Vì sao các dự án điện mặt trời của Xuân Thiện Group bị 'nhắc tên'?

Thanh tra Chính phủ chỉ ra nhiều sai phạm trong quản lý đất đai và vi phạm trong việc chuyển mục đích sử dụng đất, cho thuê đất… tại dự án điện mặt trời Xuân Thiện Ea Súp 1, 2, 3, 4, 5 của Xuân Thiện Group.

Thanh tra Chính phủ mới đây ban hành Thông báo kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong quản lý, thực hiện quy hoạch và đầu tư xây dựng các công trình điện theo Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh.

Tại kết luận, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra nhiều sai phạm trong quản lý đất đai và vi phạm trong việc chuyển mục đích sử dụng đất, cho thuê đất… tại dự án điện mặt trời Xuân Thiện Ea Súp 1, 2, 3, 4, 5 của Công ty CP Xuân Thiện (Xuân Thiện Group).

Cụm nhà máy điện mặt trời Xuân Thiện EA Súp. (Ảnh: Cổng thông tin điện tử tỉnh Đắk Lắk).

Xuân Thiện Group được biết đến là cơ nghiệp của "đại gia" Nguyễn Văn Thiện, thành lập từ năm 2000, có trụ sở tại Ninh Bình. Ông Thiện là trưởng nam của doanh nhân Nguyễn Xuân Thành, là anh trai của ông Nguyễn Đức Thụy (bầu Thụy). Ông chính là doanh nhân sáng lập Tập đoàn Xuân Thành ở Ninh Bình. Tính đến tháng 9/2020, ông Nguyễn Văn Thiện đang nắm 55% cổ phần Xuân Thiện Group.

Ngoài những thông tin trên, những thông tin khác liên quan đến vị đại gia này gần như kín tiếng.

Xuân Thiện Group hoạt động đa ngành với nhiều lĩnh vực, trong đó mũi nhọn vẫn là mảng nặng lượng tái tạo.

Về lĩnh vực vật liệu xây dựng, với sản phẩm chính là xi măng, hiện Xuân Thiện Group sở hữu một số nhà máy xi măng như: Nhà máy xi măng Xuân Thành Hà Nam (công suất 6 triệu tấn xi măng/năm), nhà máy xi măng Xuân Thành Quảng Nam (công suất 1,3 triệu tấn xi măng/năm), nhà máy xi măng Minh Tâm Bình Phước (công suất kế hoạch 2,5 triệu tấn xi măng/năm).

Xuân Thiện Group còn được biết đến ở lĩnh vực năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió) với cột mốc vào năm 2014, khi một đơn vị thành viên là Công ty TNHH Xuân Thiện Việt Nam đã trở thành doanh nghiệp Việt Nam đầu tiên đầu tiên đầu tư thủy điện vào Cameroon (châu Phi).

Xuân Thiện Group đang thực hiện đầu tư khai thác khoảng 20 dự án thủy điện trong và ngoài nước như thủy điện Suối Sập 1 (công suất 180MW), thủy điện Háng Đồng A (160W), thủy điện Háng Đồng A1 (160MW) tại Sơn La; thủy điện Khao Mang Thượng (180W), thủy điện Thác Cá tại Yên Bái; thủy điện Sông Lô tại Hà Giang...

Xuân Thiện Group được biết đến là cơ nghiệp của "đại gia" Nguyễn Văn Thiện.

Về tình hình kinh doanh, đối với mảng kinh doanh thuỷ điện, Xuân Thiện Group, dưới pháp nhân là Công ty TNHH Xuân Thiện Yên Bái, đang khai thác, quản lý, vận hành nhà máy thuỷ điện Khao Mang và Khao Mang Thượng. Trong 6 tháng đầu năm 2023, công ty này cũng báo lỗ hơn 24,8 tỷ đồng.

