Ukraine đang thắng Nga trên mặt trận truyền thông

Từ khi chiến sự bùng phát tại Ukraine, hầu như cả thế giới đều ủng hộ cuộc kháng chiến của người dân Ukraine. Theo ghi nhận của giới phân tích, đối mặt với một kẻ thù vượt trội về mặt quân sự là Nga, Ukraine ít ra đã giành được một chiến thắng đầu tiên, đó là trên mặt trận truyền thông.

Người đầu tiên góp phần mang lại chiến thắng cho Ukraine trong lĩnh vực truyền thông không ai khác chính là Tổng thống Volodymyr Zelensky. Bằng cách liên tục lên tiếng thông qua các video trên mạng, cho thấy rõ là ông vẫn ở lại Kiev để tổ chức kháng chiến, Zelensky đã chinh phục được thế giới. Mọi người đều so sánh sự can đảm của ông với sự hèn nhát của cựu Tổng thống Afghanistan vào năm ngoái, người đã vội vã bỏ trốn khỏi Kabul ngay trước khi đất nước rơi vào tay phiến quân Taliban.

Theo phân tích của nhật báo Pháp "Le Monde", các lực lượng vũ trang và dân quân tình nguyện Ukraine cũng đã nỗ lực đáng kể để cho thế giới thấy cuộc chiến tranh này xuất phát từ dã tâm của Tổng thống Nga Vladimir Putin. Vô số đoạn video do các binh sĩ và tình nguyện viên Ukraine tung lên mạng cho thấy nhiều người lính Nga rất trẻ bị bắt làm tù binh. Những thanh niên Nga này có vẻ mất phương hướng, thường giải thích rằng họ đã bị lừa dối, không biết là phải chiến đấu ở Ukraine.

Một điểm đáng chú ý hơn nữa là Bộ Quốc phòng Ukraine đã mời mẹ của các binh sĩ Nga bị bắt đến đón họ về. Sáng kiến này được đưa ra sau khi họ cho ra mắt trang web và kênh Telegram 200rf.com, trong đó đăng tải các bức ảnh chụp hộ chiếu và tài liệu quân sự được giới thiệu là của những người lính Nga tử trận, cùng với các video quay các tù binh.

Các động thái trên của Ukraine đã thành công trong việc cho thấy là Kiev minh bạch và nhân đạo hơn so với cường quốc Nga, vốn chỉ mới bắt đầu công nhận một số tổn thất nhân mạng của họ vào ngày 2/3.

Chiến tranh bị che khuất ở Nga

Điểm đáng chú ý là các thông tin của Ukraine về cuộc chiến đang diễn ra, được truyền tải theo thời gian thực, không chỉ là kết quả của một chiến lược ban hành từ trung ương, mà còn bắt nguồn từ vô số người dân vô danh, liên tục quay phim và phát sóng những hành động phản kháng hằng ngày của họ nhờ một mạng điện thoại vẫn đang hoạt động.

Người dân Ukraine cho thấy nỗ lực của họ, như thu nhặt chai rỗng để sản xuất bom xăng, hay như vào hôm 2/3, trong khi Kharkiv bị nghiền nát dưới một trận mưa bom, người dân Ukraine đã có thể quay phim cảnh chặn đường dẫn đến nhà máy điện hạt nhân ở thành phố Enerhodar để ngăn cản lực lượng Nga tiếp cận.

Đối mặt làn sóng thông tin đó, Moskva đã không có tường thuật nào để đáp trả, thậm chí còn phủ nhận thực tế vốn rất rõ ràng. Lý do là vì ở Nga đã có lệnh là không được nói đến chiến tranh. Bên cạnh đó, theo đài TNHK, ngày 4/3, cơ quan quản lý truyền thông của Nga - Roskomnadzor - cho biết họ đã chặn các trang web của BBC, Đài tiếng nói Mỹ (VOA), Đài châu Âu Tự do/Đài Tự do, Deutsche Welle (DW) và các hãng truyền thông khác vì các đài, báo này phát tán thông tin sai lệch về cuộc chiến của họ ở Ukraine. Trong một tuyên bố, Roskomnadzor thông báo: "Một loạt các nguồn thông tin thuộc sở hữu của nước ngoài đã bị hạn chế truy cập. Về căn cứ để hạn chế việc truy cập vào các nguồn thông tin này trên lãnh thổ Liên bang Nga, đó là họ lan truyền có chủ ý và có hệ thống các tin, bài chứa thông tin sai lệch”.

Cơ quan quản lý của Nga nói rằng các cơ quan truyền thông kể trên đã tung tin thất thiệt về “bản chất của chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, về hình thức của chiến dịch, các phương pháp tác chiến (nào là tấn công vào dân cư, nào là tấn công vào cơ sở hạ tầng dân sự), về tổn thất của lực lượng vũ trang Nga và các nạn nhân dân sự”.

BBC khẳng định họ sẽ không nao núng bởi các biện pháp ngăn chặn của Nga. Đài BBC cho biết: “Tiếp cận thông tin chính xác, độc lập là quyền cơ bản của con người, không thể có chuyện người dân Nga bị từ chối quyền này, hàng triệu người Nga dựa vào BBC News hàng tuần. Chúng tôi sẽ tiếp tục nỗ lực để BBC News vẫn xem được, nghe được ở Nga và trên toàn thế giới”. Ngày 2/3, BBC cho biết họ sẽ bắt đầu phát đi tin tức bằng tiếng Anh trong 4 tiếng mỗi ngày trên đài phát thanh sóng ngắn ở Ukraine và một số vùng của Nga, hồi sinh một công nghệ kiểu cũ từng được sử dụng thời Chiến tranh Lạnh để vượt qua sự kiểm duyệt của nhà nước.

Liên minh châu Âu (EU) trong tuần này đã cấm các hãng truyền thông do nhà nước Nga kiểm soát như RT và Sputnik. Facebook thuộc Meta, Google thuộc Alphabet, YouTube và TikTok đều đã chặn việc truy cập vào RT và Sputnik ở EU. Twitter cho biết họ sẽ tuân thủ lệnh cấm của EU.

Mặc dù dường như Ukraine đã chiến thắng trên mặt trận truyền thông, song dĩ nhiên là cuộc chiến truyền thông này cũng có một vài nét lệch lạc, với việc lưu hành những thông tin không thể kiểm chứng được, như những huyền thoại đầu tiên trên Twitter và Instagram về “bóng ma Kiev”, một phi công Ukraine được cho là đã bắn rơi 5 máy bay địch ở thủ đô Kiev trong ngày đầu tiên của cuộc xung đột. Nhưng dẫu sao thì cảm tình của thế giới dành cho Ukraine cho đến lúc này là bằng chứng cho thấy là Kiev đã thắng được Nga trên mặt trận thông tin.