MỚI

Thiệp 24HMoney v2.0

#KT vĩ mô

24HMONEY đã kiểm duyệt

Vì sao 7 dự án BOT bị thua lỗ?

7 dự án BOT giao thông đều đã hoàn thành, song doanh nghiệp không được thu phí hoặc dự án giảm doanh thu do thay đổi chính sách, lưu lượng xe giảm.

Từ năm 2017 đến nay, trạm BOT quốc lộ 3 chưa được thu phí, trong khi mỗi tháng nhà đầu tư phải trả khoảng 16 tỷ đồng tiền lãi vay. Doanh thu trên đường Thái Nguyên - Chợ Mới đạt thấp do nhiều xe đi trên quốc lộ 3 thay vì đi đường mới. Công ty BOT Thái Nguyên - Chợ Mới đã kiến nghị Nhà nước mua lại dự án gần 3.000 tỷ đồng, gồm tổng mức đầu tư sau khi quyết toán, lãi vay ngân hàng.

Đến nay, lưu lượng phương tiện qua cầu Thái Hà quá thấp. Tổng cục Đường bộ Việt Nam cho hay số tiền thu phí từ năm 2019 đến 2021 đạt gần 84 tỷ đồng, chỉ đạt 14-15% phương án tài chính. Doanh thu thấp nên ảnh hưởng đến khả năng hoàn vốn của dự án. Mới đây, chủ đầu tư đã giảm phí cầu Thái Hà trong 3 tháng để thu hút phương tiện.

Theo Công ty Cổ phần BOT cầu Thái Hà, doanh thu thu phí thấp vì phương tiện chọn đi cầu Hưng Hà không phải trả phí. Dự án BOT Thái Hà không thể hoàn vốn, càng kéo dài thời gian thu phí thì doanh nghiệp càng lỗ, không có nguồn tài chính để bù đắp.

Theo phương án ban đầu được cấp có thẩm quyền cho phép, dự án được sử dụng trạm thu phí Bỉm Sơn để thu phí hoàn vốn. Tuy nhiên, do trạm Bỉm Sơn trên quốc lộ 1 nằm cách tuyến tránh phía Tây khoảng 38 km, nên theo nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, việc thu phí hoàn vốn cho dự án này là không đúng.

Đơn vị chức năng cũng không đặt trạm trên đường tránh phía Tây vì thiếu khả thi, phương tiện sẽ đi tuyến tránh phía Đông để tránh trả phí. Trạm Bỉm Sơn (Tào Xuyên) trước đó đã thu phí cho tuyến tránh phía Đông TP Thanh Hóa đến tháng 8/2017. Để xử lý vướng mắc này, Bộ Giao thông Vận tải kiến nghị dùng vốn ngân sách mua lại với chi phí khoảng 920 tỷ đồng.

Quá trình triển khai, phương án tài chính của dự án hầm đường bộ Đèo Cả bị ảnh hưởng do việc thay đổi chính sách. Ngoài phần vốn góp của nhà nước, Chính phủ đã có chủ trương thu phí cao tốc La Sơn - Túy Loan (Thừa Thiên Huế - Đà Nẵng) để hoàn vốn cho dự án hầm Đèo Cả, song Quốc hội quyết định không thu phí cao tốc này do dự án được đầu tư bằng vốn ngân sách.

Việc chậm được hỗ trợ khiến nhà đầu tư gặp khó khăn vì thiếu vốn thực hiện dự án và phát sinh trả lãi vay. Theo tính toán của Bộ Giao thông Vận tải, nếu không thu phí trạm BOT này, Nhà nước cần hỗ trợ khoảng 2.350 tỷ đồng cho dự án.

Khi có tuyến tránh, lưu lượng xe trên đường Hồ Chí Minh qua thị xã Buôn Hồ giảm khiến doanh thu dự án BOT giảm 70-80%, nhà đầu tư BOT thiệt hại nặng. Công ty Cổ phần BOT Quang Đức đã kiến nghị các cấp mua lại dự án để xóa trạm thu phí. Báo cáo quyết toán dự án BOT này tính đến đầu năm 2020 là 658 tỷ đồng.

Năm 2019, trạm T2 liên tục phải xả trạm vì bị tài xế phản ứng gây ùn tắc. Ảnh: Cửu Long

Khi trạm T2 trên địa bàn Thốt Nốt, TP Cần Thơ, thu phí đầu năm 2017 thì bị nhiều tài xế phản ứng vì cho rằng trạm thu phí đặt sai vị trí, thu phí phương tiện đi theo quốc lộ 80 về phà Vàm Cống, Long Xuyên và ngược lại mặc dù các phương tiện chỉ sử dụng vài trăm mét đường BOT. Sau đó, trạm T2 phải dừng thu phí từ tháng 5/2019 đến nay.

Bộ Giao thông Vận tải đã có chủ trương không tiếp tục thu phí tại trạm T2 trên quốc lộ 91, tách đoạn tuyến quốc lộ 91B ra khỏi hợp đồng dự án và bàn giao tuyến quốc lộ 91B cho TP Cần Thơ. Phần kinh phí cải tạo đoạn quốc lộ 91 sẽ được tính toán lại và đề xuất hoàn vốn cho nhà đầu tư bằng ngân sách.

Tháng 9/2019, doanh nghiệp dự án là Công ty TNHH Đầu tư BOT Bình Lợi đã đưa vào khai thác cầu đường sắt Bình Lợi. Riêng hạng mục nạo vét luồng sông Sài Gòn, doanh nghiệp dự án mới hoàn thành công tác thiết kế, chưa thi công vì thiếu vốn.

Cầu đường sắt Bình Lợi mới đưa vào khai thác năm 2019. Ảnh: Hữu Khoa

Theo phương án tài chính, việc hoàn vốn cho nhà đầu tư sẽ áp dụng thu phí phương tiện đường thủy tải trọng hơn 300 tấn tại ba cảng: An Sơn, Rạch Bắp và Bến Súc (Bình Dương). Tuy nhiên, hiện cảng Bến Súc, Rạch Bắp chưa được đầu tư, trong khi cảng An Sơn mới xây dựng một phần. Tỉnh Bình Dương cũng đã điều chỉnh quy hoạch, bỏ cảng Bến Súc mà thay bằng cảng ở vị trí khác. Do vậy dự án khi hoàn thành sẽ không có cảng để thu phí như phương án trước đó.

Ngoài ra, nguồn vốn đầu tư cho dự án cũng gặp nhiều vướng mắc như ngân hàng tài trợ không thể giải ngân vốn vay do cơ cấu vốn thay đổi so với ban đầu, hợp đồng tín dụng bị phá vỡ nên không còn nguồn lực thực hiện các hạng mục còn lại... Theo Bộ Giao thông Vận tải, phương án thu phí hoàn vốn và tài chính đều không khả thi nên dự án BOT này không thể hoàn thành mục tiêu ban đầu.

Trước tình trạng của 7 dự án trên, ngày 17/5, Bộ Giao thông Vận tải đề xuất sử dụng vốn ngân sách để mua lại. Theo Bộ này, nếu các dự án BOT không được xử lý sẽ phá vỡ phương án tài chính, phát sinh nợ xấu, ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ cũng như môi trường thu hút đầu tư tư nhân vào hạ tầng giao thông.