Vì sao phải "cứu" Vietnam Airlines?

Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng tổ chức toạ đàm “Chủ sở hữu nhà nước: Hành động và trách nhiệm hậu Covid-19” trường hợp Vietnam Airlines.

Từ năm 1975, chưa bao giờ trên bầu trời Việt Nam lại ít máy bay đến thế

Phát biểu tại toạ đàm diễn ra chiều qua (13/7), Tổng giám đốc Vietnam Airlines Dương Trí Thành đã dùng 2 cụm từ ngắn gọn là “tê liệt” và đóng băng” để nói về những khó khăn chưa từng có trong lịch sử của ngành hàng không do tác động bởi Covid-19.

Cụ thể, theo ông Thành, tính đến tháng 5/2020, Covid-19 đã "đốt" gần 50% (tương đương 190 tỷ USD) giá trị vốn hoá của 115 hãng hàng không niêm yết trên thế giới và ước tính cần 250 tỷ USD từ các Chính phủ để hỗ trợ ngành hàng không.

Số liệu từ Hiệp hội hàng không thế giới (IATA), doanh thu của các hãng hàng không thế giới dự kiến giảm 419 tỷ USD và lỗ khoảng 84 tỷ USD trong năm 2020, trong đó khu vực Châu Á Thái Bình Dương lỗ khoảng 29 tỷ USD.

Cũng theo IATA, tổng sản lượng của ngành hàng không trong tháng 4 giảm 94% so với cùng kỳ 2019, sang tháng 5 mặc dù có sự hồi phục nhẹ nhưng vẫn giảm 91,3% so với năm 2019.

Cho hay từ thời hoà bình lập lại năm 1975, chưa bao giờ trên bầu trời Việt Nam lại ít máy bay đến thế, CEO Vietnam Airlines Dương Trí Thành thông tin thêm: Liên tục từ 2010 đến 2019, Vietnam Airlines liên tục tăng trưởng. Kết quả kinh doanh của năm 2019 thậm chí còn tốt nhất. Tuy nhiên, đến năm 2020, DN này dự kiến lỗ ròng 13.000 tỷ đồng (sau khi đã triển khai hàng loạt giải pháp như áp dụng việc tính chậm khấu hao cũng như chính sách thuế xăng dầu, giảm bớt được lỗ 2.200 tỷ so với con số ước tính ban đầu là lỗ hơn 15.000 tỷ).

Ứng phó với Covid-19, ông Thành cho hay, Vietnam Airlines đã cắt giảm các chi phí hơn 5.000 tỷ đồng (trong đó 1.700 tỷ đồng cắt giảm lương); giảm hơn 24.000 tỷ đồng do cắt giảm sản lượng khai thác (trong đó có hơn 1.800 tỷ đồng thu nhập người lao động); giãn thuế máy bay hơn 2.300 tỷ đồng, nhiên liệu bay xấp xỉ 1.700 tỷ đồng/tháng, giãn vay gốc lãi 1.940 tỷ đồng.

Đặc biệt, Vietnam Airlines đề nghị chủ sở hữu tăng vốn hoặc có giải pháp cho vay, kiến nghị Chính phủ hỗ trợ gói hỗ trợ thanh khoản khẩn cấp 12.000 tỷ đồng.

“Vietnam Airlines có trao đổi với chủ sở hữu là hãng ANA của Nhật về việc hỗ trợ vốn (ANA sở hữu 8,6% cổ phần Vietnam Airlines), tuy nhiên, ANA thậm chí còn khó khăn hơn. Họ cũng đang đi vay 10 tỷ USD cho hoạt động của chính mình và không thể có nguồn tiền tăng vốn và cho vay được. Do đó Vietnam Airlines mong Chính phủ có giải pháp hỗ trợ thanh khoản khẩn cấp”, ông Thành tha thiết.

Không nên dùng từ “giải cứu” với Vietnam Airlines

Ngay sau phần chia sẻ của CEO Vietnam Airlines, TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu quản lý kinh tế CIEM cho rằng không nên dùng từ "giải cứu" với Vietnam Airlines" bởi không nên nhầm lẫn giữa 2 vai trò của Chính phủ.

"Tôi thấy cần phải phân định rất rõ vai trò Chính phủ là cơ quan quản lý, và vai trò Chính phủ là chủ sở hữu" - ông Cung nói và chia sẻ lý do vì sao chọn Vietnam Airlines là ví dụ cho vai trò của Chính phủ là chủ sở hữu: Chúng ta đều biết là Vietnam Airlines cần hỗ trợ. Hàng không là ngành chịu tác động đầu tiên và mạnh mẽ nhất bởi Covid-19. Các chính phủ đều hỗ trợ các hãng hàng không, trong đó có hãng hàng không quốc gia.

“Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các nước đang làm nhanh hơn và mạnh hơn Việt Nam. Họ đồng thời cũng làm hai vai trò, Chính phủ với tư cách quản lý nhà nước, và Chính phủ là người đầu tư, là cổ đông và là thành viên góp vốn”, ông Cung nói.

Đánh giá cao các giải pháp của Vietnam Airlines trước ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, TS Vũ Bằng - thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Chính phủ, nguyên Chủ tịch Uỷ ban chứng khoán nhà nước đưa ra hoàng loạt giải pháp cơ cấu vốn cho Vietnam Airlines.

Cụ thể, theo ông Bằng, việc vay vốn ngân hàng tái cấp vốn là phù hợp, có thể có kết hợp thêm các ngân hàng các khoản vay kết hợp cùng nhà nước tăng thêm nguồn tài chính giúp hãng này vượt qua khó khăn.

Về phát hành cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu, về mặt pháp lý có những điểm vướng mắc vì công ty có lỗ lũy kế thì theo Luật không được phát hành ra đại chúng. Tuy nhiên, ông Bằng cho biết còn một cách khác là phát hành cổ phiếu riêng lẻ cho SCIC theo sự ủy quyền của Nhà nước với mức giá hài hoà giữa nhà nước và DN. Như vậy sẽ không bị vướng điều kiện phải có lãi, chỉ cần xin ý kiến của Đại hội cổ đông.

Ngoài ra, Vietnam Airlines có thể phát hành riêng lẻ trái phiếu chuyển đổi cho SCIC, được Nhà nước chỉ định. Tỷ lệ chuyển đổi được tính dựa trên giá cơ sở của Vietnam Airlines trên sàn (mã HVN) khoảng 26.000 đồng/cổ phiếu. Nếu giá trị sổ sách ở mức khoảng 15.000 đồng/cổ phiếu thì có thể tính tỷ lệ chuyển đổi cân bằng giữa lợi ích của nhà nước trong khoảng đó.

“Trách nhiệm chủ sở hữu cơ quan quản lý Nhà nước phải có giải pháp thống nhất với các ngân hàng cho vay tái cấp vốn kết hợp các nguồn vay từ Nhà nước sẽ tăng nguồn vay tài chính cho hãng. Mặt khác, Nhà nước cũng phải tính toán việc phát hành trái phiếu riêng lẻ, trái phiếu chuyển đổi để cơ cấu vốn chủ sở hữu vẫn giữ nhưng nắm không quá nhiều,” ông Bằng đưa ra giải pháp.

Nhà nước không đủ tiền để cứu tất cả doanh nghiệp

Ở một góc độ khác, TS Trần Đình Thiên, thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ cho rằng Nhà nước không đủ tiền để cứu tất cả doanh nghiệp. Do đó, phải chọn những DN để khi cứu doanh nghiệp đó cũng là cứu nền kinh tế.

Cho rằng “tình thế đặc biệt phải có giải pháp đặc biệt, đưa giải pháp đặc biệt rồi xong cũng phải trao “kiếm lệnh” để thực thi giải pháp bởi nếu không sẽ bị trói buộc bởi rất nhiều quy định có trước đó.

Kết luận buổi toạ đàm, ông Nguyễn Đức Kiên, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban kinh tế Quốc Hội, Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng cho biết sẽ gửi đề xuất cho Thủ tướng về các giải pháp hỗ trợ Vietnam Airlines.

"Chính phủ các nước đang phản ứng rất nhanh và có các biện pháp mạnh để hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước, còn chúng ta phải "liệu cơm gắp mắm" vì điều kiện của chúng ta có hạn. Từ Chỉ thị 11 của Thủ tướng đến nghị quyết 42 của Chính phủ, Quản lý Nhà nước đã hỗ trợ chung cho ngành hàng không như giảm phí bãi đỗ, phí hạ cất cánh, đề nghị Uỷ ban thường vụ quốc hội giảm thuế xăng dầu, những gì thuộc thẩm quyền của Chính phủ cũng đã triển khai". Ông Kiên cho rằng, việc bàn tham mưu tư vấn cho Thủ tướng các biện pháp xử lý các vấn đề khó khăn mà Vietnam Airlines đang gặp là có cơ sở thực tiễn.

Cũng theo ông Kiên, Tổ Tư vấn sẽ báo cáo Thủ tướng những giải pháp càng nhanh càng tốt như tái cấp vốn, cho vay bắc cầu, phát hành cổ phiếu để tăng vốn hoặc điều chuyển vốn sẽ giúp Vietnam Airlines khắc phục khó khăn tài chính đồng thời đề xuất hãng cũng có kế hoạch tái cơ cấu 1 cách phù hợp với diễn biến của thị trường cũng như năng lực tài chính cho phù hợp.

“Tổ Tư vấn cũng sẽ có có buổi làm việc với Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp nhằm nghiên cứu, xem xét các giải pháp khó khăn của SCIC khi đầu tư vốn vào Vietnam Airlines,” ông Kiên nhấn mạnh.