Ðủ chiêu 'lách luật' mua bán trái phiếu doanh nghiệp

Chỉ nhà đầu tư chuyên nghiệp mới được mua trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ nhưng “môi giới” đủ cách lách luật, chào mời người mua. Theo đó, môi giới rao bán, chào mời mọi cá nhân mua TPDN bằng hợp đồng uỷ quyền, bỏ lệ phí làm giấy chứng nhận nhà đầu tư chuyên nghiệp...

Cùng với sự tăng nóng trở lại của thị trường TPDN, hội nhóm chào mời nhà đầu tư trái phiếu nở rộ trên mạng xã hội như Facebook (Fb), zalo. PV đã tham gia nhiều nhóm tìm người mua TPDN trên Fb để tận thấy sự nở rộ chiêu trò. Tiêu biểu như nhóm Fb công khai Nhà đầu tư trái phiếu với 1.500 thành viên với mục đích “Group (nhóm-PV) chia sẻ thông tin mua và đầu tư trái phiếu”.

Khi mới thành lập, nhóm có tên Nhà đầu tư Tài chính 4.0 và được đổi tên Nhà đầu tư trái phiếu chỉ vài ngày sau đó. Mỗi ngày có tới hàng chục bài viết giới thiệu gói TPDN với đủ loại ngành nghề từ bất động sản, trái phiếu giáo dục… Nhóm Fb Hội Trái phiếu Việt Nam với 10.500 thành viên tham gia.

Thậm chí, để thu hút người tham gia, nhiều nhóm còn đăng bài viết kêu gọi như Nhóm Cộng đồng nhà đầu tư TPDN với khẩu hiệu “Chơi chứng khoán có thể ăn “trứng”, đầu tư trái phiếu chắc chắn hái trái 12%/năm, 3 tháng “hái” 1 lần. Quan tâm trái phiếu inbox (nhắn tin) mình tư vấn”.

Và hầu hết môi giới chào mời người mua TPDN riêng lẻ có mặt, đăng bài ở các hội nhóm này với tên tài khoản Fb như: Lê Minh, Huy Hoàng, Đặng Kim Khánh, Như Nguyễn…

Lần theo lời quảng cáo phân phối trái phiếu của một tập đoàn trên tài khoản mạng xã hội, PV Tiền Phong liên lạc với anh Nguyễn Hoàng Huy - người tự giới thiệu làm việc tại Phòng Tư vấn Quản lý tài chính (Cty CP chứng khoán Thủ Đô) qua tài khoản zalo với số điện thoại 0352.563.4xx.

"Do chị chưa là nhà đầu tư chuyên nghiệp (NĐTCN), nhưng vẫn sẽ nhận sở hữu giấy chứng nhận sở hữu trái phiếu riêng. Bên em có văn bản cam kết riêng về gốc và lãi với từng khách hàng. Để tham gia, chị gửi em xin thông tin cá nhân để em đặt nguồn. Sau đó, em sẽ gửi chị nội dung chuyển khoản, để chị chuyển vào tài khoản Cty Cổ phần chứng khoán Thủ Đô, nội dung chuyển khoản “họ tên- số chứng minh thư - nộp tiền mua TP...”, Huy hướng dẫn.

Để tạo lòng tin cho khách hàng, Huy gửi văn bản Thoả thuận cam kết giữa Cty CP chứng khoán Thủ đô và cá nhân Nguyễn H.A (Hà Nội). Theo cam kết này, chị H.A là người được ủy quyền của ông Lê Mạnh T - người đang sở hữu trái phiếu HQNCH2124xxx với số lượng 498 trái phiếu, tổng mệnh giá 49,8 triệu đồng, ngày phát hành 26/5/2021 và đáo hạn sau 3 năm.

Trao đổi qua điện thoại với PV Tiền Phong, chị H.A cho biết, sau khi ký cam kết với Cty CP chứng khoán Thủ Đô, từ năm 2021 đến nay, chị đều đặn nhận lãi từ TPDN HQN. Chị H.A tiết lộ, do không đủ điều kiện là nhà đầu tư chuyên nghiệp nên công ty hướng dẫn mua TPDN thông qua hợp đồng ủy quyền và giấy cam kết trả lãi, gốc với khách hàng.

Ngày 24/8, Tiền Phong đến đặt lịch làm việc, trao đổi với Cty CP Chứng khoán Thủ Đô về việc nhân viên công ty chào mời người dân mua TPDN bằng hợp đồng ủy quyền và giấy cam kết nhưng đại diện công ty từ chối trả lời.

Chúng tôi tiếp tục tìm thấy cả trăm tài khoản mời đầu tư TPDN riêng lẻ với lời quảng cáo với ưu đãi hấp dẫn như: Lãi suất cao (từ 10-12,5%); trả lãi hằng tháng, tài sản đảm bảo bất động sản; Một kênh đầu tư với mức lãi suất hấp dẫn hơn tiền gửi tiết kiệm, tính thanh khoản cao, kỳ hạn linh hoạt phù hợp mọi yêu cầu..

Chi 2,6 triệu đồng thành nhà đầu tư chuyên nghiệp (?)

Trò chuyện qua zalo, Đặng Kim Khánh gửi cho chúng tôi Bản công bố thông tin Cty CP đầu tư xây dựng Đại Thịnh Phát về chào bán trái phiếu riêng lẻ đợt 2 năm 2022. Đơn vị tổ chức tư vấn, đại lý phát hành Cty Cổ phần chứng khoán APG. Trái phiếu VND với tổng mệnh giá 500 tỷ đồng, đáo hạn năm 2024, lãi suất cố định suốt kỳ hạn 12,5%.

