MỚI

Trợ lý đầu tư M.AI

#Quốc tế

24HMONEY đã kiểm duyệt

Tương lai xe điện Mỹ dưới Trump: Bước lùi hay cơ hội bứt phá?

Ngành công nghiệp xe điện Mỹ đối mặt với bước ngoặt lớn khi Tổng thống Trump trở lại Nhà Trắng, dự kiến cắt giảm ưu đãi và hạn chế đầu tư. Liệu đây là bước lùi hay cơ hội tái định hình thị trường?

Elizabethtown: từ thị trấn nhỏ đến trung tâm sản xuất xe điện

Trên tuyến xa lộ I-65 tại Kentucky (Mỹ), một cuộc chuyển mình mạnh mẽ đang diễn ra. Elizabethtown – hay "E-town" theo cách người dân địa phương gọi – từng là một thị trấn nhỏ bé, mang tên người vợ của người sáng lập từ cuối thế kỷ 18. Nhưng giờ đây, nơi này đang dần trở thành tâm điểm của ngành công nghiệp xe điện Mỹ.

Trên những cánh đồng nông nghiệp yên bình ngày nào, một khu phức hợp khổng lồ đang dần hoàn thiện. Đây sẽ là nơi hàng nghìn công nhân chế tạo pin xe điện tại BlueOval SK – liên doanh giữa Ford Motor và SK On của Hàn Quốc. Với khoản đầu tư lên đến 5,6 tỷ USD, dự án này không chỉ thay đổi bộ mặt của Elizabethtown mà còn tác động sâu rộng đến kinh tế toàn bang Kentucky.

"Mọi thứ đã thay đổi hoàn toàn", Thị trưởng Jeff Gregory thừa nhận khi quan sát những công trình mới mọc lên. Dân số hơn 33.000 người của thị trấn đang bùng nổ, giá nhà đất leo thang, chi tiêu xây dựng tăng hơn gấp đôi chỉ trong một năm. Các nhà đầu tư đổ xô đến, không chỉ để xây nhà ở mà còn thiết lập các mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng xe điện.

Thế nhưng, tương lai của "thị trấn EV" này không hoàn toàn vững chắc. Thành công của Elizabethtown phần lớn nhờ vào các chính sách hỗ trợ xe điện từ chính phủ liên bang, đặc biệt là Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) và Đạo luật Cơ sở hạ tầng dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden. Giờ đây, với những thay đổi chính trị, tất cả có thể bị đảo lộn.

Ngành xe điện Mỹ trước bước ngoặt lớn

Trong vài năm qua, ngành công nghiệp xe điện Mỹ phát triển bùng nổ nhờ sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ chính quyền Biden. BlueOval SK, liên doanh giữa Ford và SK On, nhận khoản vay khổng lồ 9,6 tỷ USD từ Bộ Năng lượng Mỹ để xây dựng ba nhà máy sản xuất pin, bao gồm một cơ sở tại Kentucky.

Đạo luật IRA mang đến loạt ưu đãi hấp dẫn như tín dụng thuế cho xe điện sản xuất trong nước và hỗ trợ trực tiếp cho ngành công nghiệp pin EV. Đồng thời, Đạo luật Cơ sở hạ tầng cam kết hàng tỷ USD để mở rộng mạng lưới trạm sạc, nhằm giải quyết một trong những rào cản lớn nhất của xe điện: phạm vi hoạt động.

Nhưng tất cả có thể thay đổi chóng vánh. Ngay ngày đầu tiên trở lại Nhà Trắng, Tổng thống Donald Trump ký sắc lệnh hành pháp "Giải phóng năng lượng Mỹ", cam kết xóa bỏ các chính sách ông cho là "hạn chế sự lựa chọn của người tiêu dùng". Dù chính quyền Biden chưa từng bắt buộc người dân mua xe điện, ông Trump tuyên bố sẽ chấm dứt những ưu đãi dành riêng cho EV, trao quyền tự do phát triển cho ngành công nghiệp ô tô.

Sắc lệnh này không chỉ phá bỏ mục tiêu xe điện chiếm 50% tổng doanh số vào năm 2030 mà còn có thể bãi bỏ khoản tín dụng thuế 7.500 USD dành cho người mua EV. Ngoài ra, Trump cũng muốn thu hồi quyền miễn trừ liên bang cho phép bang California cấm bán xe chạy xăng từ năm 2035. Một trong những động thái mạnh mẽ nhất là đóng băng hàng tỷ USD tài trợ cho trạm sạc xe điện, làm chậm lại kế hoạch xây dựng 500.000 trạm sạc trên toàn quốc – một sáng kiến vốn đang triển khai với tốc độ gần 1.000 cổng sạc mới mỗi tuần.

Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Jennifer Granholm cảnh báo rằng nếu đảo ngược các chính sách hỗ trợ EV, ngành công nghiệp ô tô Mỹ có thể bị Trung Quốc vượt mặt. "Chúng ta sẽ cạnh tranh hay để Trung Quốc thống lĩnh thị trường này?", bà đặt câu hỏi.

Trump 2.0: Đòn giáng hay động lực bất ngờ?

Dù sắc lệnh của Trump đang gây lo ngại, tác động cụ thể vẫn chưa rõ ràng. Một bản ghi nhớ từ Văn phòng Quản lý và Ngân sách Nhà Trắng cho thấy các điều chỉnh chi tiêu theo IRA có thể được áp dụng một cách chọn lọc để tránh gây xáo trộn quá lớn.

Elaine Buckberg, cựu Kinh tế trưởng của General Motors, nhận xét sắc lệnh này khá mơ hồ, đặt ra nhiều câu hỏi về phạm vi tác động của nó. "Nếu chính quyền Trump thực sự tạm dừng tín dụng thuế theo IRA, điều đó sẽ làm giảm sản xuất xe điện tại Mỹ, đẩy giá thành lên cao và giúp các nhà sản xuất nước ngoài hưởng lợi", bà phân tích.

Một nghiên cứu từ Đại học California, Berkeley, dự báo rằng nếu tín dụng thuế EV bị bãi bỏ, doanh số bán và cho thuê xe điện có thể giảm khoảng 27%, trong khi các hãng xe Mỹ chịu tổn thất nặng nề nhất.

Tuy nhiên, giới phân tích cũng đặt ra một kịch bản khác: Liệu chính sách của Trump có thể vô tình thúc đẩy ngành EV? Nếu giá xăng tăng cao do chiến lược "drill baby drill" (đẩy mạnh khai thác dầu khí) của ông, xe điện có thể trở thành lựa chọn hấp dẫn hơn. Đồng thời, các khoản đầu tư tư nhân từ những gã khổng lồ như Toyota, Hyundai vẫn đang tiếp tục rót vào lĩnh vực này.

Tesla, dù gặp nhiều khó khăn, vẫn dẫn đầu thị trường với Model Y là mẫu xe điện bán chạy nhất thế giới. Dù vậy, hãng cũng đang đối diện làn sóng tẩy chay, từ việc người dùng Texas ném phô mai Kraft Singles lên xe đến hàng loạt vụ phá hoại liên quan đến chính trị.

Ford và General Motors cũng đang điều chỉnh chiến lược: Ford hủy bỏ kế hoạch sản xuất SUV điện ba hàng ghế để tập trung vào hybrid, trong khi GM hoãn mở rộng sản xuất pin EV. Với những biến động chính sách, ngành công nghiệp này đứng trước ngã rẽ lớn: hoặc bị kìm hãm, hoặc vô tình nhận được cú hích để tăng tốc.

Trump và thế khó xử của ngành xe điện

Một điều trớ trêu là các bang hưởng lợi nhiều nhất từ chính sách xe điện lại chính là những nơi ủng hộ Trump mạnh mẽ nhất. Theo nghiên cứu của tổ chức E2, gần 60% dự án xe điện và năng lượng sạch từ IRA nằm ở các quận do Đảng Cộng hòa kiểm soát. Trong số 20 quận nhận đầu tư xe điện lớn nhất, có đến 19 quận thuộc Đảng Cộng hòa.

Điều này đặt ông Trump vào thế lưỡng nan: Nếu ông loại bỏ chính sách hỗ trợ EV, chính những bang ủng hộ ông sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, hàng nghìn việc làm có thể biến mất. Nhưng nếu giữ lại một phần chính sách này, ông có thể bị xem là đi ngược lại cam kết tranh cử.

Xe điện Mỹ đang ở thời điểm nhạy cảm, với những quyết sách có thể thay đổi cục diện cả ngành trong thập kỷ tới. Câu hỏi đặt ra không chỉ là liệu Trump có dừng hỗ trợ EV hay không, mà là ông sẽ làm điều đó theo cách nào – và ai sẽ thực sự hưởng lợi từ những thay đổi này?