Từ vụ Tân Hoàng Minh: Nhận diện vi phạm trong phát hành trái phiếu doanh nghiệp

Mặc dù được đánh giá mang lại nhiều tích cực cho nền kinh tế, và là kênh huy động vốn hiệu quả cho doanh nghiệp, tuy nhiên, việc phát hành TPDN cũng dần xuất hiện những hành vi vi phạm…

Theo đó, ngày 5/4, Cơ quan Cảnh sát điều tra - Bộ Công an đã ra Quyết định khởi tố vụ án “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, xảy ra tại Tập đoàn Tân Hoàng Minh và các tổ chức, đơn vị có liên quan; đồng thời, ra các Quyết định khởi tố bị can, Lệnh bắt bị can để tạm giam, Lệnh khám xét đối với bị can Đỗ Anh Dũng - Chủ tịch HĐTV, kiêm Tổng Giám đốc Tân Hoàng Minh và 6 bị can đồng phạm về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo Điều 174 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Bị can Đỗ Anh Dũng - Chủ tịch HĐTV, kiêm Tổng Giám đốc Tân Hoàng Minh và 6 bị can đồng phạm vừa bị Cơ quan Cảnh sát điều tra - Bộ Công an khởi tố

Kết quả điều tra ban đầu xác định, trong thời gian từ tháng 7/2021 đến tháng 3/2022, ông Đỗ Anh Dũng và các cá nhân tại Tập đoàn Tân Hoàng Minh đã có hành vi gian dối, sử dụng 3 Công ty thành viên gồm: Công ty TNHH Đầu tư bất động sản Ngôi Sao Việt, Công ty CP Đầu tư và Dịch vụ Khách sạn Soleil, Công ty CP Cung điện Mùa Đông và các Công ty liên quan, phát hành 9 đợt trái phiếu trái quy định pháp luật, tổng trị giá 10.300 tỷ đồng, để huy động tiền của nhà đầu tư nhưng không sử dụng vào các hoạt động kinh doanh theo hồ sơ phát hành trái phiếu.

Thực tế hiện nay, nhằm tăng cường tính công khai, minh bạch trong hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) của doanh nghiệp đồng thời tăng cường hiệu quả quản lý đối với cơ quan chức năng, khung khổ pháp lý đối với việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp được ban hành khá đầy đủ và đồng bộ.

Theo đó, doanh nghiệp phát hành TPDN phải tuân thủ đầy đủ các quy định tại Luật Chứng khoán 2019 (đối với Công ty đại chúng); Luật Doanh nghiệp 2020 (đối với Công ty không phải là Công ty đại chúng); Nghị định số 153/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 của Chính phủ quy định về chào bán và giao dịch TPDN riêng lẻ, chào bán TPDN ra thị trường quốc tế; Nghị định số 155/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 của Chính phủ hướng dẫn chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán (trong đó có quy định về phát hành TPDN ra công chúng).

Tuy nhiên, thời gian gần đây, cùng với sự phát triển nóng của thị trường TPDN, đã xuất hiện nhiều hành vi vi phạm pháp luật trong phát hành TPDN. Đáng chú ý, những vi phạm tập trung chủ yếu vào một số hành vi như: Vi phạm quy định công bố thông tin; Phát hành, bán TPDN, kinh doanh dịch vụ tư vấn phát hành trái phiếu khi chưa được cơ quan thẩm quyền cấp phép; thậm chí còn lách quy định của pháp luật trong việc phát hành TPDN…

Vi phạm xảy ra trong phát hành TPDN tại Tân Hoàng Minh là một trong những trường hợp điển hình

Cụ thể, theo các chuyên gia, quy định tại Mục 4, Chương II (Nghị định số 153/2020/NĐ-CP) đối với chào bán TPDN tại thị trường trong nước và Mục II, Chương III đối với chào bán TPDN ra thị trường quốc tế: doanh nghiệp phát hành trái phiếu có trách nhiệm thực hiện công bố thông tin đầy đủ, kịp thời cho nhà đầu tư đồng thời gửi nội dung công bố thông tin cho Sở giao dịch chứng khoán… Theo đó, các thông tin phải rõ ràng theo quy định của pháp luật và công bố thông tin trên chuyên trang thông tin về TPDN.