Trong lĩnh vực điện mặt trời, một thành viên khác trong hệ sinh thái Xuân Thiện Group là Công ty TNHH Xuân Thiện Đắk Lắk. 6 tháng đầu năm 2023, Xuân Thiện Đắk Lắk cũng ghi nhận mức âm hơn 20 tỷ đồng. Tại thời điểm 30/6/2023, doanh nghiệp ngày có tỷ lệ dư nợ trái phiếu trên vốn chủ sở hữu đạt 1,22 lần, tương đương 1.426 tỷ đồng.

Tháng 8/2023, Xuân Thiện Đắk Lắk giảm vốn điều lệ từ 1.148 tỷ đồng về mức 1.123 tỷ đồng, trong đó bao gồm 1.121,9 tỷ đồng vốn góp của Công ty CP EA Súp 3 và hơn 1,1 tỷ đồng của Công ty TNHH Xuân Thiện Ninh Bình. Trước đó, tại lần điều chỉnh vốn gần đây nhất, 2 thành viên góp vốn là ông Đinh Văn Tần và ông Phạm Văn Tuất đã bán hết cổ phần, rút khỏi Hội đồng thành viên công ty.

Năm 2022, Công ty CP Ea Súp 1 lãi sau thuế 10,6 tỷ đồng, giảm tới 75% so với năm 2021 khiến ROE năm 2022 chỉ ở mức 1,32%, trong khi năm 2021 đạt 5,55%. Trong nửa đầu năm 2023, Ea Súp 1 ghi nhận lãi sau thuế đạt 15,4 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ 2022 lãi hơn 21,5 tỷ đồng. Do đó, ROE 6 tháng đầu năm giảm còn 1,88% (cùng kỳ 2022 đạt 2,63%).

Còn Công ty CP Ea Súp 3 năm 2022 lỗ sau thuế gần 3 tỷ đồng, trong khi năm 2021 lãi hơn 31 tỷ đồng, khiến ROE năm 2022 âm 0,05%, trong khi năm 2021 đạt dương 0,56%. Trong 6 tháng đầu năm 2023, lãi sau thuế ở mức âm hơn 7 tỷ đồng.

Cùng cảnh ngộ, trong 6 tháng đầu năm 2023, Công ty CP Ea Súp 5 cũng báo lỗ sau thuế 24,8 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ 2022 lãi hơn 33 tỷ đồng. Do đó, ROE nửa đầu năm 2023 tụt xuống âm 2,33% (cùng kỳ 2022 đạt 2,98%)…

Tại phụ lục số 4 thông báo kết luận thanh tra tại tỉnh Đắk Lắk kèm theo thông báo số 3116 ngày 25/12/2023 của Thanh tra Chính phủ (TTCP), TTCP cho biết, về việc phê duyệt chủ trương đầu tư dự án nhà máy điện mặt trời (MNĐMT) Xuân Thiện Ea Súp 1, 2, 3, 4, 5: UBND tỉnh Đắk Lắk chấp thuận chủ trương đầu tư Cụm 05 dự án NMĐMT Xuân Thiện Ea Súp 1, 2, 3, 4, 5 trong khi vị trí khu đất thực hiện các dự án chưa phù hợp với điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, Kế hoạch sử dụng đất năm 2019 của huyện Ea Súp; chưa phù hợp với Quy hoạch xây dựng nông thôn mới xã Ia Lốp, huyện Ea Súp;

Chủ đầu tư NMĐMT Xuân Thiện Ea Súp 4 chưa có báo cáo đánh giá tác động môi trường hạng mục đường dây 500 kV theo quy định; địa điểm thực hiện dự án thay đổi, nhưng chủ đầu tư không lập lại Báo cáo đánh giá tác động môi trường.

TTCP cũng chỉ ra những vi phạm trong việc chuyển mục đích sử dụng đất, cho thuê đất thực hiện các dự án tại Cụm 05 dự án NMĐMT Xuân Thiện Ea Súp 1, 2, 3, 4, 5.

