Ukraine trở thành nơi thử nghiệm vũ khí giá rẻ

Mùa thu năm 2022, khi giành lại một dải đất rộng trong chiến dịch phản công, Ukraine dùng hệ thống pháo và rốc két do Mỹ sản xuất để tấn công Nga. Hướng dẫn những hệ thống pháo đó tấn công là ứng dụng nội địa mà Ukraine tự chế trên chiến trường.

Một phần mềm do Ukraine viết đã biến những chiếc máy tính bảng và điện thoại thông minh sẵn có thành công cụ tìm mục tiêu tinh vi, và hiện đang được sử dụng rộng rãi trong quân đội Ukraine.

Kết quả là một ứng dụng (app) điện thoại có thể đưa hình ảnh vệ tinh và những hình ảnh tình báo khác vào thuật toán tìm mục tiêu theo thời gian thực, giúp các đơn vị gần tiền phương tấn công mục tiêu cụ thể. Vì đó là một ứng dụng, không phải phần cứng, nên có thể dễ dàng cập nhật nhanh, nhiều người có thể tải về.

Các quan chức Mỹ quen thuộc với ứng dụng này khẳng định nó có hiệu quả cao trong hướng dẫn pháo của Ukraine tấn công mục tiêu Nga.

Đây là một ví dụ trong hàng loạt cải tiến trên chiến trường mà Ukraine tạo ra trong gần 1 năm xung đột, nhằm tìm giải pháp giá rẻ để xử lý những vấn đề tốn kém.

Những chiếc máy bay không người lái nhỏ bằng nhựa, bay vo ve trên đầu và thả lựu đạn xuống lực lượng. Những chiếc máy in 3D tạo ra phụ tùng thay thế để binh lính có thể sửa thiết bị hạng nặng ngay trên chiến trường. Các kỹ thuật viên biến xe tải thông thường thành bệ phóng tên lửa di động. Các kỹ sư đã tìm ra cách gắn tên lửa phức tạp của Mỹ vào các máy bay chiến đấu cũ thời Liên Xô như MiG-29, giúp Ukraine duy trì đội bay trong suốt những tháng xung đột.

Một hệ thống HIMARS do Mỹ cung cấp. (Ảnh: AP)

Ukraine cũng phát triển vũ khí chống hạm của riêng mình – tên lửa Neptune – dựa trên thiết kế tên lửa của Liên Xô để tấn công tàu của Nga ở cách xa 200 hải lý.

Những giải pháp này của Ukraine đã gây ấn tượng với giới chức Mỹ, khi Kiev có thể tìm ra cách lấp đầy khoảng trống trên chiến trường mà những hệ thống vũ khí cỡ lớn và phức tạp của phương Tây tạo ra.

Phương Tây khác không phải lúc nào cũng hiểu đầy đủ về cách hoạt động của những giải pháp do Ukraine tạo ra vì họ không tham gia trực tiếp trên chiến trường, nhưng giới chức phương Tây và các nhà phân tích độc lập đều cho rằng Ukraine đã trở thành nơi thử nghiệm những giải pháp giá rẻ nhưng hiệu quả.

“Những giải pháp của họ cực kỳ ấn tượng”, Seth Jones, giám đốc chương trình an ninh quốc tế tại Trung tâm Nghiên cứu quốc tế và chiến lược (CSIS) tại Washington, đánh giá.

Phòng thí nghiệm cho phương Tây

Trong khi đó, cuộc xung đột ở Ukraine cũng tạo cơ hội hiếm để Mỹ và các đồng minh nghiên cứu các hệ thống vũ khí của họ hoạt động như thế nào trong cường độ cao, cũng như những loại đạn mà hai bên đang sử dụng để ghi điểm trong cuộc chiến hiện đại khốc liệt này. Phía Mỹ cũng theo dõi mức độ thành công khi Nga sử dụng máy bay không người lái giá rẻ từ Iran để phá hỏng mạng điện của Ukraine.

Ukraine “thực sự là một phòng thí nghiệm vũ khí vì không vũ khí nào trong đó từng được các nước công nghiệp phát triển đưa ra chiến trường. Đây là thử nghiệm chiến trường thực sự”, CNN dẫn lời một nguồn tin nắm được thông tin tình báo phương Tây.

Lính Ukraine thử nghiệm máy bay không người lái cỡ nhỏ trên chiến trường. (Ảnh: Reuters)

Đối với quân đội Mỹ, cuộc chiến ở Ukraine là một nguồn dữ liệu quan trọng để đánh giá hiệu quả vũ khí của họ.

Một số hệ thống hiện đại mà Mỹ chuyển cho Ukraine, như máy bay không người lái Switchblade 300 và tên lửa được thiết kế để phá hệ thống radar của đối phương, hoá ra không hiệu quả như dự đoán, theo đánh giá của một sĩ quan Mỹ nắm được tình hình và nghiên cứu gần đây của một tổ chức tư vấn tại Anh.

Trong khi đó, hệ thống tên lửa phóng loạt M142 do Mỹ sản xuất, còn được gọi là HIMARS, đang đóng vai trò chìa khoá trong thành công của Ukraine. Giới chức Mỹ học được bài học quý về tốc độ sửa chữa và bảo dưỡng những hệ thống đó trong điều kiện phải sử dụng liên tục.

Cách Ukraine sử dụng số lượng tên lửa HIMARS hạn chế để tấn công các trung tâm chỉ huy và kiểm soát của Nga, phá huỷ các đồn chỉ huy, trụ sở và kho tiếp tế cũng là điều mà giới lãnh đạo quân sự phải nghiên cứu trong nhiều năm, một quan chức quân sự Mỹ cho biết.

Một hệ thống vũ khí quan trọng khác là M777, loại lựu pháo cực mạnh đã đóng vai trò quan trọng tạo nên sức mạnh chiến trường của Ukraine. Tuy nhiên, loại pháo này sẽ yếu đi nếu bắn quá nhiều trong một khoảng thời gian ngắn, vì thế chúng trở sẽ trở nên kém chính xác và đạt hiệu quả thấp hơn.

Người Ukraine cũng đã có những đổi mới về chiến thuật khiến phương Tây ấn tượng. Trong những tuần đầu của cuộc xung đột, các chỉ huy Ukraine điều nhiều nhóm bộ binh nhỏ để chặn đà tiến quân của Nga vào thủ đô Kiev. Mang theo tên lửa vác vai Stinger và Javelin, quân Ukraine có thể đánh lén xe tăng Nga mà không cần bộ binh ở hai bên sườn.