Ukraine có thể là nơi chôn vùi danh tiếng bất bại của Challenger-2

Theo các nguồn tin công khai, Bộ Quốc phòng Anh đã lên kế hoạch chuyển giao xe tăng Challenger-2 cho Ukraine vào cuối tháng 3/2023. Cùng với các mẫu tăng M1 Abrams và Leopard-2 được Mỹ và phương Tây viện trợ, Challenger-2 được kỳ vọng là vũ khí sẽ thay đổi chiến trường trong cuộc xung đột tại quốc gia Đông Âu này.

Tuy nhiên, thực tế chiến trường có thể không diễn ra như vậy, khi mẫu xe tăng hiện đại đến từ đảo quốc sương mù sẽ đối đầu với các loại vũ khí chống tăng hiện đại hàng đầu của Nga, trong đó có một loại đã từng hạ bệ kỵ sĩ thép này tại chiến trường Iraq.

Danh tiếng bất bại

Challenger-2 là xe tăng chiến đấu chủ lực thế hệ thứ ba của Anh, được công ty Vickers Defense Systems (nay là BAE Systems Land & Armaments) thiết kế và chế tạo. Challenger 2 phục vụ trong quân đội Anh từ năm 1998.

Cùng với hỏa lực pháo chính 120mm chuẩn NATO và hệ thống điều khiển hỏa lực hiện đại, danh tiếng của Challenger-2 chính là việc nó đã tham gia nhiều trận chiến lớn của liên quân tại Trung Đông, đặc biệt là trong chiến tranh Vùng Vịnh.

Bên cạnh khả năng chiến đấu mạnh mẽ, để có được khả năng sống sót cao là hệ thống giáp phức hợp đặc biệt Chobham thế hệ thứ 2 với tên gọi Dorchester. Lớp giáp phức hợp này được cấu tạo từ các lớp thép, gốm chịu nhiệt và các lớp hợp kim ghép lại với nhau. Giáp Chobham có khả năng vô hiệu hóa các loại đạn lõm, tên lửa chống tăng bằng kết cấu “tổ ong” làm luồng xuyên bị mất năng lượng và bị triệt tiêu.

Đối với các loại đạn xuyên dưới cỡ, lợi dụng tính vô định hình của gốm và sự phân kỳ giữa các lớp vật liệu trong kết cấu giáp Chobham khiến thanh xuyên bị gãy mất khả năng xuyên phá động năng.

Tại chiến trường Iraq, xe tăng Challenger-2 đã chứng tỏ được sự chắc chắn của lớp giáp Chobham/Dorchester, khi toàn bộ các loại tên lửa vác vai hoặc vũ khí chống tăng quân đội Iraq sở hữu không thể xuyên phá và bắn hỏng được bất kỳ chiếc Challenger-2 nào.

Thậm chí trong một trận đánh, một chiếc Challenger-2 đã bị trúng 14 phát đạn RPG-7 và 1 tên lửa chống tăng MILAN ở tầm gần, nhưng toàn bộ kíp lái đều sống sót và xe chỉ bị hư hỏng nhẹ để được sửa chữa ngay trên chiến trường.

Chính vì khả năng sống sót và hiệu quả chiến đấu mạnh mẽ trên chiến trường, Challenger-2 hiện tại vẫn chưa nếm mùi chiến bại.

Ukraine chứ không phải là Iraq

Có một điểm đáng chú ý, các hoạt động quân sự có sự tham gia của Challenger-2 là chống lại quân đội các quốc gia nhỏ yếu hoặc kiệt quệ qua nhiều năm cấm vận và tác chiến trong đội hình lớn có đủ sự hỗ trợ của hải-lục-không quân để tối ưu hóa khả năng chiến đấu và hạn chế rủi ro.

Tuy nhiên, điều này sẽ không đúng với chiến trường Ukraine. Đối thủ của xe tăng Challenger-2 sẽ là các phương tiện chiến đấu hiện đại của Nga, cũng như hàng loạt vũ khí chống tăng mạnh mẽ mà dòng xe tăng Anh từng “thua cuộc” trong quá khứ.

Tháng 6-2006, một chiếc Challenger-2 với đầy đủ trang bị đã bị xuyên thủng bởi đạn chống tăng vác vai RPG-29 do các tay súng Iraq sử dụng. Đạn chống tăng đã xuyên qua thân xe cắt cụt chân của lái xe và làm bị thương các thành viên kíp lái. Vì danh tiếng của Challenger-2, thông tin này đã bị Quân đội Anh giấu kín và bị phát hiện vào tháng 8-2006 từ clip do lực lượng Iraq ghi lại.

Thực tế, do hạn chế về trọng lượng, xe tăng Challenger-2 không được trang bị giáp phức hợp đồng nhất toàn bộ phương tiện, mà chỉ ưu tiên tháp pháo và một số vị trí nhạy cảm. Chính vì thế, nó có rất nhiều điểm yếu để bị khai thác hoặc bị bắn hạ.

RPG-29 là mẫu súng phóng lựu chống tăng mạnh mẽ, nhưng chưa phải mạnh mẽ nhất với khả năng xuyên 750mm giáp thép đồng nhất sau giáp phản ứng nổ. Trong tay Quân đội Nga còn nhiều loại vũ khí chống tăng mạnh mẽ khác có khả năng xuyên tới hàng mét giáp thép đồng nhất. Có thể lấy ví dụ như: RPG-31, tên lửa chống tăng Mertis-M, Kornet, Vikhr hay Shturm…

Ngoài ra, do không thể kiểm soát bầu trời, xe tăng Challenger-2 nếu tham chiến còn phải đối đầu với nguy cơ bị tấn công từ trên không của pháo binh, máy bay cường kích và trực thăng tấn công của Nga. Đây có thể những yếu tố chôn vùi danh tiếng bất bại của xe tăng Anh.

Không chỉ có nguy cơ bị tấn công, bản thân trọng lượng quá khổ của Challenger-2 lên tới 72 tấn cũng là rào cản lớn. Dù có được trang bị động cơ mạnh mẽ, nhưng khả năng cơ động của dòng xe tăng này trên địa hình bùn lầy đặc trưng của Ukraine và trên hệ thống cầu cống vốn đã bị phá hủy nặng nề do chiến tranh là dấu hỏi lớn.

Cùng với đó, xe tăng Challenger-2 cũng là một thiết bị chiến đấu phức tạp, kíp lái cần nhiều thời gian đào tạo và khó phù hợp với điều kiện hậu cần hiện tại của Quân đội Ukraine. Điều này đã được cựu Thiếu tướng không quân Anh Sean Bell nhận định.

“Chiếc xe tăng này được trang bị đầy đủ các thiết bị điện tử, thiết bị ngắm laser, kính nhìn ban đêm, máy tính tính đường đạn, tất cả những thứ này phức tạp hơn nhiều so với xe thiết giáp thông thường”, ông S. Bell nói.

Ông S. Bell đánh giá rất khó để nhận định việc chuyển giao xe tăng Challenger-2 cho Ukraine sẽ giúp Kiev đạt được lợi thế nào trên chiến trường nhưng ít nhất họ cũng có thêm các phương tiện chiến đấu hạng nặng.

Theo Quân đội Nhân dân