Mục đích phát hành đầu tư phát triển Dự án công trình Khu Chung cư Lô C1- Khu đô thị mới Bình Nguyên, tại lô C1 - Khu đô thị mới Bình Nguyên, phường Bình An, thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương (tên thương mại Dự án LDG Sky).

Mặc dù, tại bản công bố thông tin nêu rõ, việc phát hành trái phiếu không phải là phát hành chứng khoán ra công chúng tại Việt Nam và sẽ chỉ được chào bán tại Việt Nam (theo Nghị định số 153/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán TPDN ra thị trường quốc tế).

Tuy nhiên, trao đổi qua điện thoại với PV Tiền Phong, nhân viên Đặng Kim Khánh hướng dẫn, chỉ cần mất phí 2,6 triệu đồng, công ty phát hành TPDN sẽ lo xong thủ tục chứng nhận NĐTCN cho PV Tiền Phong.

“Chỉ NĐTCN mua được TPDN. Nếu mình không đủ điều kiện chứng minh NĐTCN (mua tối thiểu TPDN trị giá 2 tỷ đồng hoặc có thu nhập chịu thuế từ 1 tỷ đồng trở lên/năm), khi mua trái phiếu sẽ mất thêm khoản tiền 2,6 triệu đồng để có giấy chứng nhận NĐTCN. Bên em sẽ thực hiện thủ tục chứng nhận NĐTCN và trừ phí vào tiền lãi sau khi chị ký hợp đồng mua TPDN”, Khánh tư vấn.

Để tạo lòng tin cho khách hàng, Khánh còn gửi cho chúng tôi chứng thư thẩm định giá của Cty TNHH thẩm định giá Hoàng Quân cho tài sản: Giá trị quyền sử dụng đất tại dự án LDG Sky với giá trị hơn 1.508 tỷ đồng. Khi được hỏi về đơn vị làm việc, Khánh cho biết, Khánh là nhân viên của đại lý phát hành TPDN Đại Thịnh Phát.

Ngày 25/8, trao đổi với PV Tiền Phong, ông Bùi Bảo Toàn - Trưởng phòng giao dịch, Cty CP chứng khoán APG (viết tắt APG) cho biết, APG là đơn vị tư vấn và là một đại lý phát hành TPDN Đại Thịnh Phát. Bản công bố thông tin Cty CP đầu tư xây dựng Đại Thịnh Phát được công bố trên chuyên trang trái phiếu của Chính phủ, trang công bố của Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội và trên trang thông tin của tổ chức phát hành. Vì vậy, mọi cá nhân đều tiếp cận thông tin của bản công bố.

“Về đối tượng dùng bản công bố, thông tin của APG để chào mời người mua trái phiếu không đúng quy định pháp luật, công ty chúng tôi khi phát hiện sẽ gửi tới cơ quan chức năng đề nghị xử lý. APG chỉ tiếp nhận hồ sơ đủ điều kiện mua TPDN của nhà đầu tư và gửi tới tổ chức phát hành”, đại diện Cty APG cho biết.

Tổng khối lượng TPDN phát hành riêng lẻ trong 7 tháng đầu năm 2022 đạt 280.641 tỷ đồng (tương đương cùng kỳ năm 2021). Trong đó, tổ chức tín dụng chiếm 37,2%; DN bất động sản 31,5%, xây dựng chiếm 8,8%.

Anh Nguyễn Minh Tiến-người có kinh nghiệm trong lĩnh vực mua bán TPDN chia sẻ, hiện nay có hình thức mua chuyển nhượng từ 1 cá nhân/tổ chức đã được xác minh nhà đầu tư chuyên nghiệp (như một số ngân hàng đang chào bán). Hình thức này chưa đảm bảo đúng Nghị định 153, cũng chưa đảm bảo được quyền lợi của khách hàng trong việc sở hữu trái phiếu.

Ngoài ra, một số tổ chức bán theo hình thức hợp tác đầu tư, khách hành tham gia số tiền bao nhiêu cũng được nhưng đây không phải là hình thức mua bán trái phiếu, tiềm ẩn rủi ro lớn.

Anh Minh Tiến cho biết thêm, trên hội nhóm đầu tư TPDN, nhiều tổ chức bán 100 triệu/hợp đồng, 500 triệu/hợp đồng, thậm chí 50 triệu (TPDN chỉ dành cho nhà đầu tư chuyên nghiệp và để trở thành nhà đầu tư chuyên nghiệp, phải đầu tư lần đầu ít nhất 2 tỷ đồng với 1 mã TPDN hoặc có thu nhập chịu thuế 1 tỷ đồng/năm trở lên). Lãi suất cao, nhưng khách hàng không được xác minh đủ điều kiện tham gia mua trái phiếu.

Ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính ngân hàng (Bộ Tài chính) cho biết, thời gian qua, mặc dù khung khổ pháp lý đã được ban hành đầy đủ, vấn đề thực thi pháp luật chưa nghiêm đã dẫn đến vụ việc vi phạm bị xử lý.

Ðại diện Bộ Tài chính cũng cảnh báo, nhà đầu tư phải cẩn trọng với hình thức chào mời thông qua việc ký kết "Hợp đồng đầu tư trái phiếu" với các tổ chức (công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại, doanh nghiệp khác) theo hình thức thỏa thuận dân sự không được coi là chủ sở hữu trái phiếu hoặc rủi ro khác dẫn đến việc có thể bị mất tiền và không được pháp luật bảo vệ.