Vĩ mô đầu tư công 2023 sẽ như thế nào? Đặc điểm trong giao dịch cổ phiếu đầu tư công 2023

Trong những năm gần đây từ sau dịch covid năm nào chúng ta cũng nghe những câu chuyện về giải ngân vốn đầu tư công cũng như kỳ vọng đẩy mạnh vốn đầu tư công để giúp các cổ phiếu đầu tư công tăng giá.

Thực tế thì từ việc kỳ vọng đến việc giải ngân là cả một lộ trình còn rất dài, chưa kể giải ngân cho đến khi mang lại lợi nhuận lại là một khoảng thời gian nữa. Vì vậy khi đầu tư các cổ phiếu trong mảng đầu tư công chúng ta cần chú ý điều gì cũng như cách thức đầu tư ra sao cho phù hợp? Bài viết này chúng tôi sẽ cố gắng mang thêm một góc nhìn gửi đến quý nhà đầu tư khi chú ý tới ngành này.

I. Tình trạng đầu tư công các năm qua và các yếu tố ảnh hưởng

Trước tiên chúng ta sẽ đi phân tích các số liệu về giải ngân và tỉ lệ giải ngân vốn đầu tư công trong các năm gần đây để hiểu được phần nào các yếu tố có thể tác động vào vốn giải ngân. Trước khi dịch xảy ra từ 2019 trở về trước vốn đầu tư công thường khá ổn định hàng năm do chính phủ cân đối nguồn ngân sách giải ngân cho cả một giai đoạn khá dài thường là 5 năm hay 10 năm và cũng ít có các biến động đủ lớn ảnh hưởng đến việc giải ngân vốn. Điều này khiến các doanh nghiệp trong ngành có nguồn việc khá ổn định và lợi nhuận mang về cho công ty cũng ổn định ít biến động. Nhưng từ khi dịch covid xảy ra từ đầu 2020 cho đến nay đã khiến nguồn ngân sách cũng như kế hoach giải ngân vốn đầu tư công có rất nhiều biến động. Chúng ta có thể quan sát hình 1 biểu đồ về giải ngân vốn đầu tư công từ 2017 cho đến nay:

Năm 2020 khi dịch bệnh nổ ra, rất nhiều biện pháp kích thích nền kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng GDP được đưa ra trong đó có đẩy mạnh đầu tư công. Khi đó dịch bệnh cũng chưa lây lan quá nhiều nơi mà chủ yếu tập trung tại một số điểm dịch nên việc thi công các dự án vẫn được diễn ra. Điều này giúp cho vốn giải ngân đầu tư công 2020 tăng mạnh so với các năm trước với tổng mức vốn giải ngân là 508 nghìn tỷ đồng. Tuy chưa đạt so với kế hoạch đề ra nhưng so với các năm trước cũng tăng trưởng lên đến 70-80%.

Năm 2021 vốn giải ngân đã giảm so với 2020 do dịch bệnh diễn biến phức tạp và nhiều nơi phải cách ly trên toàn quốc, nhất là giai đoạn 6 tháng cuối năm. Đây cũng là khoảng thời gian tăng tốc của ngành xây dựng nên việc bị cách ly và dịch bệnh khiến kế hoạch giải ngân gặp nhiều khó khăn. Chưa kể trong năm giá nguyên vật liệu đầu vào tăng phi mã khiến nhiều nhà thầu phải dừng thi công và tính lại chi phí, vì vậy tỉ lệ giải ngân trên tổng vốn kế hoạch chỉ đạt 61.4%

Sang năm 2022 khi dịch bệnh đã dần qua đi nhờ chiến dịch tiêm vắc xin đồng loạt đã giúp cho kinh tế trở lại hoạt động bình thường. Tuy nhiên lúc này vấn đề khá tế nhị lại xảy ra là hoạt động thanh kiểm tra cũng như xử lý các sai phạm trong cán bộ nhà nước ngày càng nhiều. Các vụ đốt lò từ quan to đến quan nhỏ đã phần nào khiến cho các dự án chậm tiến độ hoặc không được giải ngân dù ngân sách giải ngân theo kế hoạch là có. (Các cán bộ không giám ký nhiều dự án đầu tư công nếu không rõ ràng vì sợ liên lụy đến pháp luật hoặc sai phạm dẫn đến kỷ luật). Điều này vô hình chung cũng đã khiến các dự án đầu tư công bị chậm giải ngân và chậm tiến độ. Tuy năm 2022 tổng vốn giải ngân đầu tư công đạt khoảng 513 nghìn tỷ đồng, tương đương năm 2020.

