Ủy ban Thường vụ Quốc hội: Đề nghị Chính phủ làm rõ nguồn vốn đầu tư 3 dự án cao tốc đường bộ mới

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp tục làm rõ sự phù hợp của 3 dự án đối với các quy hoạch của địa phương nơi các dự án đi qua và nguồn bố trí vốn cho 3 dự án.

Tiếp tục chương trình phiên họp thứ 11, Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa cho ý kiến về việc trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư các dự án xây dựng đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột, Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (giai đoạn 1). Với tổng chiều dài khoảng 360km, sơ bộ tổng mức đầu tư của cả 3 dự án là hơn 84.000 tỷ đồng.

Trước tiên, đối với hình thức đầu tư của các dự án Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột và Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết Thường trực Ủy ban Kinh tế nhận thấy việc Chính phủ đề xuất áp dụng hình thức đầu tư công là phù hợp, do các tuyến này có lưu lượng xe chưa cao dẫn tới thời gian hoàn vốn dài và việc đầu tư theo phương thức đối tác công tư là khó khả thi. Đối với dự án Biên Hòa - Vũng Tàu, để bảo đảm được tiến độ cơ bản hoàn thành vào 2025 nhằm khai thác đồng bộ với tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông và cảng hàng không quốc tế Long Thành, Thường trực Ủy ban Kinh tế tán thành với đề xuất của Chính phủ trong việc áp dụng hình thức đầu tư công.

Về phương án thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ có giải pháp chỉ đạo, điều hành quyết liệt, đồng bộ để nâng cao công tác phối hợp giữa các cơ quan thực hiện và có chế tài gắn trách nhiệm đối với các cấp chính quyền địa phương để bảo đảm được tiến độ hoàn thành các dự án.

Đồng thời, Chính phủ cũng cần quan tâm và ban hành chính sách hợp lý, đền bù thỏa đáng đối với người dân bị ảnh hưởng của dự án, đặc biệt đối với khu vực giáp ranh giữa hai địa phương. Ngoài ra, Thủ tướng đã có quyết định phân bổ chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050, kế hoạch sử dụng đất quốc gia 5 năm 2021-2025 cho UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, do đó, Ủy ban Kinh tế đề nghị làm rõ về sự phù hợp về nhu cầu sử dụng đất của các dự án và quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất của các địa phương nơi các dự án đi qua.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cũng cho rằng việc triển khai thực hiện nhiều dự án đường cao tốc trong cùng một thời gian, trong đó tập trung chủ yếu vào giai đoạn 2022-2025 sẽ cần nguồn lực rất lớn. Do đó, việc triển khai 3 dự án này sẽ khó bảo đảm tiến độ cơ bản hoàn thành vào 2025. Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ đánh giá đầy đủ về khả năng giải ngân, hấp thụ vốn, sự cân đối và hiệu quả trong phân bổ nguồn lực, năng lực quản lý, thi công để có giải pháp kịp thời, bảo đảm tính khả thi, hiệu quả, tiến độ, chất lượng cho các dự án này.

Về việc thu hồi vốn đầu tư, Chính phủ dự kiến sau khi các dự án hoàn thành sẽ thực hiện nhượng quyền thu phí để thu hồi vốn hoàn trả vào ngân sách Trung ương. Tuy nhiên, các thành viên Ủy ban Kinh tế đề nghị cần làm rõ các dự án này có sự tham gia đầu tư một phần vốn ngân sách địa phương thì có cần phải hoàn trả vào ngân sách địa phương không? Trong khi đó, cơ chế nhượng quyền thu phí, tổ chức thu phí các dự án đường cao tốc do Nhà nước đầu tư vẫn chưa được ban hành theo yêu cầu tại các Nghị quyết của Quốc hội và Uỷ ban Thường vụ Quốc hội. Ngoài ra, qua giám sát, Thường trực Ủy ban Kinh tế nhận thấy các quy định và việc thực hiện về thu phí tự động không dừng của các dự án giao thông BOT vẫn còn hạn chế, bất cập chưa được khắc phục, do vậy có thể ảnh hưởng lớn đến việc thu hút các nhà đầu tư tham gia nhượng quyền thu phí. Vì vậy, đề nghị Chính phủ cần khẩn trương rà soát, sửa đổi, hoàn thiện quy định pháp luật về thu phí để bảo đảm thực hiện thành công việc nhượng quyền thu phí.

Cũng tại buổi làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng để 3 dự án đủ điều kiện trình Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp thu các ý kiến góp ý và hoàn thiện hồ sơ, Tờ trình, khẩn trương báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến hoặc quyết định phương án phân bổ vốn của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế, vốn từ tăng thu tiết kiệm chi năm 2021, vốn trong kế hoạch đầu tư công trung hạn chưa phân bổ chi tiết, để có căn cứ phân bổ vốn để đầu tư 3 dự án này.

Nhấn mạnh diện tích đất phải thu hồi trong quá trình thực hiện 3 dự án là rất lớn, liên quan đến nhiều địa phương, ảnh hưởng đến nhiều hộ dân, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ báo cáo rõ phương án, giải pháp thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ tái định cư công khai, minh bạch, đảm bảo ổn định cuộc sống của người dân và tiến độ thực hiện dự án.

Ngoài ra, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng đề nghị rà soát lại các cơ chế, chính sách đặc thù, trong đó, chỉ đề nghị Quốc hội những cơ chế cấp bách, thực sự cần thiết, tương ứng với việc bố trí các nguồn vốn, không dàn trải chính sách đặc thù, làm phá vỡ tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Theo đó, Chính phủ được yêu cầu khẩn trương tiếp thu các ý kiến tham gia, chỉnh lý hoàn thiện dự án, dự thảo các Nghị quyết chủ trương đầu tư, xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội để trình Quốc hội trong thời gian sớm nhất.