Vì sao nhiều người đầu tư chứng khoán bị mất tiền?

Nói đến chứng khoán, không ít người phải ngậm ngùi, đau đớn. Chuyện thường nghe là nhiều người mất sạch số tiền dành dụm hoặc vay mượn vì mua lúc cổ phiếu "đang lên, đánh đâu thắng đó" rồi thình lình cổ phiếu quay đầu đi xuống, “cơ đồ bỗng chốc hóa tay không”.

Tôi có một anh bạn học chung thời đại học, giờ nghe nhắc đến chứng khoán là phản bác, tỏ ra ghét cay ghét đắng. Thời ấy, cách nay gần 20 năm, chúng tôi cùng học ngành tài chính, nghĩ về thị trường chứng khoán (TTCK) còn mới mẻ với đầy kỳ vọng. Anh bạn tôi từng làm việc tại một công ty chứng khoán (CTCK) và đầu tư không ít tiền. Rồi cuộc khủng hoảng trên TTCK cách đây hơn 10 năm khiến anh gặp không ít khó khăn, phải chuyển sang làm ngành khác. Anh bạn tôi, cũng như nhiều nhà đầu tư khác lúc đó, chưa có kinh nghiệm ứng phó với TTCK còn quá mới mẻ. Thế là, một lớp người “rũ áo” ra đi. Có người sau này “quay đầu nhìn lại” nhưng có người đi luôn một mạch. Giờ đây, nói đến chứng khoán, anh bạn xua tay: “Trò lừa đấy”.

Có thể thấy ngày trước, người mất tiền là người chưa có đủ kiến thức và kinh nghiệm ứng phó với biến động thị trường, mua cổ phiếu theo phong trào, theo sự dẫn dắt của tâm lý đám đông và lòng tham, thấy nhiều người mua cổ phiếu có lời thì mua theo.

Nhưng mới đây, bản thân tôi từng gặp chuyện cười ra nước mắt. Một hôm, khi đến CTCK nọ, tôi găp một nhà đầu tư nữ, tầm 50 tuổi, đang mua bán cổ phiếu khí thế. Sở dĩ tôi dùng từ “khí thế” vì mắt chị vừa nhìn bảng điện, tay vừa bấm nút mua - bán liên tục. Tôi lại gần hỏi thăm: “Chị đầu tư lâu chưa?” thì chị tưởng tôi là nhà đầu tư mới, đến CTCK để mở tài khoản giao dịch. Thế là, chị tuôn ra luôn một tràng:

- Chị đầu tư mười mấy năm rồi, chơi bán nhà cửa luôn.

Thấy tôi tròn mắt ngạc nhiên, chị giải thích:

- Chị không có kiến thức tài chính, thấy cổ phiếu nào được thì mua thôi. Thôi, em đừng đầu tư, mà có đầu tư thì đầu tư ít ít cho vui thôi.

- Vậy sao chị còn chơi? Mê dữ vậy!

- Mê gì mà mê, chị mất ngủ với nó luôn. (?!)

- Sao lại mất ngủ?

- Thì cổ phiếu giảm giá nên mất ngủ. À, tối qua chị nằm mơ thấy bảng điện toàn màu đỏ, chỉ có con HVG xanh. Đúng ghê! Hôm nay, con HVG tăng trần tím luôn. Chị đang nắm 20,000 con HVG nè, giờ bán ra cũng lời được 10 triệu đồng.

Thế là, chị bấm nút bán 20,000 cổ phiếu HVG.

Qua câu chuyện trên, có thể thấy nhà đầu tư mất tiền vì thiếu kiến thức tài chính để tiến hành phân tích, đầu tư theo xu hướng, định giá cổ phiếu.

Bản chất của việc mua cổ phiếu là mua một phần doanh nghiệp. Tuy nhiên, nhiều người không cần biết gì tới tình hình hoạt động của doanh nghiệp đứng sau cổ phiếu. Họ xem việc mua cổ phiếu như mua vé số, mua - bán dựa vào "linh cảm", đoán giá sẽ lên hay xuống trong ngắn hạn khi giá cổ phiếu tăng giảm thất thường.

Thêm nữa, “số phận" cổ phiếu cũng như nhà đất, coin,… phụ thuộc nhiều vào "số phận chung" của thị trường. Nhà đầu tư sẽ có xác suất sinh lời cao hơn khi xu hướng thị trường đi lên. Khi xu hướng thị trường đi xuống, xác xuất sinh lời sẽ thấp và đa số nhà đầu tư bị lỗ.

Vì vậy, thay vì chơi cổ phiếu theo phong trào hoặc dưới sự xui khiến của lòng tham, bạn hãy học cách đầu tư như những nhà đầu tư có kiến thức, kiếm được tiền trên TTCK. "Mua cổ phiếu với giá bằng một phần giá trị thực của nó là không hề rủi ro" - Warren Buffett.