Như vậy chúng ta có thể thấy từ 2020 cho đến nay các năm đều có kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công rất lớn và nguồn ngân sách nhà nước có cũng khá dồi dào có thể phục vụ cho kế hoạch, tuy nhiên vì nhiều lý do mà việc giải ngân vẫn còn khó khăn dù đã cao hơn nhiều so với những năm trước dịch. Phân tích lại các năm trước để chúng ta có thể thấy xu hướng cho các năm tới như kế hoạch hay các khó khăn có thể ảnh hưởng việc giải ngân. Từ đó có thể dự đoán được lượng vốn giải ngân trong năm 2023 và các năm tiếp theo.

II. Kế hoạch giải ngân 2023 và các yếu tố cần chú ý

Với việc phân tích kết quả giải ngân các năm trước cùng với các yếu tố ảnh hưởng tới việc giải ngân vốn đầu tư công mục đích cũng là muốn từ đó có thể đánh giá được phần nào kết quả giải ngân trong các năm tới thông qua kế hoạch và điều kiện kinh tế xã hội hiện tại có thể thực hiện được kế hoạch đó hay không.

Trước tiên về kế hoạch, năm 2023 chính phủ đã nâng tổng vốn đầu tư công lên 700 nghìn tỷ đồng, tăng thêm 25% so với kế hoạch năm 2022 và số vốn này đã bao gồm vốn cho các dự án trong chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội. Nhìn rộng hơn trong kế hoạch 5 năm từ 2021 đến 2025 tổng mức vốn của NSNN cho giải ngân vốn đầu tư công đã nâng lên mức 2.87 triệu tỷ đồng, tăng 44% so với số vốn thực hiện trong giai đoạn 2016-2020. Tính ra để hoàn thành kế hoạch đề ra mỗi năm trung bình phải giải ngân khoảng 574 nghìn tỷ đồng. Trong 2 năm đã qua tổng số vốn đầu tư công giải ngân mới chỉ đạt khoảng 940 nghìn tỷ đồng, tức trung bình thấp hơn kế hoạch và 3 năm còn lại phải giải ngân trung bình mỗi năm khoảng 650 nghìn tỷ đồng mới đạt kế hoạch tổng thể 5 năm đề ra. (Hình 2)

Về chi tiết trong kế hoach giải ngân vốn đầu tư công chúng ta có thể thấy vốn phần lớn là dành cho việc phát triển hạ tầng giao thông vì phát triển hạ tầng giao thông có ý nghĩa rất quan trọng trong phát triển kinh tế, xã hội. Hạ tầng kết nối có tốt thì kinh tế, logictic mới tốt được, rồi các KCN mới có thể dễ dàng thu hút vốn FDI,…

Như vậy chúng ta có thể thấy kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công trong năm 2023 cũng là rất lớn và rất đáng chờ đợi với tầm 700 nghìn tỷ đồng. Câu chuyện bây giờ là thực tế sẽ giải ngân được bao nhiêu và ưu tiên trước các dự án nào. Dưới đây sẽ là các yếu tố có thể ảnh hưởng đến việc giải ngân trong năm 2023 mà chúng ta cần chú ý cũng như theo dõi để nắm được tình hình giải ngân:

Đầu tiên là dữ liệu giải ngân. Nói thì hơi có phần gọi là đương nhiên nhưng nó lại là cái cho chúng ta cái nhìn rõ và chính xác nhất. Mọi thứ đều có thể lừa dối nhưng con số thì không biết nói dối. Mọi người đã đầu tư các cổ phiếu trong ngành thì ít nhất nên cập nhật con số này để nắm được hiện trạng từng tháng một trong năm. Đây là con số sẽ cập nhật hàng tháng trên các báo cáo vĩ mô của các công ty hoặc từ một số nguồn trả phí. Hiện tại cập nhật hết tháng 2-2023, tức sau 2 tháng của năm 2023 tổng vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước chi ra đã là gần 57 nghìn tỷ đồng, tăng 19% so với cùng kỳ 2022. Chúng ta đều biết các tháng đầu năm thường vốn giải ngân sẽ ít hơn và sẽ tăng tốc vào các tháng cuối năm, tuy nhiên nhìn so với cùng kỳ thì có thể thấy tiến độ giải ngân năm 2023 đã có phần sáng sủa hơn so với 2022. (Hình 3)

