Vì sao những khoản vay trong gói 62.000 tỷ chưa đến được tay doanh nghiệp?

Những tháng đầu năm, trước tác động mạnh của đại dịch Covid-19, Chính phủ đã đưa ra gói hỗ trợ các đối tượng bị ảnh hưởng với tổng giá trị lên tới 62.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, công tác giải ngân các nguồn vốn vay còn rất chậm.

Nguồn vốn đều sẵn sàng

Theo kế hoạch, quy mô hỗ trợ của gói hỗ trợ khoảng 62.000 tỷ đồng, hỗ trợ cho khoảng 20 triệu đối tượng được thụ hưởng. Trong số này, hỗ trợ bằng tiền mặt từ ngân sách nhà nước khoảng 30.000 tỷ đồng, còn lại là hỗ trợ gián tiếp, cho vay có điều kiện như gói 16.000 tỷ đồng để trả lương người lao động, cho vay hỗ trợ doanh nghiệp đào tạo 6.000 tỷ đồng…

Về kết quả thực hiện, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cho biết, tính đến tháng 8, các địa phương đã phê duyệt danh sách gần 16 triệu người thuộc các nhóm đối tượng được thụ hưởng với tổng kinh phí là trên 17,5 nghìn tỷ đồng.

Cơ quan này nhận định, đến nay, về cơ bản đã hoàn thành việc chi trả hỗ trợ, nhìn chung các chính sách hỗ trợ đã bao phủ tới các đối tượng thụ hưởng; đảm bảo đúng đối tượng, đúng mục đích, yêu cầu đề ra.

Về các gói vay tín dụng, các bộ, ngành và cơ quan liên quan, nhất là thuộc ngành ngân hàng đều sớm ban hành các văn bản hướng dẫn, sẵn sàng nguồn vốn 16.000 tỷ đồng để cho các doanh nghiệp vay trả lương cho người lao động bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19.

Theo bà Trần Lan Phương, Phó Tổng giám đốc Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH), ngay sau khi có Nghị quyết 42 của Chính phủ và Quyết định 15 của Thủ tướng Chính phủ, NHCSXH đã phối hợp các vụ chức năng của NHNN ban hành văn bản hướng dẫn, yêu cầu tổ chức triển khai.

Quy định quá tầm tay

Mặc dù chuẩn bị kỹ lưỡng, nhưng ông Nguyễn Tuấn Anh, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước - NHNN) cho biết, đến nay, gói 16.000 tỷ đồng mới chỉ có 1 doanh nghiệp được vay, nhưng doanh nghiệp này đã tự cân đối nguồn trả lương cho người lao động mà không vay gói này.

Theo lý giải của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, nguyên nhân doanh nghiệp chưa chủ động lập hồ sơ vay vốn, xác nhận các chế độ hỗ trợ cho người lao động là do e ngại việc chứng minh khó khăn tài chính có thể ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh. Bên cạnh đó, Chính phủ đã khống chế tốt dịch đợt 1, các doanh nghiệp cho lao động nghỉ việc luân phiên, không có lao động ngừng việc liên tục 1 tháng nên không đủ điều kiện được UBND tỉnh phê duyệt danh sách vay vốn theo quy định.

Còn theo lãnh đạo NHCSXH, trong thời gian qua, có một số doanh nghiệp đã gọi điện đến Ngân hàng để tìm hiểu các điều kiện, thủ tục vay. Tuy nhiên, theo quy định thì điều kiện, đối tượng cho vay lại không phải do NHCSXH quyết định, mà do Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành. Sau đó, các tỉnh sẽ xây dựng danh sách doanh nghiệp, trình lên NHCSXH để ngân hàng cho vay. Vì vậy đến nay, dù NHCSXH sẵn sàng giải ngân nhưng vẫn chưa có khoản vay nào.

Theo đó, các điều kiện để vay gói này bao gồm: có từ 20%, hoặc từ 30% người lao động trở lên đang tham gia BHXH bắt buộc phải ngừng việc từ 1 tháng liên tục trở lên; đã trả trước tối thiểu 50% tiền lương ngừng việc cho người lao động từ ngày 1/4 đến hết ngày 30/6; đang gặp khó khăn về tài chính, không cân đối đủ nguồn để trả lương ngừng việc cho người lao động, đã sử dụng hết quỹ dự phòng tiền lương để trả lương cho người lao động ngừng việc; không có nợ xấu tại các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại thời điểm ngày 31/12/2019.

Các doanh nghiệp cho rằng, các quy định nêu trên quá cao, khó với tới để đáp ứng với doanh nghiệp nhỏ và vừa, như điều kiện đã trả trước tối thiểu 50% tiền lương ngừng việc thì rất khó, bởi khi doanh nghiệp khó khăn thì không còn tài chính để trả… Đại diện Công ty Cổ phần Halcom chia sẻ, nhiều doanh nghiệp có quy mô dưới 100 lao động, nhưng nếu lao động nghỉ từ 30 người trở lên là đã phải ngừng hoạt động, hoặc nhiều doanh nghiệp không đóng BHXH nên cũng không thể vay vốn…

Ngoài ra, TS. Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội còn cho rằng, bên cạnh nới lỏng các tiêu chí cho doanh nghiệp, cần kéo dài cả thời gian hỗ trợ từ 6-12-24 tháng, sang cả năm 2021 vì dịch Covid-19 trên toàn cầu vẫn diễn biến phức tạp, chưa xác định thời gian kết thúc.

Từ những ý kiến của doanh nghiệp và chuyên gia thời gian qua, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đang được giao làm đầu mối trình Chính phủ xem xét sửa một số điều kiện tại Nghị quyết 42 để tạo điều kiện cho doanh nghiệp vay vốn. Đại diện lãnh đạo Bộ này cho biết, có thể bỏ tiêu chí không có nguồn thu, doanh nghiệp chỉ cần giảm doanh thu và khó khăn là sẽ được vay.