Vì sao "cá mập" dễ thao túng chứng khoán?

Từ đầu năm đến nay, không kể những vụ án hình sự lớn được đưa ra xét xử, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) cũng đã nhiều lần công bố các quyết định xử phạt hành chính đối với hành vi thao túng thị trường chứng khoán.

Có thể kể đến như quyết định xử phạt ông Nguyễn Thanh Tùng (Hà Nội) 575 triệu đồng vào cuối tháng 5 do đã có hành vi thao túng thị trường chứng khoán. Trong khoảng thời gian từ ngày 13/12/2019 - 16/7/2020, ông Tùng đã sử dụng 5 tài khoản gồm 1 tài khoản đứng tên mình và 4 tài khoản đứng tên 4 người khác để liên tục thực hiện giao dịch mua, bán cổ phiếu của CTCP đầu tư xây dựng Hà Nội (mã HCI), giao dịch khớp đối ứng cổ phiếu HCI giữa các tài khoản với nhau nhằm mục đích tạo cung - cầu giả tạo, thao túng thị trường chứng khoán đối với cổ phiếu HCI.

Tương tự, UBCKNN cũng xử phạt ông Giang Tuấn Anh 575 triệu đồng. Cụ thể, từ tháng 2/2020 đến đầu tháng 10/2020, ông Anh đã sử dụng tài khoản chứng khoán của mình và 22 tài khoản chứng khoán của NĐT khác để giao dịch cổ phiếu DST của Công ty CP đầu tư Sao Thăng Long với mục đích tạo thanh khoản và cung - cầu giả tạo, thao túng giá cổ phiếu...

Dẫn lời Báo Thanh Niên, TS Nguyễn Văn Thuận, Trường ĐH Tài chính - Marketing (TP.HCM) cho hay, hành vi thao túng giá chứng khoán đều xuất hiện tại bất kỳ thị trường chứng khoán nào trên thế giới. Nhưng đối với thị trường chứng khoán Việt Nam, hành vi này diễn ra nhiều hơn ở các thị trường phát triển lâu đời. Lý do là quy mô của thị trường vẫn còn nhỏ, trong đó có nhiều cổ phiếu khá cô đặc do một vài cổ đông lớn nắm tỷ lệ chi phối lớn và không giao dịch thường xuyên. Từ đó khiến tỷ lệ cổ phiếu có thể giao dịch trên thị trường ít càng khiến cho các đội lái dễ dàng thực hiện việc "mua tay trái bán tay phải". Hay với giá trị vốn hóa của nhiều doanh nghiệp thấp, chỉ vài chục tỉ đồng cũng khiến cho những "cá mập" chính là cổ đông lớn, hay một vài lãnh đạo doanh nghiệp có thể thao túng giá cổ phiếu. Đồng thời, số lượng NĐT cá nhân tham gia trực tiếp trên thị trường chứng khoán vẫn chiếm đa số. Trong đó, số NĐT có tâm lý "lướt sóng", tìm kiếm lợi nhuận cao trong thời gian ngắn, dễ chạy theo đám đông… nên từ đó càng khiến cho các đội nhóm, "tổ lái" dễ lôi kéo.

"Gần đây, sau những đại án về làm giá, thao túng chứng khoán bị đưa ra xét xử đã khiến tình trạng thao túng chứng khoán lắng xuống so với trước. Nhưng tôi nghĩ trên thị trường này thì các hành vi đó vẫn âm thầm diễn ra. Có thể những chiêu trò sẽ không còn quá táo tợn như trước mà được thực hiện tinh vi, ở một mức độ vừa phải, nên sẽ khó phát hiện hơn. NĐT nên luôn thận trọng bởi nếu chạy theo các "sóng" cổ phiếu thì phần lớn đều thua lỗ", TS Nguyễn Văn Thuận chia sẻ trên báo Thanh Niên.

Đồng quan điểm, chuyên gia kinh tế, TS Đinh Thế Hiển nhận định tỷ lệ NĐT cá nhân tham gia trực tiếp trên thị trường chứng khoán khá lớn là điều khác biệt so với nhiều thị trường chứng khoán khác, chẳng hạn như Mỹ, châu Âu... Các NĐT cá nhân không có khả năng đi sâu phân tích về doanh nghiệp, về từng cổ phiếu như các quỹ đầu tư, NĐT tổ chức.

Trong khi đó, NĐT cá nhân lại dễ bị lôi kéo, chạy theo số đông và thêm tâm lý thích đầu tư "một phát ăn ngay", cổ phiếu này có "sóng" hay không. Chính vì vậy có nhiều đội nhóm hay cổ phiếu giao dịch bất thường rất dễ phát hiện, nhưng vẫn có người sụp bẫy. Chỉ đến khi bị thua lỗ nặng nề thì họ mới quay sang "oán trách" cơ quan quản lý không cảnh báo… Vì vậy NĐT cá nhân phải tự thay đổi, trưởng thành hơn trong chiến lược đầu tư cũng sẽ góp phần khiến các chiêu trò thao túng giá không còn đất diễn ra.