Yếu tố dịch bệnh thì đã không còn đáng lo ngại do hiện tại các hoạt động kinh tế đã hoạt động trở lại do dịch đã được khống chế và tạo miễn dịch cộng đồng từ 2022 nên sẽ không còn có thể ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện của các dự án nữa.

Yếu tố chính trị: Đây có lẽ là yếu tố mà chúng ta cần phải theo dõi sát sao và đáng lưu tâm nhất trong năm 2023 khi mà hiện tại việc thanh tra, kiểm tra, “đốt lò” các đại án về tham nhũng, lợi dụng quyền hạn để trục lợi cho cá nhân, tổ chức vẫn sẽ là vấn đề nóng hổi và chưa có dấu hiệu sẽ hạ nhiệt. Điều này vô hình chung khiến các lãnh đạo của các bộ ngành hay các dự án sẽ cẩn trọng cũng như rất “ngại” ký duyệt các dự án trong kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công. Sẽ xảy ra tình trạng các lãnh đạo chần trừ trong việc ký duyệt mà đợi cấp trên thúc giục yêu cầu thì mới triển khai và ký để giảm thiểu trách nhiệm khi có thanh kiểm tra. Vì như chúng ta đều hiểu rằng nếu thanh kiểm tra các dự án, các công trình thì gần như sẽ ít nhiều có các sai phạm khó tránh khỏi. Nên hiện tại tình trạng “án binh bất động” sẽ dễ xảy ra và chờ các cấp cao hơn chỉ thị mới tiến hành. Theo chúng tôi đánh giá thì có thể 2 quý cuối năm việc giải ngân vốn sẽ nhanh hơn do sau nửa đầu năm đánh giá lại kế hoạch khi thấy dấu hiệu chậm trễ trong giải ngân sẽ có các văn bản thúc giục nhanh giải ngân để đạt mục tiêu và khi này các dự án sẽ được đẩy nhanh hơn. Như vậy yếu tố chính trị chúng ta cần theo dõi 2 ý chính đó là tình trạng đốt lò có hạ nhiệt không và các lãnh đạo cấp cao có quyết tâm ép giải ngân vốn đầu tư công sớm không?

Yếu tố giá nguyên vật liệu đầu vào: Đây là yếu tố ảnh hưởng đến các nhà thầu công trình, khi đầu vào tăng mạnh sẽ khiến các nhà thầu gặp khó khăn, thậm chí lỗ vốn nếu tiếp tục thi công, vì vậy thường các nhà thầu sẽ có xu hướng thi cộng chậm lại thậm chí dừng thi công tạm thời để chờ giá nguyên vật liệu ổn định mới tiếp tục thi công trở lại. Hiện tại trong thời gian gần đây ngoài giá thép có xu hướng tăng nhẹ trở lại thì các nguyên vật liệu khác như đá xây dựng, xi măng, nhựa đường,… đều có xu hướng đi ngang so với 2022 (cụ thể như hình 4 phía dưới). Điều này sẽ giúp các đơn vị xây dựng ổn định thi công các công trình đã được ký. Trong năm 2023 chúng tôi cho rằng giá các nguyên liệu cũng sẽ khó tăng mạnh do ngoài Trung Quốc vừa mở cửa nền kinh tế nên tăng nhu cầu về nguyên liệu cho ngành xây dựng còn lại nền kinh tế các nước khác đang có xu hướng thu hẹp lại nên nhu cầu sẽ sụt giảm.

Như hình trên chúng ta thấy ngoài giá thép đang có xu hướng phục hồi tăng nhẹ trở lại thì các nguyên liệu khác đều có xu hướng đi ngang và ổn định trong thời gian hơn nửa năm gần đây. Như vậy yếu tố nguyên liệu đầu vào không đáng lo ngại để gây cản trở tiến độ thi công cho các công trình thuộc dự án đầu tư công.