Tuy nhiên, nhằm mục đích tạo lòng tin đối với nhà đầu tư, nhiều doanh nghiệp phát hành trái phiếu cố tình công bố thông tin sai sự thật, che giấu thông tin khi phát hành trái phiếu riêng lẻ tiềm ẩn một số rủi ro cho nhà đầu tư, thị trường TPDN.

Đáng chú ý, một số doanh nghiệp nhỏ lẻ, mới thành lập, hoạt động trong các lĩnh vực có tính rủi ro cao - nhất là doanh nghiệp bất động sản, có kết quả kinh doanh không rõ ràng, thực chất, phát hành trái phiếu với lãi suất cao, chất lượng tài sản đảm bảo của trái phiếu hạn chế hoặc không có tài sản đảm bảo.

Và trường hợp của Tân Hoàng Minh trước đó bị Ủy ban Chứng khoán Nhà nước công bố thông tin về việc hủy bỏ 09 đợt chào bán trái phiếu trong thời gian từ tháng 7/2021 đến tháng 3/2022 của Công ty Ngôi Sao Việt, Công ty Cung điện Mùa đông, Công ty Soleil thuộc Công ty trách nhiệm hữu hạn Thương mại Dịch vụ Khách sạn Tân Hoàng Minh (Tập đoàn Tân Hoàng Minh) là một ví dụ điển hình.

Trước tình trạng này, Bộ Tài chính đã liên tục đưa ra cảnh báo đối với nhà đầu tư TPDN cần tiếp cận đầy đủ thông tin, phân tích và đánh giá kỹ các rủi ro có thể gặp phải đối với trái phiếu.

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng cho rằng, việc chào bán TPDN, kinh doanh dịch vụ tư vấn phát hành trái phiếu khi chưa được cơ quan thẩm quyền chấp thuận, cấp phép cũng là một trong những vi phạm đáng lưu ý.

Theo quy định, doanh nghiệp chào bán trái phiếu riêng lẻ tại thị trường trong nước cũng như chào bán trái phiếu ra thị trường quốc tế phải nộp hồ sơ đăng ký với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) và phải được chấp thuận bằng văn bản.

Trong đó, đối với tổ chức kinh doanh dịch vụ tư vấn phát hành trái phiếu phải là Công ty chứng khoán được phép cung cấp dịch vụ tư vấn hồ sơ chào bán chứng khoán theo quy định của pháp luật chứng khoán theo khoản 4, Điều 14, Nghị định số 153/2020/NĐ-CP.

Tuy nhiên, do nhu cầu phát hành trái phiếu của doanh nghiệp tăng cao đã xuất hiện trường hợp kinh doanh dịch vụ tư vấn phát hành trái phiếu khi chưa được cơ quan thẩm quyền cấp phép.

Đáng chú ý có trường hợp doanh nghiệp chào bán chui TPDN mà không đăng ký, không có chấp thuận bằng văn bản của UBCKNN. Điển hình như hồi cuối năm 2021, sau đợt kiểm tra tại 09 Công ty chứng khoán và 2 doanh nghiệp phát hành, UBCKNN đã phát hiện hàng loạt doanh nghiệp vi phạm. Trong đó, Công ty Chứng khoán Quốc tế Việt Nam (VISecurities) đã bị UBCKNN xử phạt 250 triệu đồng do Công ty này đã cung cấp dịch vụ tư vấn hồ sơ chào bán TPDN riêng lẻ, đại lý lưu ký, chuyển nhượng TPDN riêng lẻ khi chưa được UBCKNN cấp phép.

2 doanh nghiệp bán chui TPDN bị UBCKNN xử phạt là Công ty cổ phần Tập đoàn VsetGroup và Công ty cổ phần Tập đoàn Apec Group vì có hành vi chào bán TPDN thông qua phương tiện thông tin đại chúng cho nhà đầu tư không xác định, nhưng không nộp hồ sơ đăng ký với UBCKNN theo quy định.

Đáng nói, theo các chuyên gia, thời gian gần đây còn xuất hiện tình trạng “lách” quy định của pháp luật trong việc phát hành TPDN.