Việt Nam nắm bắt cơ hội từ dòng chuyển dịch sản xuất khỏi Trung Quốc ra sao?

Đại dịch Covid-19 khiến dòng vốn đầu tư trực tiếp vào Việt Nam chững lại và thậm chí có thể khó phục hồi mạnh trong năm 2021.

Mặc dù là nước được hưởng lợi từ thương chiến Mỹ-Trung, đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI) vào Việt Nam chịu áp lực trong năm nay do hệ quả từ đại dịch Covid-19, nhà phân tích thuộc Bộ phận Nghiên cứu của CTCK Rồng Việt (VDSC Research) nhận định trong một báo cáo ngắn ngày 28/09.

Trong 9 tháng đầu năm, các nhà đầu tư ngoại cam kết đầu tư 21.2 tỷ USD vào Việt Nam, giảm 19% so với cùng kỳ. Đồng thời, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đã giải ngân 13.8 tỷ USD, giảm 3.2%. Số liệu này trái ngược với mức tăng 6.7% đối với vốn thực hiện FDI và 7.2% đối với vốn đăng ký FDI trong năm 2019.

Đáng chú ý, vốn đăng ký mới và vốn tăng thêm giảm nhẹ 1.9% so với cùng kỳ trong khi vốn mua lại cổ phần giảm đến 44.9% trong 9 tháng đầu 2020.

Mức giảm nhẹ đối với vốn đăng ký mới chủ yếu nhờ 4 tỷ USD đầu tư vào dự án nhà máy điện khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) 3,200 MW tại tỉnh Bạc Liêu. Dòng vốn đầu tư vào lĩnh vực sản xuất chỉ đạt 9.9 tỷ USD trong 9 tháng đầu 2020, giảm 45.3% so với cùng kỳ. Nếu không tính giao dịch của Thaibev vào tháng 2/2019, dòng vốn vào lĩnh vực sản xuất giảm với tốc độ chậm hơn, sụt 30.5% so với cùng kỳ.

Trong số các quốc gia đầu tư vào Việt Nam, khối ASEAN chiếm tỷ trọng lớn về dòng vốn FDI trong 9 tháng đầu 2020, ghi nhận mức tăng đáng kể về vốn đăng ký (khoảng 8.4 tỷ USD, tăng 104.8% so với cùng kỳ). Singapore dẫn đầu với 6.8 tỷ USD, bao gồm dự án LNG kể trên.

Trong khi dòng vốn FDI từ các quốc gia lớn (Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc) suy giảm, Việt Nam vẫn là cơ hội hấp dẫn đối với các công ty Đài Loan với vốn đăng ký lên đến 1.3 tỷ USD (tăng 33.5% so với cùng kỳ). Trong năm 2019, dòng vốn từ Đài Loan tăng mạnh 71.5% so với cùng kỳ lên 1.8 tỷ USD.

Dòng vốn FDI khó có thể phục hồi mạnh

Từ năm ngoái, các công ty công nghệ tìm kiếm cơ hội dịch chuyển sản xuất do căng thẳng thương mại bằng cách bổ sung năng lực sản xuất tại Việt Nam. Trong năm 2019, các công ty sản xuất điện tử (LG, Sharp, TCL) đã chuyển hoạt động sản xuất sang, và vào năm 2020, một số nhà cung cấp chính của Apple cũng đang xem xét xây dựng thêm các nhà máy sản xuất tại Việt Nam. Tuy nhiên, sự chuyển dịch sản xuất dường như diễn ra ở các giai đoạn lắp ráp hơn là các giai đoạn đòi hỏi công nghệ kỹ thuật cao.

Việt Nam cũng không phải quốc gia châu Á duy nhất được các công ty công nghệ toàn cầu chú ý đến khi xem xét tái phân bổ sản xuất. Theo S&P Global, nguyên tắc làm nền tảng cho việc chuyển dịch sản xuất không chỉ là chiến lược giảm chi phí mà còn được thúc đẩy bởi mong muốn tiếp cận thị trường mới hoặc nhận được sự hỗ trợ từ chính phủ.

Gần đây, Thái Lan và Ấn Độ đã điều chỉnh chính sách FDI để đón nhận làn sóng đầu tư mới. Ngoài ra, Ấn Độ cũng là thị trường tiềm năng cho các nhà cung cấp công nghệ cao của Apple. Việt Nam thậm chí tỏ ra chậm chân so với các quốc gia khác trong việc thu hút dòng vốn nước ngoài. Vào tháng 7/2020, Foxconn đã công bố đầu tư 1 tỷ USD vào Ấn Độ để mở rộng nhà máy lắp ráp điện thoại iPhone.

Cách ứng phó hiệu quả của Việt Nam trong việc ngăn chặn sự bùng phát của dịch Covid-19 có thể là một điểm cộng lớn thu hút nhà đầu tư quốc tế khi hoạt động đối ngoại trở lại bình thường. Nhà phân tích thuộc VDSC Research nghĩ rằng năng lực quản lý rủi ro thể hiện trong việc kiểm soát đại dịch có thể giúp thúc đẩy dòng vốn FDI. Tuy nhiên, sẽ không có sự chuyển dịch hàng loạt năng lực sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam trong tương lai gần, do đó, FDI khó có thể phục hồi mạnh vào năm 2021.