26/09/2022 Cập nhật ĐHCĐ 2024

Ứng dụng bộ ba bất khả thi vào vĩ mô thị trường Việt Nam

Theo lý thuyết kinh tế học, Bộ ba bất khả thi (Triangle of Impossibility) là một quốc gia không thể đồng thời thực hiện cùng một lúc 3 mục tiêu chính sách vĩ mô gồm:

1) Bộ ba bất khả thi là gì?

Theo lý thuyết kinh tế học, Bộ ba bất khả thi (Triangle of Impossibility) là một quốc gia không thể đồng thời thực hiện cùng một lúc 3 mục tiêu chính sách vĩ mô gồm:

1. Ổn định tỷ giá

2. Tự do hóa dòng vốn

3. Chính sách tiền tệ độc lập

2) Sự vận động của Bộ ba bất khả thi trên thế giới và Việt Nam

Hiện tại, ở hầu hết các nền kinh tế phát triển và các nền kinh tế có trình độ phát triển cao thì tỷ giá được thả nỗi, tức là tỷ giá biến động theo cung cầu của thị trường. Thường tại các quốc gia này cũng đã thực hiện việc tự do hóa dòng vốn. Do vậy, chính sách tiền tệ của họ gần như độc lập do không phải làm nhiệm vụ giữ ổn định tỷ giá.

Tại Việt Nam, Trung Quốc và một số quốc gia sử dụng chính sách tỷ cố định hoặc thả nỗi có điều tiết. Lúc đó, khi có biến động cung cầu ngoại tệ trong nền kinh tế thì NHTW phải mua bán ngoại tệ trên thị trường để giữ tỷ giá ổn định trong phạm vi cho phép. Như vậy, vấn đề Bộ ba bất khả thi trở thành một vấn đề đặc biệt đáng quan tâm đối với những nền kinh tế có tỷ giá hối đoái cố định.

Thời gian qua Việt Nam sử dụng cả hai yếu tố tức là vừa kiểm soát dòng vốn vừa can thiệp bằng cách mua bán ngoại tệ trên thị trường để giữ tỷ giá. Trong 10 tháng đầu năm NHNN mua vào gần 90 tỷ USD. Việc NHNN mua vào nhằm giữ cho đồng nội tệ khỏi lên giá. Chẳng hạn, giả sử nếu NHNN không mua vào 90 tỷ USD thì tỷ giá có thể chỉ còn 23.000 VND/USD, thay vì 24.000 VND/USD như hiện nay. Rõ ràng để giữ tỷ giá ổn định chính sách tiền tệ của NHNN không còn độc lập.

3) Ví dụ lịch sử:

Năm 2011, chúng ta giữ tỷ giá cố định và muốn dòng vốn tự do ra vào, nên không thể tác động đến chính sách tiền tệ khi muốn kiểm soát lạm phát, dẫn đến lạm phát lên rất cao.

Thời điểm năm 2000 – 2006, Việt Nam áp dụng cơ chế tỷ giá neo cố định, nhưng đến năm 2006 thị trường ngoại hối bắt đầu chịu áp lực của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Sau đó đến giai đoạn 2008-2011, chúng ta muốn áp dụng tất cả các điểm trên dẫn đến vấn đề là tỷ giá VND/USD biến động rất mạnh. Đến năm 2015, NHNN đã quyết định về việc công bố tỷ giá trung tâm, không giữ cơ chế tỷ giá cố định nữa mà sẽ liên tục biến đổi theo thị trường, đồng thời NHNN có thể can thiệp.

4) Vấn đề Việt Nam hiện tại:

Hiện tại chính sách tiền tệ cũng như chính sách tỷ giá của NHNN đang áp dụng là theo đúng bộ ba bất khả thi này và đang chọn hai yếu tố gồm tự do hội nhập về tài chính và chính sách tiền tệ độc lập, đồng thời bỏ cơ chế tỷ giá cố định.