục đích chuyến đi, nghề nghiệp.

Chúng ta có thể tham khảo một số tờ khai ở thế giới như Thái Lan để sửa đổi. Chúng ta có thể hỏi thêm về loại chuyến bay, cơ sở lưu trú, khách đi theo nhóm hay lẻ, lần mấy đến Việt Nam, mức thu nhập bình quân... Bên cạnh đó có thể thực hiện một số ngôn ngữ thông dụng với tờ khai để các thị trường trọng điểm được thuận lợi như Trung Quốc, Hàn Quốc.

Ông Phạm Hà, Giám đốc Lux Group cho rằng có bốn nút thắt trong ngành du lịch: visa, đào tạo nguồn nhân lực, sản phẩm du lịch, xúc tiến hiệu quả.

"Chính sách có nhiều vấn đề trong đó có visa, đây là rào cản rất lớn. Hiện tại đang là 15 ngày, chúng ta có thể nâng lên 30 ngày thậm chí dài hơn. Tôi kiến nghị chúng ta bỏ visa càng nhiều nước càng tốt, Indonesia bỏ tới 169 nước. Chúng ta hoà bình, thân thiện nhưng lại không bỏ visa", ông Hà kiến nghị.

Ông Nguyễn Quốc Kỳ - Tổng giám đốc Vietravel

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Quốc Kỳ - Tổng giám đốc Vietravel cho biết nhiều đơn vị đã đề xuất bỏ visa cho một số nước, vùng lãnh thổ từ năm 2016 song vẫn chưa được. Do đó, chúng tôi đề xuất áp dụng chính sách visa linh hoạt. Ví dụ, Đài Loan áp dụng visa Quan Hồng cho người Việt Nam, Mỹ đặt giới hạn về visa. Nếu muốn phát triển du lịch, chúng ta cần có chính sách mở hơn về visa. Visa linh hoạt có thể cấp theo thị trường khách đông - vắng theo mùa, theo sự kiện lớn của Việt Nam như giải đua xe F1, Seagames, Festival Huế, Vesak Tháng 5/2019... Nhiều thị trường chúng ta miễn thị thực nhưng khách không tăng, ông Kỳ cho rằng có thể đó là sai mục tiêu.

Ông Lương Hoài Nam - Phó TGĐ Công ty hàng không Ngôi Sao Việt, thành viên TAB nhận định, số người Việt Nam sang Thái Lan năm ngoái là một triệu người và visa là yếu tố quan trọng với du lịch. Câu hỏi thường trực của khách là tại sao Việt Nam không miễn visa cho chúng tôi trong khi nhiều nước miễn. Đây là vấn đề nhận được quan tâm hàng đầu trong chính sách phát triển du lịch của các nước.

Miễn thị thực không phải yếu tố quyết định với du lịch

Bà Nguyễn Phương Lan, Phó Cục trưởng Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao

Bà Nguyễn Phương Lan, Phó Cục trưởng Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao lại cho rằng, về thị thực, Việt Nam miễn thị thực đơn phương cho 13 nước từ năm 2004. Từ 1/2/2017, Chính phủ cấp thị thực điện tử cho công dân trên 80 nước, với thủ tục thuận lợi.

Qua các nghiên cứu tổng kết, từ khi miễn thị thực đơn phương cho các nước đến nay, chính sách miễn thị thực không phải yếu tố quyết định tác động tới ngành du lịch Việt Nam. Theo báo cáo từ Tổng Cục Du lịch, tỷ lệ tăng trưởng khách từ các quốc gia không miễn thị thực đơn phương như Mỹ hay Canada còn cao hơn những nước được miễn thị thực.

Miễn thị thực đơn phương để tạo điều kiện thuận lợi cho khách cần đi đôi với cải thiện cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng sản phẩm và đảm bảo quyền lợi cho doanh nghiệp trong nước. Ví dụ, miễn thị thực cho khách du lịch Hàn Quốc, song đội ngũ hướng dẫn viên hay tour tuyến chưa đáp ứng được yêu cầu. Nhiều doanh nghiệp Hàn Quốc đã phát triển tại thị trường Việt Nam, áp đảo doanh nghiệp trong nước.

Bà Phương Lan phản bác lại ý kiến cho rằng xếp hạng thị thực Việt Nam ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh du lịch. Theo báo cáo của Diễn đàn Kinh tế thế giới, thị thực chỉ là một trong các tiêu chí để đánh giá độ mở với quốc tế, không hoàn toàn quyết định năng lực cạnh tranh của một nước. Ví dụ như những quốc gia như Tây Ban Nha, Nhật Bản hay Mỹ có năng lực cạnh tranh về du lịch xếp hạng cao dù chính sách miễn thị thực không quá cởi mở.

Đại tá Nguyễn Văn Thống, Phó Cục trưởng Cục Quản lý xuất nhập cảnh, Bộ Công An, cho biết thủ tục xuất nhập cảnh là do Bộ Công an quản lý. Theo Luật 47 Nhập cảnh - Xuất cảnh - Quá cảnh của người nước ngoài tại Việt Nam, chính sách thị thực hoàn toàn đơn giản. Người nước ngoài đánh giá thủ tục thị thực thông thoáng, thời hạn xét duyệt từ 1 đến 3 ngày, không cần chứng minh tài chính hay lấy vân tay như nhiều quốc gia khác. Người nước ngoài có thể nhận thị thực tại Đại sứ quán, cơ quan ngoại giao của Việt Nam tại nước ngoài hay tại cửa khẩu hoặc lấy thị thực điện tử.

Đại tá đồng ý với ý kiến của Bộ Ngoại giao rằng miễn thị thực không phải tiêu chí để người nước ngoài chọn du lịch Việt Nam. Ông lấy ví dụ khách Trung Quốc chiếm khoảng 30% lượng khách nhập cảnh Việt Nam, dù công dân nước này không được miễn visa. Do đó, miễn visa không phải yếu tố quyết định để thu hút khách quốc tế.

Hiện Bộ Công an xây dựng hồ sơ sửa đổi và bổ sung một số điều trong Luật 47 để trình Chính phủ. Trong đó, Việt Nam đơn phương miễn visa 15 ngày cho công dân một số và bỏ quy định về thời gian giữa các lần nhập cảnh. Bộ Công an cũng đang đưa vào luật hoá thị thực điện tử để thủ tục ổn định, có cơ sở pháp lý để thực hiện, nhằm cải cách thủ tục hành chính. Thời gian lấy visa 3 ngày, phí 25 USD. Ngoài ra, về công tác kiểm soát xuất nhập cảnh tại cửa khẩu, cơ quan này đang nghiên cứu xây dựng cổng xuất nhập cảnh tự động tạo điều kiện thuận lợi cho người nước ngoài.