Như vậy với 3 yếu tố chính vừa phân tích phía trên chúng tôi cho rằng chỉ có yếu tố chính trị hiện tại là vẫn còn khá nóng có thể ảnh hưởng phần nào tới tiến độ. Tuy nhiên gần đây khi các vị trí cấp cao đã dần ổn định thì các quyết sách sẽ sớm được thông qua để tránh làm chậm tiến độ thêm nữa gây khó khăn cũng như áp lực cho 2 năm cuối của nhiệm kỳ 2021-2025.

III. Những lưu ý quan trọng khi giao dịch với các cổ phiếu về đầu tư công

Mỗi một ngành trên thị trường thường sẽ có những đặc điểm và lưu ý riêng, điều này thường các nhà giao dịch có kinh nghiệm sẽ dễ nhận ra hơn và chú ý hơn để kết quả giao dịch đạt hiệu quả tốt hơn. Dưới đây chúng tôi xin phép được đưa ra những lưu ý với các cổ phiếu ngành đầu tư công để quý nhà đầu tư tham khảo.

Đầu tiên đó là đặc tính về FA doanh nghiệp. Chúng ta cần biết rằng đầu tư vào các cổ phiếu ngành đầu tư công thì trên 90% là chúng ta đầu tư cho sự kỳ vọng về giải ngân vốn sẽ giúp ngành có lợi nhuận cho tương lai. Tuy nhiên để từ sự kỳ vọng (Ký hợp đồng - chờ giải ngân - thi công - nghiệm thu rồi mới hạch toán ra lợi nhuận) đến được lợi nhuận là một khoảng thời gian rất dài và để nhìn trên báo cáo tài chính đôi khi chúng ta chưa thể nhìn ra. Ví dụ một doanh nghiệp mới chỉ ký hợp đồng thi công chưa thể hiện gì trên bctc thì giá cổ phiếu đã chạy rồi. Vì vậy đây là ngành đặc tính kỳ vọng nên chúng ta khi đầu tư nên né các giai đoạn ra báo cáo tài chính vì thường bctc chưa thể hiện điều gì trên đó thậm chí báo cáo lỗ do khó khăn từ giai đoạn trước để lại.

Do là mảng đầu tư chủ yếu từ kỳ vọng giải ngân vốn đầu tư công nên thường cổ phiếu sẽ tăng, giảm do tin là nhiều. Và tin quan trọng nhất trong đó như chúng tôi đã nói ở trên đó là số liệu giải ngân vốn đầu tư công từ ngân sách nhà nước. Đây là số liệu update theo tháng và nên được chú ý để có phương án đầu tư phù hợp cho các tháng tới. Ngoài ra còn các tin tức khác về trúng thầu hay tiến độ dự án từ từng công ty cụ thể cũng cần được cập nhật.

Trong năm 2023 thị trường chung sẽ có những tin tốt và xấu đan xen nhau và quan điểm của chúng tôi với vĩ mô hiện tại là thị trường trong thời gian tới về cơ bản là đi ngang. Vì vậy chiến thuật giao dịch phù hợp cho thị trường này là nên mua khi thị trường điều chỉnh (thường nên mua tại phiên giảm thứ 2 hoặc 3 kể từ phiên giảm điểm mạnh đầu tiên và nên chia làm 2, 3 đợt giải ngân) và bán hạ khi thị trường vào trạng thái hưng phấn (ngược lại với điều chỉnh, chú ý các phiên tăng mạnh thứ 2, 3). Có thể sẽ có nhiều cách giao dịch khác nhau cho từng cổ phiếu nhưng chúng tôi cho rằng các cổ phiếu nặng tính kỳ vọng thường sẽ giao động khá mạnh về giá và nếu có chiến thuật đúng sẽ mang lại hiệu quả cao hơn trong năm nay.

Như vậy với những lưu ý trên và với phân tích về vĩ mô ngành đầu tư công chúng tôi hi vọng quý nhà đầu tư đã biết mình cần chú ý tới những điều gì và nên hành động ra sao với các cổ phiếu trong ngành đầu tư công. Chúc quý vị có thể đầu tư hiệu quả với ngành này. Do các cổ phiếu trong ngành thanh khoản không cao nên chúng tôi xin phép không list ra các cổ phiếu tốt nổi bật của ngành mà lưu hành nội bộ cho khách hàng của mình.