Vì sao “ông trùm” cao tốc VEC bị loại khỏi khỏi dự án cao tốc Bắc - Nam?

EC là 'ông trùm' cao tốc khi đang quản lý 5 dự án lớn có tổng mức đầu tư lên tới cả trăm nghìn tỷ đồng, nhưng tình hình kinh doanh dần trở nên 'bết bát'

Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) từng được mệnh danh là "ông trùm" cao tốc dưới thời trực thuộc Bộ Giao thông Vận tải. Tuy nhiên, kể từ khi được chuyển về trực thuộc Uỷ ban quản lý vốn nhà nước VEC lại đang bộ lộ ra nhiều điểm yếu trong lĩnh vực mà VEC đã từng thống lĩnh trong những năm qua.

Cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi do VEC làm chủ đầu tư bị hư hỏng.

Tại sao VEC lại được gọi là "ông trùm" cao tốc, bởi, hiện nay, VEC đang là đơn vị quản lý và vận hành 5 tuyến đường cao tốc huyết mạch, mỗi tuyến có vốn đầu tư lên tới hàng chục nghìn tỷ đồng gồm: Cao tốc Nội Bài - Lào Cai; cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình; cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi; cao tốc Long Thành - Dầu Giây; cao tốc Bến Lức - Long Thành.

Đáng chú ý, VEC còn sở hữu 3 công ty con quản lý, sửa chữa vận hành các tuyến cao tốc là Công ty Cổ phần Dịch vụ Đường cao tốc Việt Nam (VEC Services); Công ty Cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Đường cao tốc Việt Nam (VEC E); Công ty cổ phần Vận hành và Bảo trì đường cao tốc Việt Nam(VEC O&M).

Nhìn vào thực tế, nhân lực và kinh nghiệm xây dựng, quản lý đường cao tốc thì VEC có thể được đánh giá là cái tên "sáng giá" cho "cuộc đua" xây dựng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông. Tuy nhiên, thật bất ngờ khi vừa qua Bộ Giao thông Vận tải công bố 11 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phía Đông là không có "bóng dáng" của VEC tại dự án trọng điểm Quốc gia này.

Nếu xét về một cách tổng thể thì VEC lại đang bộc lộ nhiều "yếu điểm" hơn so với những "ông lớn" đang tham gia các dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phía Đông.

Thứ nhất, xét về năng lực tài chính hiện nay thì VEC đang bị thiếu hụt, cùng với đó là kết quả kinh doanh đang bị sụt giảm. Trong 9 tháng năm 2020, các tuyến đường cao tốc do VEC quản lý vận hành đã phục vụ an toàn 33,3 triệu lượt phương tiện. Cụ thể: Cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình 11,8 triệu lượt; Nội Bài - Lào Cai 8,4 triệu lượt; TP.Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây 11,7 triệu lượt và Đà Nẵng - Quảng Ngãi 1,4 triệu lượt.

So với cùng kỳ năm 2019, số lượng phương tiện lưu thông trên 4 tuyến cao tốc trên bị sụt giảm khoảng 5,2% và giảm 4,8% doanh thu. Nguyên nhân chính là do ảnh hưởng của dịch Covid-19 kéo dài đã tác động trực tiếp đến toàn bộ nền kinh tế nói chung và hoạt động giao thông vận tải nói riêng.

Đặc biệt, dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành do VEC làm chủ đầu tư cũng đang bị lỡ hẹn hoàn thành vào năm 2018, nay vẫn chưa xác định thời gian hoàn thành vì nhiều khó khăn, vướng mắc về vốn.

VEC đã báo cáo Bộ trưởng Bộ GTVT về tình trạng thiếu vốn trầm trọng để trả nợ các nhà thầu nước ngoài ở dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành (Long An, TP.HCM và Đồng Nai). Hiện nay chưa có vốn để thanh toán khối lượng đã thực hiện của các nhà thầu Nhật Bản thi công gói thầu J1 và J3 (xây cầu Bình Khánh và cầu Phước Khánh). Các nhà thầu không đồng ý tiếp tục triển khai thi công tiếp các công việc còn lại và yêu cầu thanh lý hợp đồng nếu các vướng mắc về vốn không được giải quyết.

Cao tốc Nội Bài - Lào Cai.

Thứ hai là VEC đang bị Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an điều tra về vụ án xảy ra tại cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi do VEC làm chủ đầu tư bị hư hỏng xuống cấp nghiêm trọng gây bức xúc dư luận trong thời gian qua.

Đến nay, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã khởi tố nhiều vị can và lệnh bắt giam nhiều lãnh đạo và nhân viên của VEC có liên quan tới dự án này.

Gần đây nhất, ngày 05/10/2020, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam, lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú và lệnh khám xét đối với bị can Nguyễn Mạnh Hùng – Phó Tổng giám đốc Tổng Công ty VEC, nguyên Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu cơ sở dự án đường cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi về tội "Vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng", quy định tại Điều 224 – Bộ luật Hình sự năm 2015.

Cùng với đó, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an cũng đã ra Quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam, lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú và lệnh khám xét đối với 6 bị can khác gồm: Hoàng Việt Hưng; Đỗ Ngọc Ân; Lê Nhiều – Giám đốc, Phó Giám đốc Ban quản lý dự án đường cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi; Cao Hừng Đông; Võ Quốc Thiều – Phó Giám đốc Ban điều hành liên danh gói thầu số 1, số 3B và Đào Văn Hoành – Giám đốc Ban điều hành của Tổng Công ty Sông Đà, phụ trách phân đoạn do Tổng Công ty Sông Đà thi công tại gói thầu số 4, dự án đường cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi.

Trước đó, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ra quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam, lệnh khám xét đối với 4 bị can về tội "Vi phạm quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng" quy định tại Điều 298 - Bộ luật Hình sự năm 2015, gồm: Nguyễn Tiến Thành, nguyên Giám đốc Ban quản lý dự án đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi; Hà Văn Bình, nguyên Giám đốc gói thầu số 7, Ban quản lý dự án đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi; Phạm Đình Phú, Phó tổng giám đốc Công ty Phương Thành, Giám đốc Ban điều hành gói thầu số 5; Nguyễn Thành An, thành viên Cienco 1, Phó giám đốc Ban điều hành gói thầu số 7.

Tháng 5/2020, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C03) cũng đã ra Quyết định khởi tố bị can, Lệnh bắt bị can để tạm giam, Lệnh khám xét đối với Lê Quang Hào, Phó Tổng giám đốc Tổng Công ty đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu cơ sở công trình dự án đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi, về tội "Vi phạm quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng", theo Điều 298 - Bộ luật Hình sự năm 2015.

Hiện nay, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cũng đã điều chuyển ông Mai Tuấn Anh Chủ tịch VEC và ông Trần Văn Tám, Tổng Giám đốc VEC do có vi phạm khuyết điểm trong thời gian giữ chức vụ

Như vậy, với những nguyên nhân trên, VEC sẽ rất khó cạnh tranh được các suất dầu tư tại các dự án xây dựng tuyến đường cao tốc trong tương lại. Nếu muốn trở lại cạnh tranh, VEC phải có sự lột xác thực sự về chất và lượng như: Vốn, Cơ cấu bộ máy...