Theo đó, UBND tỉnh Đắk Lắk phê duyệt Kế hoạch sử dụng đất năm 2019 của huyện Ea Súp tại Quyết định số 131/QĐ-UBND ngày 21/01/2019 và bổ sung chỉ tiêu sử dụng đất năm 2019 của huyện Ea Súp tại Quyết định số 3883/QĐ-UBND ngày 27/12/2019, trong đó có kế hoạch sử dụng đất thực hiện dự án NMĐMT Xuân Thiện-Ea Súp 1, 2, 3, 4, 5 khi chưa điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 của huyện Ea Súp được UBND tỉnh phê duyệt là chưa tuân thủ đúng quy định.

Việc UBND tỉnh Đắk Lắk cho thuê đất để thực hiện dự án: Dự án NMĐMT Xuân Thiện Ea Súp 4 có công suất đặt là 150 MW (~187,5 MWp) đã được UBND tỉnh cho thuê tổng diện tích 238,2 ha đất, vượt mức tối đa 13,2 ha đất (tối đa là 225 ha) là vi phạm quy định tại khoản 3 Điều 4 Thông tư số 18/2020/TT-BCT ngày 17/7/2020 của Bộ Công Thương.

Theo TTCP, để xảy ra những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm trong việc chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án NMĐMT và vi phạm trong việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất, cho thuê đất thực hiện dự án tại các dự án nêu trên, trách nhiệm thuộc về UBND tỉnh Đắk Lắk và các sở/ngành có liên quan.

Về khởi công thực hiện dự án và nghiệm thu, vận hành thương mại tại các dự án này cũng có sai phạm.

Cụ thể, về điều kiện khởi công xây dựng dự án: Việc Công ty TNHH Xuân Thiện Đắk Lắk khởi công xây dựng Cụm 05 NMĐMT Xuân Thiện Ea Súp 1, 2, 3, 4, 5 trước khi được UBND tỉnh Đắk Lắk cho thuê đất là vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 6 và khoản 3 Điều 12 Luật Đất đai 2013. Dự án khởi công xây dựng trên diện tích đất cho thuê đợt 3 trước khi được bàn giao đất trên thực địa là vi phạm quy định tại điểm a khoản 1 Điều 107 Luật Xây dựng năm 2014. Chủ đầu tư dự án NMĐMT Xuân Thiện-Ea Súp 5 khởi công xây dựng ngày 24/6/2020, nhưng đến ngày 26/6/2020 chủ đầu tư mới phê duyệt Thiết kế kỹ thuật - Tổng dự toán công trình là vi phạm quy định tại điểm c khoản 1 Điều 107 Luật Xây dựng năm 2014.

Để xảy ra những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm trong việc khởi công thực hiện xây dựng các dự án nêu trên, trách nhiệm thuộc về các chủ đầu tư dự án, các sở, ngành có liên quan và UBND tỉnh Đắk Lắk.

Ngoài ra, về công tác nghiệm thu, vận hành thương mại của dự án: Cụm 05 NMĐMT Xuân Thiện-Ea Súp 1, 2, 3, 4, 5 vận hành thương mại trước khi được cơ quan có thẩm quyền kiểm tra công tác nghiệm thu của chủ đầu tư và ra thông báo kết quả kiểm tra công tác nghiệm thu công trình hoàn thành là vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 6 Nghị định số 08/2018/NĐ-CP ngày 15/01/2018 của Chính phủ.

Để xảy ra những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm trong việc nghiệm thu, hành thương mại của các dự án nêu trên, trách nhiệm thuộc về các chủ đầu tư dự án, Công ty Mua bán điện, EVN.

Về hướng xử lý, TTCP kiến nghị UBND tỉnh Đắk Lắk, các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh xem xét, xử lý việc thu hồi diện tích đất cho thuê vượt định mức quy định, tăng sai 13,2ha đối với dự án NMĐMT Xuân Thiện Ea Súp 4.