Vì đồng USD, nhiều nước cạn kiệt thực phẩm, người dân nguy cơ chết đói

Các nhà nhập khẩu thực phẩm từ châu Phi đến châu Á đang tranh giành đồng đô la Mỹ để thanh toán hóa đơn khi đồng tiền này tăng giá chóng mặt, khiến các quốc gia vốn đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng lương thực lịch sử càng thêm khốn đốn.

Tại Ghana, các nhà nhập khẩu đang cảnh báo về tình trạng khan hiếm hàng trước Giáng sinh. Hàng nghìn container chứa đầy thực phẩm gần đây đã chất đống tại các cảng ở Pakistan, trong khi các hãng làm bánh tư nhân ở Ai Cập tăng giá bánh mì sau khi một số nhà máy bột mì hết lúa mì vì bị mắc kẹt tại hải quan.

Trên khắp thế giới, các quốc gia phụ thuộc vào nhập khẩu lương thực đang phải vật lộn với khó khăn khi phải đối mặt với sự kết hợp của lãi suất cao, đồng USD tăng vọt và giá hàng hóa tăng cao. Điều này làm sụt giảm khả năng thanh toán của họ đối với hàng hóa thường được định giá bằng đồng bạc xanh. Ở nhiều nơi, dự trữ ngoại tệ cũng sụt giảm, cản trở khả năng tiếp cận đồng USD và quá trình giải quyết hoạt động thanh toán của các ngân hàng.

Đây không phải là vấn đề mới đối với nhiều quốc gia - cũng không chỉ giới hạn ở các mặt hàng nông nghiệp - nhưng sức mua giảm và tình trạng thiếu đồng USD đang làm gia tăng thêm nhiều khó khăn trên khắp các hệ thống lương thực toàn cầu sau khi Nga tấn công Ukraine.

IMF đã lên tiếng cảnh báo về một vấn đề nghiêm trọng như nguy cơ chết đói vì thiếu lương thực từng xảy ra vào năm 2007 - 2008. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen trong tuần này cũng kêu gọi tăng viện trợ lương thực cho nhóm các nước dễ bị tổn thương nhất, trong khi WFP cho biết cả thế giới đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng lương thực lớn nhất trong lịch sử hiện đại.

Về cơ bản, nhiều nhà nhập khẩu đang phải vật lộn với chi phí gia tăng, nguồn vốn thu hẹp và khó có được đồng USD để đảm bảo lô hàng của họ được thông quan đúng hạn. Điều đó có nghĩa là hàng hóa bị kẹt tại các cảng hoặc thậm chí có thể được chuyển hướng đến các điểm đến khác.

Khi Fed tiếp tục thắt chặt chính sách tiền tệ, thì đồng USD vẫn mạnh lên so với các đồng tiền tệ ở thị trường mới nổi. IMF cho biết, điều này càng tăng áp lực lạm phát và nợ.

Hơn nữa, nhiều vấn đề khác vẫn còn tồn đọng. Mối lo ngại tiếp tục tăng lên đối với nguồn cung từ khu vực Biển Đen khi mâu thuẫn Nga - Ukraine leo thang và tương lai của những thoả thuận vận chuyển ngũ cốc ra khỏi các cảng của Ukraine vẫn là dấu hỏi lớn. Những hiện tượng thời tiết cực đoan cũng là rủi ro khác, khi lượng dự trữ thực phẩm sụt giảm, giá phân bón và năng lượng tăng cao đẩy chi phí sản xuất lương thực.

Ở Ai Cập - một trong những nước nhập khẩu lúa mì nhiều nhất thế giới, tình trạng thiếu hụt đã gây khó khăn cho các nhà máy tư nhân cung cấp bột mì không nằm trong danh sách nhận trợ cấp của nhà nước. Khoảng 80% các nhà máy này hết lúa mì và ngừng hoạt động vì khoảng 700.000 tấn ngũ cốc vẫn bị mắc kẹt tại các cảng của nước này từ đầu tháng trước. Giới chức nước này mới đây thông báo sẽ cung cấp lúa mì và bột mì cho các nhà máy tư nhân.

Tại Bangladesh, tập đoàn Meghna Group of Industries có thể phải cắt giảm sản lượng lúa mì được dự kiến sẽ nhập khẩu, khi chi phí tăng ít nhất 20% do đồng USD mạnh lên.